Son zamanlarda kullanımı oldukça artan ve her türlü hastalık üzerinde iyileştirici etkisi olduğu düşünülen ilaçların başında antibiyotikler gelir. Ancak antibiyotik gerekli olmadığı halde ve dikkatsiz şekilde kullanıldığı zaman vücuda zararı olan bir ilaç çeşididir.
Ülkemizde de Sağlık Bakanlığı tarafından doktor tarafından reçete edilmediği sürece satışı yasaklanmıştır. Bazı hastalıkların tedavisinde hayati öneme sahip olsa da özellikle çocuklarda gereksiz kullanımı patojen mikroorganizmalara karşı vücut direncini azaltıcı etkisi sebebiyle antibiyotik kullanımına özen gösterilmesi gerekir.
Mevsimsel geçişlerle birlikte antibiyotik kullanımının arttığını belirten uzmanlar doktor tarafından önerilmediği sürece bu ilaçların kullanılmaması gerektiği konusunda hemfikirler. Durum böyle olunca hastalıklara karşı en büyük silahlardan biri olan antibiyotikler hakkında bilinmesi gerekenleri sizler için bir araya getirdik. Özellikle ebeveynlerin bu konuda oldukça hassas olduğunu bildiğimiz için yazımızda bebeklerde antibiyotik kullanımı, nelere dikkat edilmeli, yan etkileri var mıdır gibi sorularınıza yanıt bulabilirsiniz.
Antibiyotik Nedir?
Öncelikle antibiyotik nedir bunu açıklamakla başlıyoruz ki nasıl ve hangi hastalıklar üzerinde kullanılması gerektiği daha anlaşılır olsun. Sir Aleksander Fleming adlı İskoçyalı bir bilim adamı tarafından ekmekteki yeşil küflü bölgede bakterilerin yaşayamadığı farkedilince 1829 yılında mucizevi bir ilaç ve keşif olan penisilin bulunur. İlerleyen dönemlerde yapılan çalışmalar sonucu penisilin saflaştırılarak 1940 yıllardan sonra bakteri kaynaklı hastalıkların tedavisinde kullanılmaya başlanır.
Latince “hayata karşı” anlamına gelen antibiyotikler günümüzde yosun, mantar, maya ve küf gibi çeşitli mikroorganizmalar aracılığıyla kimyasal ya da biyosentez yoluyla üretilir. Buradan da anlaşılacağı üzere antibiyotikler bakterilerin neden olduğu hastalıkların, kanserin ve mantar enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılan bir ilaç türüdür. Bu sebeple nezle, grip, soğuk algınlığı gibi virüs kaynaklı hastalıkların tedavisinde kullanılması doğru olmadığı gibi iyileştirici bir etkiye de sahip değildir. Bu sebeple antibiyotikler yanlış ve dikkatli kullanılmadığında virüslerin bu ilaca karşı bağışıklık kazanmasına sebep olur.
Bebeklerde Antibiyotik Kullanılır mı?
Bebeklerin doğdukları an itibariyle bağışıklıkları oldukça düşüktür. Zamanla güçlenen bağışıklık sistemi pek çok hastalıkla karşı karşıyadır. Bu dönemde bakteri kaynaklı hastalıklar söz konusu olduğunda doktor reçetesi şartıyla antibiyotik kullanılabilir. Hatta bu durum yenidoğan bebeklerde de geçerlidir. Normal koşullarda bebeği enfeksiyonlardan koruyan en doğal antibiyotik anne sütü olsa da bazı durumlar antibiyotik kullanılmasını gerektirebilir. Bebeklerde antibiyotik tedavisinin uygulandığı hastalıklar şunlardır:
- Zatürre
- Orta kulak iltihabı
- Alerjik olmayan bronşitler
- Bazı boğaz enfeksiyonları
- Enfeksiyöz ishaller
- Sinüzit
- İdrar yolu enfeksiyonları
- Menenjit
- Kan dolaşımı enfeksiyonları.
