Hamileliğin 16. Haftası – 16 Haftalık Gebelik ve Gelişim

Sistemlerinin Gelişimi ve Yeni Kazanılan Beceriler

Tek bir hücreden sistemleri ve organları olan kompleks yapılı bir canlıya dönüşen 16 haftalık bebeğin organ ve sistem gelişimi ile ilgili değişimler gerçekten de şaşırtıcı düzeyde.

• Sinir Sistemi

Kafatası büyüyerek beyine hücre sayısını artırması için yer açıyor. Beyin bu şekilde kolayca büyürken duyu organları ve beyin kontrolündeki diğer organlar da gelişmeye devam ediyor. Bebek bu gelişmeyle ilerleyen süreçte anne karnındayken bile dış dünyadaki uyaranları alarak iletişim kurabilecektir.

Omurilik gelişiyor ve buna paralel olarak omurilik kontrolünde olan yakalama, emme, yutma, benzeri refleksler de kendini göstermeye başlıyor.

• Dolaşım Sistemi

Bebeğin kan hacmi artıyor ve kalp kanı damarlara pompalayabilmek için daha güçlü atıyor. Dakikada yaklaşık 140- 150 defa atarak ciddi bir enerji harcıyor.

• Sindirim Sistemi

Sindirim sistemini oluşturan yapı ve organlar önceki haftalarda zaten oluşmuştu, şimdilerde enerjisini olgunlaşmaya ve besinlerin sindirimini gerçekleştirme kapasitesi kazanmaya harcıyor.

16 haftalık bebeğin yutma refleksinin gelişmesi ile birlikte içerisinde bulunduğu sıvıyı yutar. Yutulan sıvı içerisindeki besinler mide ve bağırsaklar boyunca değişime uğrayarak sindirilir. Bu basit sindirim sonucu az miktarda atık oluşur ve bu hafta itibari ile atıklar kolonda birikmeye başlar. Mekonyum adı verilen bu atıklar doğumdan sonra bebeğin ilk kakası olacak maddedir.

• Solunum Sistemi

Her ne kadar en son solunum sistemi gelişimini tamamlayacak olsa da hamileliğin 16. haftası bile solunumla ilgili önemli gelişmeler var.

Bronşçuklar oluşmaya başlar. Burundan alıp bronşçuklar içerisine kadar sıvı doldurup boşaltan bebek aslında basit düzeyde solunum pratikleri yapıyor. Hatta göğsü soluk alıp-verir gibi inip kalkıyor. Bu şekilde düzenli nefes egzersizleri yapmaya başlayan fetüs artık hıçkırmayı da biliyor. Şimdilik değil ama ilerleyen haftalarda yavrunuzun hıçkırıklarını siz de hissedeceksiniz.

• Destek ve Hareket Sistemi

İskelet sisteminin oluşturan yapılardan baş; gövde ve bacaklara oranla daha büyük. Bu oran ilerleyen dönemde her üç bölge için de 1/3 olacak şekilde büyümeye devam edecek.

Bebek kıkırdak yapılarda kalsiyum biriktirip kemikleşmeyi gerçekleştiriyor. Kaslar güçleniyor. Kasların güçlenmesine paralel olarak kaslar yardımıyla çalışan iç organlar da işlevsellik kazanıyor.

Omurga düzleşiyor.

• Boşaltım Sistemi

Böbrekler ve böbreklerin üzerinde yer alan adrenal bezler (böbreküstü bezleri) ultrason taramasında görünebilecek kadar boyutunu artırdı.

Böbrek içerisinde yer alan ve glomerulus adı verilen yapılar kanı süzüyor ve fetal idrar oluşturarak idrarı plasenta içerisine bırakıyor.

• Üreme Sistemi

Kız bebeklerde iç üreme organları; ovaryumlar, yumurta kanalları ve rahim oluştu ancak daha gelişmesi gerekiyor. Vajina ultrasonda belli olacak kadar belirginleşiyor.

Erkek bebeklerde iç üreme organları; testisler, salgı bezleri ve sperm kanalı gelişti. Dış üreme sistemi organı olan penis ultrasonda görünecek kadar belirgin. Testisler oluştu ancak henüz karnın üst tarafında ve skrotuma inmedi.

Kız ve erkek fark etmeksizin “16 haftalık bebeğin cinsiyeti belli olur mu?” derseniz: Evet belli olur. Ancak henüz net olarak kız ya da erkek demek zor. Çünkü bebek doğru pozisyonda durmayabileceği gibi göbek kordonu da cinsiyetle ilgili doktoru şaşırtabilir. Bu nedenle doktorunuz net bir cevap vermek için birkaç hafta daha beklemek istemesi normaldir.

