Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Aysun Özdil besin alerjisi hakkında merak edilenleri yanıtlıyor.
BEBEKLERDE BESİN ALERJİSİ
Besin alerjisi, kimi besinlere karşı vücudun gösterdiği aşırı duyarlılık reaksiyonlarıdır. Bebeklerin bağışıklık sistemi hassastır ve vücudun zararlı olmayan bazı gıdaları, zararlı gibi algılamasına neden olabilir. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de gıda alerjisi sıklığı giderek artmaktadır. Günümüzde bebeklerin %6’sında gıda alerjisi görülmektedir. Doğumun hemen ardından, özellikle ek gıdaya geçiş döneminde, bebeğimizi gözlemleyerek gıda alerjisi belirtilerini takip edebiliriz.
Bebeklerde hangi besinler en sık alerjiye neden olur?
Bebeklerde alerjik reaksiyona neden olabilecek çok sayıda besin vardır, ancak en yaygın görülen gıdalar şunlardır:
- İnek sütü
- Yumurta
- Buğday
- Soya (paketli gıdaların bir bölümünde soya bulunabilir)
- Kabuklu ağaç yemişleri (fındık, badem, Antep fıstığı, çam fıstığı, ceviz)
- Yer fıstığı
- Balık
- Kabuklu deniz ürünleri (karides, yengeç, ıstakoz, kalamar)
Bebeklerde besin alerjisi belirtileri nelerdir?
Bebeklerde gıda alerjisi belirtilerinin görülme zamanı değişkenlik gösterebilir. Belirtiler genellikle gıdanın alımından sonraki dakikalar içinde ortaya çıkar ama bazen 2-4 saate kadar gecikebilir. En sık görülen belirtiler:
- Deride kırmızı döküntü, egzama veya ürtiker
- Gözlerde kızarıklık ve kaşıntı
- Burun akıntısı veya tıkanıklık
- Ses kısıklığı
- Yüz, dudak, dil ve boğazda şişme
- Yutma güçlüğü
- Öksürük, nefes darlığı, hırıltılı solunum
- Soluk nemli veya soluk mavi cilt
- Kusma, ishal, karında kramplar
- Kanlı kaka
- Sıcaklık artışı
- Hızlı kalp atışı
Bebeklerde besin alerjisi nasıl teşhis edilir?
Gıda alerjisi belirtileri gösteren bebeklere, detaylı bir fizik muayene ve öykünün ardından, deri testi ve kan testi uygulanabilir.
Deri Testi (Prick Test): Bu test seyreltilmiş alerjenin az miktarda cilde sürülmesi ile uygulanır. Alerji olması durumunda yaklaşık 15 dakika sonra ciltte küçük kabarık bir şişlik görülür.
Kandan Alerji Testi: Bu test için bebekten kan örneği alınır ve kan dolaşımındaki Ig E (İmmün globulin E) olarak bilinen antikor düzeyleri ölçülür.
Ancak kısmi besin alerjilerinde testler hekime yardımcı olmaz, bu durumda bebeğin verdiği tepkiler yakından izlenmelidir. Şüpheli gıdanın diyetten çıkarılmasından sonra şikayetlerde düzelme olması ve o gıda diyete tekrar eklendiğinde bulguların tekrarlaması tanıyı kesinleştirir.
Bebeklerde besin alerjisi risk faktörleri nelerdir?
- Anne-baba veya kardeşinde alerjik hastalık olması
- Bağırsakların henüz tam gelişmemiş olduğu ilk aylarda fazla mama kullanımı
- Ek besinleri geç başlanması
- Erkek cinsiyet
- Vitamin D eksikliği
- Aşırı korumacı ebeveyn tutumu (Hijyen Hipotezi: Bağışıklığı güçlendirmek için erken yaşta mikropla tanıştırılması gereken çocuklara karşı aşırı korumacı davranmak)
Anne sütüyle beslenen bebeklerde besin alerji riski nedir?
Annenin diyetinde bulunan alerjen besinler, anne sütü yoluyla bebeğe geçerek alerjiye neden olabilir. Bu durum en çok inek sütü, daha az sıklıkla, yumurta, yer fıstığı, fındık gibi kuruyemişler tüketiminde görülür.