Günümüzde pek çok hastalığın tedavisinde antibiyotiğin kullanılıyor olması, soğuk algınlığı ve nezle gibi oldukça sık görülen virüs kaynaklı hastalıkların tedavisinde de antibiyotik kullanımına sebep oluyor. Bakterilerden farklı olarak, virüsler zorunlu hücre içi parazitlerdir. Kendi metabolizmaları olmadığı için canlı ortamlar dışında aktif olamazlar ve yerleştikleri metabolizmayı kullanarak ürerler. Bu sebeple antibiyotikler bu tarz virüs kaynaklı hastalıklarda etkisizdir.
Bu hastalıkların antibiyotiğe karşı bağışıklık kazanmamaları için gereksiz antibiyotik kullanımından kaçınılmalıdır. Ancak viral enfeksiyonlarda vücut direnci düştüğü için bazen ikincil bakteriyel hastalıklar meydana gelebilir. Bu gibi durumlarda hasta yakından takip edilerek gerekirse antibiyotik kullanımına başlanabilir.
Bebeklerde Antibiyotik Kullanımı Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Bebeklerde antibiyotik kullanımı hakkında annelerin endişeleri olabilir. Bu gayet doğal bir durumdur. Bu sebeple antibiyotik kullanımı sırasında bilinmesi gerekenleri bir araya getirdik.
- Hastalığın iyileşmesi için anneler kendi aralarında fikir alışverişinde bulunabilir. Bu aslında son derece yanlış bir durumdur. Başka bir bebeğe iyi gelen antibiyotik her bebek üzerinde aynı etkiye sahip olmayabilir. Bilinçsiz antibiyotik kullanımı vücutta pek çok dokuya zarar verebileceği için doktor tavsiyesi olmadan antibiyotik kullanılmamalıdır.
- Antibiyotik kullanımında saat oldukça önemlidir. Saatine uygun şekilde kullanmak antibiyotiğin kanda yarılanma süresi ve etkisi üzerinde önemli bir yere sahiptir. Bazı antibiyotikler günde tek doz yeterli olurken bazıları 2-3 kez kullanılır. Bu konuda doktorun verdiği bilgiye göre ilaç verilmelidir.
- Antibiyotik kaç günde etki etmeye başlar diye düşünebilirsiniz. Bu hastalığın türüne, ilacın çeşidine ve etkisine göre farklılık gösterir. Bazı hastalıklar üzerindeki etkisi 3 günde olurken bazılarında da 10-14 gün sonunda iyileşme başlar. İlaç kullanılmaya başlandıktan sonra 1-2 gün içinde iyileşme belirtileri başlar ama bu tam bir iyileşme değildir. Bu sebeple tedavinin tamamlanması için doktorun önerdiği süre boyunca antibiyotik kullanımına devam edilmelidir.
- Antibiyotik kullanımının bazı yan etkileri vardır. Bunlardan en belirgini ise bebeklerde görülen ishaldir. Antibiyotikler zararlı bakterilerle birlikte bağırsaklarda bulunan faydalı bakterilerin de ölmesine sebep olabileceği için bağırsak florasında bozulma, sindirim ve bağışıklık sisteminde zayıflamalar yaşanabilir. İshalin yanı sıra mide bulantısı ve ağrısı gibi yan etkileri de olabilir. Eğer antibiyotik kullanımı ishale yol açtıysa bebeğinizi sık sık emzirerek sıvı kaybının önüne geçebilirsiniz. Ancak 1 haftadan uzun sürer ya da durum kötüleşirse vakit kaybetmeden doktora gidilmelidir.