• Bağışıklık Sistemi

Şimdilik basit düzeyde bir bağışıklık sistemi var. Bu sistemi bebeğin oluşturduğu ve yabancı maddelere karşı savunma geliştiren dendritik hücreler ve bebeğin deri yoluyla amniyotik sıvıdan herhangi bir enfeksiyon kapmasını engelleyen verniks kazeoza oluşturuyor.

16 Haftalık Bebek Hareketleri

Bu kadar sürede miniğiniz taklalar atacak, dönecek, tekmeler savuracak kadar büyüdü. Rahim içerisinde kıpır kıpır, yerinde duramıyor. Ancak yine de 16 haftalık bebek hareketleri henüz hissedebileceğiniz şiddette değil. Kemiklerinin biraz daha büyümesi ve kaslarının biraz daha güçlenmesi gerek. Bu mucizeye tanık olmak için birkaç hafta daha bekleyeceksiniz.

16 Haftalık Bebekte Duyu Organları ve Gelişim Özellikleri

Duyu organlarının çalışmasını beyin kontrol eder. Bu sebeple bebeğinizin görme, işitme, dokunma, tatma ve koklama duyuları beyin gelişimi ile doğru orantılıdır. Hamileliğin 16. haftası itibari ile bebeğin duyu organlarının bazıları kısıtlı da olsa işlevini yapacak düzeye ulaşmıştır.

Bu süreçte hangi duyunun ne kadar geliştiğine bakalım…

• Göz ve Görme Duyusu

Gözler birbirinden uzakta ve henüz baş üzerinde olması gereken yerde değil. Doğduktan sonra yüzde olması gereken yere gelmek için şimdiden yola çıktılar ve birbirlerine yakınlaşmaya başladılar bile.

Göz kasları gözleri yuvaları içerisinde hareket ettirebiliyor ancak göz kapakları hâlâ açılıp kapanacak kadar gelişmedi.

• Kulak ve İşitme Duyusu

Kulak 16 haftalık gebelikte ultrasonda belli olacak kadar çıkıntı oluşturdu ancak baş üzerinde henüz olması gereken yerde değil

İşitme reseptörleri hızla sayısını arttırıyor ancak henüz ses dalgalarını algılayacak düzeyde değil. Güzel sesinizi duyması için biraz daha zaman ihtiyacı var.

• Deri ve Dokunma Duyusu

• Deri hızla yağ depoluyor. Ancak hâlâ vücut sıcaklığını koruyacak kadar yağ biriktirmedi. Bu nedenle bebeğin vücudunda ısı yalıtımı yapmaya yarayan lanugo tüyleri miktarının daha da artması gerekiyor.
• Deri yüzeyinde kaşlar, kirpikler ve saçlar çıkmaya başlar. Ancak henüz renk pigmentleri olmadığı için beyaz renklidir.
• Deri şimdilik şeffaf ve iç organlar cilt yüzeyinden dahi görünebiliyor. İlerleyen haftalarda bebek deri altına yağ depoladıkça tombullaşacak.
• Avuç içleri, genital bölge, ayak tabanlarındaki deri üzerinde yer alan duyu reseptörleri gelişti. Bebek bu bölgelerde sıcaklık, basınç ve benzeri dokunma duyularını algılayabilir.

• Dil ve Tatma Duyusu

Dilde tat tomurcukları oluşur. Bu nedenle bebek yuttuğu amniyotik sıvı içerisindeki pirüvik asit, laktik asit, kreatinin, üre proteinler ve annenin yediği besinlerin tadını almaya başlar.

• Burun ve Koklama Duyusu

Bebeğin burnunda sarı bölge denen yerde koku alma reseptörleri oluşmaya başlar. Bu reseptörler sayesinde yavrunuz burnuna giren amniyotik sıvı içerisindeki maddelerin kokusunu alabilir.

16 Haftalık Bebek Kaç Aylık Olur?

Gebelik, 40 hafta yani 9 ay 10 gün süren bir serüvendir. Doktorunuz gebelik takibini hafta üzerinden yapar, fakat halk arasında gebelik genellikle ay ile takip edilir. Her iki durumda da gebeliğiniz aynı süreyi ifade etse de bazen haftayı ay cinsinden ifade etmek yanıltıcı olabilir.

16 hafta kaç aydır derseniz; birlikte hesaplayabiliriz.

1 hafta: 7 gün, 1 ay: 30 gün

16 hafta= 16×7 gün = 112 günlük

112/30= 3 ay 22 günlük

Kısacası 16 haftalık bebek klinik olarak 3,5 ayı geçti, neredeyse 4 aylık diyebiliriz.

