Gece terörü bebeklerin ve çocukların yaşadığı bir uyku bozukluğudur ve kâbus, uykuda yürüme, uykuda konuşma veya kafa karışıklıkları gibi son derece doğal bir durumdur.
Bu durumların hepsi birbirinden farklıdır ama hiçbiri ciddi bir duygusal rahatsızlığın veya bozukluğun işareti değildir. Bu nedenle endişe etmenize gerek yoktur. Belli bir süre devam edip sonrasında ortadan kaybolurlar. Önemli olan bu durumların farkını bilmek ve duruma uygun müdahalelerde bulunmaktır.
Uyku sıkıntılarının detaylarına geçmeden önce uykunun yapısından biraz bahsetmek istiyorum. Çünkü uyku farklı aşamalardan oluşur ve bu sıkıntıların hepsi de uykunun farklı aşamalarında meydana gelirler.
O aşamaların özelliklerini bilmek çocuğunuzdaki belirtileri kolayca okumanıza ve yaşadığı uyku sıkıntısının ne olduğunu daha rahat anlamanıza yardım eder. Sıkıntının ne olduğunu anladıktan sonra çözüm aşamasına geçmek çok daha kolay olacaktır.
Uykunun yapısı gece boyu derinleşen ve hafifleyen döngülerden oluşur. Hiçbir bebek hatta yetişkin gece boyu kesintisiz uyumaz. Sabaha kadar düzenli olarak bu döngülere girer ve çıkarlar.
Her bir uyku döngüsü kendi içinde REM uykusu, REM-dışı uyku ve uyanma şeklinde bölümlere ayrılır ve birbirini takip ederek sabaha kadar bu şekilde devam eder.
Uykunun ilk aşaması REM denilen kalbin daha hızlı attığı, nefesin hızlı olduğu, fizyolojik sistemlerin aktif olarak çalıştığı hafif uyku aşamasıdır. Bu aşamada beden hareketsizdir ama seğirmeler ve hızlı göz hareketleri görülebilir.
Bu nedenle uykunun güvenli olarak adlandırılan bölümüdür. Rüyaların görülmesi ve anıların düzene konulması REM aşamasında gerçekleşir.
REM aşamasından sonra REM-dışı uyku aşamasına geçilir. Bu aşama kendi içinde bölümlere ayrılır,
Bunlar; hafif uyku, gerçek uyku ve derin uykudur. Gözlerin kapanıp kafanın düştüğü aşama hafif uykuyken, gerçek uykuya geçişte bazen sıçramalar yaşanabilir. Son aşama olan derin uykuda ise beden iyice gevşer, sıradan dış sesleri duymaz, sadece acil seslere ve seslenmelere tepki verebilir.
REM-dışı uyku aşamasında vücut hareketsiz değildir, kalkıp yürümeler, konuşmalar ve dolaşmalar olabilir. Bu nedenle uykunun bu aşaması pek güvenli değildir ve birçok uyku sorunu da bu aşamanın “derin uyku” bölümünde gerçekleşir.
Uyku Döngüsü
Kabuslar
Kabuslar kötü rüyalardır ve rüyaların görüldüğü REM uykusu aşamasında gerçekleşirler. Genellikle gecenin ikinci yarısında, yani gece yarısından sonra, rüyaların yoğun şekilde görüldüğü saatlerde yaşanır.
Kâbus görme bittikten sonra çocuğunuz tamamen uyanır ve yaşadığı yoğun korku, endişe, huzursuzluk nedeniyle ağlayabilir. Ayırt edilmesi gereken nokta çocuğunuzun rüya görürken değil, rüya bittikten sonra ağlama, bağırma gibi korktuğunu belli eden tepkiler göstermesidir.
O aşamada çocuğunuzu kucağınıza almanız, sakinleştirmeniz ve rahatlatmanız işe yarayacaktır. En çok işe yarayan şey sarılarak varlığınızı hissettirmek ve ona güven vermektir.
Rüyanın etkisi geçtikten sonra tekrar uykuya dalabilir. Dalma süresi gördüğü şeylerin yoğunluğuna ve verdiğiniz desteğe bağlı olarak değişkenlik gösterir ama sizin yardımınızla geç de olsa tekrar uykuya dönecektir.
Bu nedenle onu rahatlattıktan sonra fazla zaman kaybetmeden tekrar uykuya döndürmek için çaba sarf etmelisiniz. 2 yaşından büyükse ve derdini anlatabiliyorsa sabah uyandığında gördüğü kötü rüyayı anımsayıp sizinle paylaşabilir.
Çocuklar neden kabus görürler? Konulu videomuzu izleyebilirsiniz 🙂
Gece Terörü
Gece terörü ise kabusların aksine REM-dışı uykunun derin uyku aşamasında gerçekleşir. Bu nedenle genellikle uykunun ilk saatlerinde meydana gelir.
Bu aşama uyku döngüsünün en derin aşamasıdır. Aynı uykuda konuşma veya uykuda yürüme gibi bir süreçtir ancak tüm bunların birleşimi ve daha şiddetlisi gibi düşünülebilir. Genellikle 3 yaşından başlayarak 8 yaşına kadar sürebilir. Az da olsa 15. aydan itibaren gerçekleşen vakalar da vardır.
Erkek çocuklarda kızlara oranla daha yoğun şekilde görülür. Belirtileri anne, babalar için korkutucu olabilir. Çünkü çocuk genellikle yüksek sesle çığlıklar atar veya şiddetli şekilde bağırır.