- İshal bebeklerde antibiyotik alerjisinin en sık görülen belirtilerinden biri olsa da tek tük veya yaygın döküntüler hatta ölümle sonuçlanabilecek ciddi reaksiyonlarda olabilir. Alerjik reaksiyonlara yol açan antibiyotiklerin en bilinenleri penisilin grubunda olanlardır. Bu konuda gerekli testler yapıldıktan sonra bu tür ilaçlar kullanılmalıdır. Olası bir alerji durumunda kullanılan antibiyotik yerine muadili olan başka bir ilaç verilir. Bazı antibiyotik alerjisinde dilde ve boğazda şişme, nefes darlığı gibi ciddi reaksiyonlar görülebilir. Yine vakit kaybetmeden doktora gidilmeli ve kullanılan ilaç tekrar değerlendirilmelidir.
- Antibiyotik kullanımı sırasında en merak edilenlerden biri de dişler üzerindeki etkisidir. Antibiyotikler çocukların diş minelerini boyayarak gri, kahverengi ve morumsu lekelenmelere yol açabilir.
- Peki bebekler ve yetişkinlerde kullanılan antibiyotiklerin farkı nedir? Bebekler büyüyen bir organizma olduğu için yetişkinlerin kullandığı antibiyotikler büyüme hücrelerine zarar verebilir. Bu nedenle çocuk antibiyotiklerinin içeriklerinde farklılıklar olabilir. Durum böyleyken yetişkinler için hazırlanmış her antibiyotik bebeklerde kullanılmamalıdır.
Bebeklerde Antibiyotik Kullanımında Nelere Dikkat Edilmelidir?
Bilinçsiz ve gereksiz antibiyotik kullanımı birçok alerjik etkiye sebep olabileceği gibi ilerleyen dönemlerde de sorun yaşanmasına yol açabilir. Kullanırken dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:
- Bazen çocuklara antibiyotik yazılması için ebeveynler ısrarcı olabilir. Bu karar doktora bırakılmalı ve onun tavsiyelerine göre hareket edilmelidir.
- Birçok yan etkiye sahip olduğu unutulmamalıdır.
- Antibiyotikler bakteriler üzerinde etkili ilaçlardır. Ateş düşürücü ya da ağrı kesici olarak kullanılmamalıdır.
- Sağlık bakanlığı tarafından antibiyotiğin reçetesiz satılması yasaklanmış olsa da eczaneden antibiyotik alıp kullanmak ya da başkasının kullandığı ilaç iyi geldi düşüncesiyle kullanmak doğru değildir. Her hastalık için aynı antibiyotiğin kullanılmadığı bilinmelidir.
- Antibiyotik kullanım süresi doktorun önerdiğinden kısa olmamalıdır. Yetersiz tedavi hastalığın tekrarına ya da tam iyileşmemeye sebep olabileceği için ilaç kullanımı doktorun önerdiği süre boyunca her gün aynı dozda ve aynı saatte verilmelidir.
- Yapılan bir araştırmada 2 yaş bebeklerde antibiyotik kullanımı ilerleyen dönemlerde obeziteye yol açmaktadır. Bu sebeple gerekmedikçe antibiyotik kullanımı minimum düzeyde olmalıdır.
Antibiyotikler birçok hastalığın iyileştirilmesinde mucizevi etkilere sahip ilaçlar arasındadır. Bu sebeple vücudun bu tür ilaçlara karşı bağışıklık kazanması ilerde ihtiyaç halinde antibiyotiklerin etkisiz kalmasına sebep olabilir. Aynı şekilde antibiyotiklere karşı bağışıklık kazanan bakterilerde daha çok güçleneceği için mevcut antibiyotiklerin yetersiz kalmasına ve yeni ilaç üretilmesine yol açabilir. Bu nedenle bebeklerde antibiyotik kullanımı dikkat edilmesi gereken bir konudur. Gerekli olmadıkça ya da doktor önermedikçe kullanılması doğru değildir. Unutulmamalıdır ki bebekleri enfeksiyonlardan koruyan ve bağışıklığını güçlendiren en doğal antibiyotik anne sütüdür.
Aşağıdaki yazımızı da incelemek için bağlantıya tıklayabilirsiniz.
Hamilelikte Antibiyotik Kullanımı: https://www.bebek.com/hamilelikte-antibiyotik-kullanimi/