16 Haftalık Gebelikte Anne

Rahminizde bir tek hücre; bütün sistemleri ile kusursuz çalışan bir insan yavrusuna dönüşüyor ise bedeninizde çok şey oluyor demektir. Tabi 16 haftalık gebe de bu süreçteki tüm değişimleri belli semptomlar şeklinde hissediyor. Bu semptomlar nelerdir? Neden ortaya çıktığı ve nasıl geçeceği ile ilgili bilgi edinmek, süreci en az hasarla atlatmaya yardımcı olur.

Kilo artışı:

Gebelikte ilk 3 ay boyunca kilo artışı yaşanmayabilir. Ancak 3. aydan sonra bebeğin belirgin bir şekilde büyümesi ile birlikte anne adayı da kilo almaya başlar. Yani 16 haftalık anne beli lastikli bol kıyafetlere geçse ya da kendine hamile kıyafetleri almaya başlasa iyi olur.

Deri yüzeyinde kaşıntı ve çatlak oluşumu:

Kilo artışı başladığına göre cildin yeni kilolara yer açması gerekir. Cildin esnemesine fırsat vermeyecek hızda kilo almanız durumunda deri çatlaklar oluşturarak kendine yer açar. Çatlaklar pembe, sarı, ten rengi ya da morumsu tonda çizgiler şeklinde deri üzerinde kendini gösterir. Üzgünüz ama bu izler kalıcıdır ve doğumdan sonra geçmeyecekler.

Ödem:

Hamilelik hormonlarındaki artış kan basıncını arttırarak vücut salgılarının artmasına sebep olur. Artan salgılar hücrelerde birikerek ödeme ya da vajinal akıntı, ter ve mukus gibi salgılarda artış yaşanmasına sebep olur.

Bel ve bacaklarda ağrı:

Bebeğin boy ve kütlesindeki artış annenin bedenine alışık olmadığı bir baskı uygular. Özellikle ağırlığı taşıyan bel ve bacaklar, üzerine yüklenen bu ekstra ağırlıktan etkilenir ve ağrılar ortaya çıkar.

Mide yanması ve hazımsızlık:

Sindirim sistemi organlarının çalışmasını sağlayan kaslar gebelik hormonlarının etkisi ile yavaşlar ve hazımsızlık olur. Bunun üzerinde bir de ağırlaşan rahmin ağırlığı binince mide içerisinde bulamaç hâline gelmiş asitli besinler yemek borusuna ve ağza geri çıkar. Yani reflü oluşur.

Hemoroit:

Hamilelikte hemoroit en sık görülen gebelik semptomlarının başında gelir. Hemoroit gebeliğin 16. haftası ile birlikte rahmin ağırlaşması sonucu ortaya çıkmaya başlar. Rahim ağırlaşıp bağırsaklara baskı yaparken hamilelik hormonları da bağırsak kaslarını gevşetir. Bütün bunlar bağırsağın vücut dışına itilmesine yani hemoroite sebep olur.

Göğüslerde büyüme ve hassasiyet:

Gebeliğin 16. haftası içerisinde olmanıza rağmen artan gebelik hormonları süt bezlerini uyarmaya başlar. Uyarılan süt kanalları şişerek göğüslerde gerginlik ve hassasiyete sebep olur.   

Seni Rahatsız Eden Hamilelik Semptomlarını En Aza İndirecek İpuçları!

Hamilelik semptom bakımından her dönemde farklıdır. 1. trimester bedenin gebelikle ilk tanıştığı zaman olduğu için; 2. trimester ise doğum yaklaştığından dolayı anne için zorlu geçer. 2. trimester ise ikisinin ortasıdır ve gebeliğin altın çağı olarak bilinir. Evet semptom bakımından biraz daha kolay geçer ancak yine de küçük önlemler almak altın çağınızı daha da konforlu yapabilir. 16. haftalık gebelik semptomlarını en aza indirmek için aşağıdaki hususlarda dikkatli olabilirsiniz.

1. Sırf gebeyim diye gereksiz atıştırıp fazladan kilo almamaya dikkat edin. Kontrollü ve yavaş kilo almak bedenin genişleyebilmesi için cilde esneme fırsatı vererek çatlak oluşumunu, bel ve bacak ağrılarını, hemoroit ve sindirim problemlerini azaltır.
2. Çatlak kremleri ya da bitkisel içerikli doğal yağlar ile cildi nemli tutarak çatlak oluşumunu engelleyebilirsiniz.
3. Sık aralıklarla ve azar azar beslenmek reflü, mide yanması ve hazımsızlık şikâyetlerini azaltır.
4. Göğüslerde oluşan şişliğin sizi çok rahatsız etmesini istemiyorsanız sutyen bedeninizi büyütebilirsiniz. Kıyafetlerin göğsünüze değip acıtmasını engellemek adına bol kıyafetler tercih edebilirsiniz.

Kaç Kilo Almalıyım?