Bazen anne, babayı çağırabilir, gözleri açık bir şekilde yatağından çıkıp etrafta dolaşabilir hatta koşturabilir. Korkunç bir olay yaşamış ve çok korkmuş gibi aşırı tepkiler gösterebilir.
Yanına gittiğinizde size baksa bile sizi görmüyormuş gibi davranabilir. Bu tepkiler anne, babaları çok endişelendirse de aslında endişe edilecek bir durum yoktur. Bunu yaşaması çocuğunuzun ciddi bir duygusal rahatsızlığı veya bozukluğu olduğunu göstermez.
Ancak aile geçmişine bakılması ve genetik geçmişin araştırılması gerekebilir. Çünkü genellikle bu tür uyku bozukluğu yaşayan çocukların ailelerinde de benzer uyku bozukluğu yaşamış bireyler olduğu görülmüştür.
Bunun yanı sıra tetikleyici unsurların da gece terörünün yaşanmasında önemli bir etkiye sahip olduğu görülmüştür. Tetikleyici unsur olumlu veya olumsuz yoğun şekilde yaşanan herhangi bir duygu olabilir.
Örneğin; ailenin yakın zamanda yaşadığı bir kayıp veya kaza gibi olumsuz bir gelişme böyle bir duruma neden olabilecekken yaklaşan bir tatil, sevilen birinin gelmesi, yeni ve heyecan verici bir olayın gerçekleşmesi gibi olumlu bir süreç de aynı şekilde nedenler arasında yer alabilir.
Bunların yanında uzun süreli uykusuzluk da tetikleyici olabilir. Bu nedenle çocuğunuzun uykusunu 15 dakika bile olsa öne çekmeniz olayın tekrarlanmaması açısından faydalı olacaktır.
Bebeklerde Uyku Eğitimi Hakkında Her Şey! Konulu yazımıza aşağıdaki linke tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Bebeklerde Uyku Eğitimi Hakkında Her Şey! https://www.bebek.com/bebeklerde-uyku-egitimi-hakkinda-her-sey/
Peki Bebeğiniz Gece Terörü Yaşadığında Ne Yapmalısınız?
Unutmayın ki çocuğunuz bu süreci uykudayken yaşıyor. Yani gözleri açık olup bağırsa ve sizinle konuşuyor gibi görünse de aslında o hala uykuda. Bu nedenle şiddetli hareketler yaparak onu uyandırmaya çalışmamalısınız. Sarsmamalı ve onu uyarmamalısınız.
Bu aşamada onu uyandırmak sadece kafa karışıklığına ve uykuya daldıktan sonra olayın devam etmesine neden olacaktır. Sürecin kendi kendine geçmesini beklemek ve odaya girmeden dışardan/monitörden gözlemlemek en sağlıklısıdır.
Tabi bunu yaparken çocuğunuzun odasının güvenli olduğundan kesinlikle emin olmalısınız. Aksi takdirde güvenliğini tehdit edici veya sıkıntı yaratıcı durumlar ortaya çıkabilir.
Gece terörü aniden ortaya çıktığı gibi aniden de son bulur. Çocuğunuz bir anda uyumaya devam eder. Çoğunlukla da sabah uyandığında gece yaşananları hatırlamaz.
Bu nedenle olayı ona anlatarak hatırlatmak ve bu konuda çocuğun üstüne gitmek sadece mahcubiyet yaratacaktır. Anne-baba olarak buna neyin neden olduğunu bulmak, genetik geçmişi araştırmak, akşam uykusuna biraz daha erken yatırmak ve çocuğunuzun odasını tamamen güvenli hale getirmek alabileceğiniz en faydalı önlemlerdir.
Bunun yanı sıra bazen çocuklar kâbus görmedikleri halde öyle olduğunu söyleyip bu durumu kullanabilirler.
Peki gerçekten kâbus görüp görmediğini nasıl anlarsınız? Bunu anlamanın en kolay yolu çocuğunuzun endişesinin ne ölçüde olduğunu gözlemlemenizdir.
Eğer uyku arkadaşını veya oyuncağını alıp yanınıza geliyorsa, sizi uyandırmak için omzunuza dokunup anlatmak için uyanmanızı bekliyorsa ve bunu hemen hemen her gece yapmaya başladıysa o zaman kâbus görmediğinden ve bu durumu sadece yatağınıza gelmek için kullandığından emin olabilirsiniz.
Kâbus gören bir çocuğun gerçekten korkmuş bir görüntüsü vardır. Koşarak yanınıza geliyorsa, size sıkıca sarılıyorsa ve rüya benzeri farklı olaylar anlatıyorsa o zaman kâbus görmüş olduğunu varsayabilirsiniz.
Bazen çocuklar çok korktum demek yerine kâbus gördüm diyerek de duygularını ifade edebilirler. Kaynağı kâbus olsun veya olmasın korkmuş bir çocuğun mutlaka yanına giderek bu duygusunu yenmesine yardımcı olmalısınız. Sadece şunu unutmayın ki kabuslar her gece görülmez.
Eğer her gece aynı durumu yaşıyorsanız gün içinde çocuğunuzla bu durumu konuşarak üstesinden gelmeye çalışmalısınız.
Sevgiler,
Cansu Özel
Bebek Uyku Danışmanı
Websitesi: www.bebekuykudanismani.com