Bebeklerde besin alerjisi tanısı konduğunda hangi adımlar izlenmelidir?
- Besin alerjisi tanısı alan bebekler bir uzman tarafından takip edilmelidir.
- Diyette alerjiye neden olan gıdalar mutlaka kısıtlanmalıdır.
- Alerjik gıdaların alternatifleri öğrenilerek diyete konulabilir. Bu konuda bir beslenme ve diyet uzmanından yardım almak gerekebilir.
- Süt, yumurta, fındık, fıstık gibi alerjik gıdalar paketli hazır gıdaların içinde bulunabilir. Bu nedenle etiket bilgisi okuma alışkanlığı kazanılmalıdır.
Bebeklerde besin alerjisini önlemek için alınabilecek önlemler nelerdir?
- Bebeğimizi 6. ayına kadar sadece anne sütü, 6. ayından 2 yaşına kadar ise anne sütü yanında ek gıda ile besleyelim.
- Anne sütü eksikliği ya da yokluğunda, doktorumuzun önereceği devam sütünü kullanalım.
- Bebeğimizin odasında peluş gibi toz tutan oyuncaklar bulundurmayalım.
- Bebeğimizin odasına halı sermeyelim.
- Bebeğimizin odasında rutubet ve küf olmamasına özen gösterelim.
Bebeklerde besin alerjisi ile ilişkili olan diğer sağlık sorunları nelerdir?
Besin alerjileri diğer alerjenlerle benzerlik gösterebilir, ağız ve boğazda kaşıntı ve ödem (şişme) meydana getirerek oral alerji sendromuna sebep olabilir.
Bebeklerin ek gıdaya geçiş dönemlerinde ishal, kusma ve kanlı mukuslu dışkılamanın da ortaya çıktığı besin alımından bir müddet sonra ortaya çıkan ve sürekli kusma ile karakterize olan besin proteinlerinin tetiklediği enterokolit sendromu da besin alerjilerine eşlik edebilir.
Aynı zamanda besin alerjileri bebeklerin yemek borusunu da etkileyebilmektedir. Alerjik reaksiyonlara bağlı olarak eozinofillerin yemek borusunda birikimine bağlı olarak eozinofilik özafajit gelişebilir. Buna bağlı olarak bebeklerde yutma güçlüğü, kusma ve kilo alamama problemleri ortaya çıkmaktadır.
Besin alerjisine sahip bebeklerin çoğunun ailelerinde de alerji öyküsünün (egzema, astım, alerjik rinit vb.) olduğu da bilinmektedir.
Bebeklerde besin alerjisi olan bir bebek için uygun beslenme nasıl sağlanır?
Ek gıdaya geçiş döneminde her yeni gıdanın diyete eklenmesi için 3 gün beklemek uygun olur. Bebek yeni tatlara tek tek alıştırılmalıdır. Maalesef gıda alerjisini önleyecek bir ilaç yoktur. Bebek gıda alerjisi geliştirdiğinde yapılacak ilk adım, alerjik gıdanın diyetten çıkarılmasıdır. Ailedeki herkesin bu duruma uyum sağlaması çok önemlidir.
Özellikle anne sütü ile beslenen bebeklerde gıda alerjisi varsa alerjiye neden olan gıdalar anne diyetinden çıkarılmalıdır.
Bebeğimizi ilk 6 ay sadece anne sütü ile besleyelim. Anne sütü yokluğunda doktorumuza danışalım.
6.aydan önce ek gıdaya geçmeyelim.
Ek gıdaya geçiş döneminde alerji diyetisyeninden yardım alalım.
Yaşamın ilk yılında bebeğimize alerji riski yüksek gıdalar yedirmeyelim.
Paketlenmiş gıdaların içerikleri konusunda dikkatli olalım.
Gıda alerjisi belirtileri olan bebeğimizi doktorumuzun takibinde tutmak, alerji ile başa çıkma konusunda bize yardımcı olacaktır.
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Aysun Özdil
Bu yazımıza da göz atmayı unutmayın!
https://www.bebek.com/bebeklerde-besin-alerjisi-belirtileri-testi-ve-tedavisi/