Bebek hızla büyüyüp gelişirken annenin de gebeliğin ilk 3 ayından sonra kilo alması beklenir. 16 haftalık hamile olduğunuza göre 3 ayı daha yeni geçtiniz ve bu şimdiden fazla kilo almış olmak ileride sorun yaratır. Hem gebelik semptomlarınız daha ağır geçer hem de doğumdan sonra eski kilonuza kavuşmak zorlaşır.

16 haftalık gebelikte kaç kilo alınır derseniz; en fazla 2- 4 kilo alsanız iyi olur.

Beslenme Önerileri

Anne olarak yediğiniz her şey miniğinizin besini olacak. Bu nedenle yediğiniz besinlerin içeriği, miktarı ve kalitesi önemlidir. Yani 16 haftalık gebelikte beslenme konusunda özenli davranmak hem bebeğin hem de sizin sağlığınız için gereklidir. Bu sebeple aşağıdaki hususlarda dikkatli olmak gerekir.

• İki canlıyım diye iki kişilik yemeyin. Normal yediğiniz miktardan sadece 300-350 kalori fazlasını almanız size de bebeğinize de yeter.
• 16 haftalık bebek kıkırdak yapıdaki iskelet sistemini kemikleştirmek için annenin kalsiyum rezervlerini kullanır. Annenin kalsiyum rezervinin azalması annede diş kaybı ve iskelet sistemi ağrılarına sebep olur. Bu nedenle haşhaş, susam, badem ve chia gibi tohumlar, sardalya, somon, fasulye, mercimek gibi kalsiyum bakımından zengin besinler tüketmeyi alışkanlık hâline getirin.
• Gün içinde 2 litreden az olmamak şartıyla bol bol su tüketin.
• Sık aralıklarla ve azar azar beslenmek reflü, hemoroit, kabızlık gibi sindirim sistemi rahatsızlıklarını azaltır.
• Lifli gıdalar tüketin.
• Dengeli beslenin. Protein, karbonhidrat, yağ, vitamin, mineral… bütün besin içeriklerinden yeteri kadar tüketin.
• Taze ve mevsiminde olmak koşulu ile bol sebze, meyve tüketin.

 Egzersiz Önerileri

Hamilelikte pelvik ağrıları, bel ve sırt ağrılarını azaltmanın, doğumu kolaylaştırmanın, kilo alımını kontrol altına almanın ve bedenen olduğu gibi ruhen de kendinizi iyi hissetmenin bir yolu var… Ne mi? Elbette hamilelik egzersizleri…

Doktorunuzun bilgisi dâhilinde sağlığınız elverdiği ölçüde gebeliğin her döneminde egzersiz yapılabilir. 16 haftalık gebelik egzersizleri için aşağıdaki seçeneklerden birini tercih edebilirsiniz.

• Hafif tempolu yürüyüş
• Omurgayı güçlendirecek esneme hareketleri
• Yüzme
• Grup egzersizleri
• Pilates
• Yoga

16 Haftalık Gebelikte Kontrol Listesi

Bu hafta bebekte trizomi 18, trizomi 21, nöral tüp defekti gibi genetik anomalilerin görülme olasılığını hesaplamak için 3’lü test ve 4’lü test yaptırılabilirsiniz.

Dilerseniz “Üçlü Tarama Testi” Konulu yazımızı okuyabilirsiniz: https://www.bebek.com/uclu-tarama-testi/

Anneden alınan kan örneğine bakılmak suretiyle yapılan bu testler size bebekte genetik anomali bulunması ile ilgili bir olasılık değeri çıkarır. 3’lü ve 4’lü tarama testleri sonuçları kesin değildir ancak yine de sizi rahatsız edecek düzeyde bir oran çıktıysa doktorunuzla görüşün. Ondan size gelecek haftalarda uygulayabileceğiniz ve kesin sonuç verebilen amniyosentez uygulaması ile ilgili detaylı bilgi isteyin ve riskleri birlikte değerlendirin.

1. Diş doktoruna giderek bir diş muayenesi olabilirsiniz.
2. Eşinizle birlikte bir babymoon planınız varsa bu hafta sizin için oldukça uygun.
3. Hafta hafta gebelik sürecinde sizi ve bebeğinizi neler beklediğini takip edin. Bu haftayı ve bir sonraki haftayı detaylı bir şekilde öğrenin.

Hamilelikle birlikte hem kendi hem de bebeğinizin sağlığından sorumlu olursunuz. Bundan dolayı yaşam şeklinizi baştan sona revize etmeli ve iyileştirmelisiniz. Bu yolda yapacağınız en iyi şey sürece detaylıca hâkim olmaktır ve gebeliğin 16. haftası güzel bir başlangıç için geç değildir.