Kış geldi. Okul dönemindeyiz. Anne babalar tedirgin ‘Ateşi çıkarsa ne yaparız?’ diye. Çocuk doktorunu mu aramalı? Acile mi koşmalı? Çocuğunuzun ateşi çıkar çıkmaz evde yapılacaklar neler? Çocuk doktoru olarak güncel bakış açımız nasıl? Gelin Çocuklarda Ateş konumuza soru – cevaplarla ilerleyelim…
-
Ateşlenme kötü mü?
Çocuklarımız mikroplu ve virüslü bir dünyaya alışmak durumundalar. Bunlarla hastalandıklarında bağışıklık sistemleri ayağa kalkıp savaşa başlar.
Vücuttaki ateş savunma mekanizması çok aşamalı gayet kompleks bir yapıdır. Savaş verilen mikrobun tipine göre birçok aracı madde ortaya çıkar.
Bu aracı maddelerden bazıları vücudun ısısını yükseltiyor. 38-39 derecede bağışıklık sistemi daha etkin çalışıyor.
Özetle; ateş bağışıklık sisteminin uyarıldığını ve çalıştığını gösterir.
-
Neden 20 sene öncesine göre biz doktorlar daha ‘cool’ yani daha rahatız?
Çocuk aşı programlarına katılan aşılar sayesinde çok tehlikeli sayılan bazı mikroplara karşı çocuklarımız korunuyor. Bazı örnekler vereceğim: Zatüre mikrobu pnömokok, 13 değişik tipiyle sadece zatüre değil orta kulak enfeksiyonu, menenjit, sinüzit yapan çok ciddi bir mikroptur.
Aşı sayesinde bu mikrobun hastalıklarını görmüyoruz. Karma aşılarındaki Hemofilus Influenza da aynı zatüre mikrobu gibi çocuklarımızı artık hastalandırmıyor.
Rotavirüs aşısı sayesinde bebeklerde ciddi ateşli ishaller önlendi. Meningokok aşıları da ciddi menenjit vakalarının neredeyse yok olmasını sağlıyor.
Aynı şekilde aşı öncesi salgınlar yapan kızamık, kızamıkçık, kabakulak, suçiçeği de artık ‘nadir’ görülen çocuk hastalıkları oldular. Tabii ki bütün mikrop ve virüsler önlenmedi. Ancak önemli olanlara ‘DUR’ dendi.
Türkiye’de 2018 verilerine göre çocuklarda aşılama oranı %98. Yüksek oranda aşılama toplumun da salgınlara karşı korunması demek. Aşıları yapılmış ya da yapılmakta olan bebek ve çocuklarımız ciddi enfeksiyonlardan büyük bir oranda korunuyorlar.
Bu nedenle çocuk doktorları çocuğunuzun ateşlendiğini duyduğunda daha ‘cool’ yani az endişeli yaklaşıyorlar.
-
Evde ateşi nasıl ölçebilirsiniz?
Dijital, kulak, alın, şakak derken ateş ölçmek için bir çok derece seçeneğiniz var. Dijital derece 2-3 dakikada yani yavaş ölçerken diğerleriyle 2-3 saniyede ateş ölçebilirsiniz.
Dijital dereceyi koltuk altından veya popodan 0.5 cm içeriye sokarak yenidoğan bebeğinizde kullanabilirsiniz. Yenidoğan döneminde kulak kanalı çok dar olduğundan kulak derecesi doğru ölçüm yapamaz.
Ancak 3.-4. aylardan sonra güvenle kulak derecesini kullanabilirsiniz. Alın derecelerinin kulak derecelerine göre daha düşük ölçümler verdiğini gözlemliyoruz.
Ateş ölçüm tekniklerini “Hangi Derece” videosundan doktordan anne babaya kanalımızdan izleyebilirsiniz.
Hastalanmadan izleyin ve çocuğunuzda deneyin ki ateşlenme sırasında telaşlanmayın.
-
Evde ateş düşüren pratik yaklaşımlar neler?
Ateşi çıkan çocuğun ateşi 38-39 civarında ise üzeri açılarak izlenebilir. (Bebeğiniz 0-6 aylık, özellikle de yenidoğan ise durum başka. Bekletmeden doktora danışmalısınız.) Aman ‘hastalandı!’ diyerek üzerini battaniyelerle örtmeyin.
Açın ki fazla ısı salınsın. Eğer ateşi çıkarken titriyorsa kucağınızda üzeri açık bir şekilde bekleyin.
Büyük çocuklarda (3 yaş üzeri) ılık su banyosu, daha ufaklarda (1-2 yaş) ıslak ılık havlu uygulaması ilk yapabilecekleriniz.
-
Ateş düşürücü ilaçları nasıl kullanmalısınız?
Öncelikle ateşi 38-38.5 arasında ve çocuğunuz rahatsa, ilaçsız izleyin. Ateşi 39 ve üzerindeyse ilaçla düşürün!
Çocuklu evin baş ilacı ateş düşürücülerdir. Kış aylarında bunları sıklıkla kullanırsınız. Son kullanma tarihlerine bir bakın. Tarihleri geçtiyse yenilerini alın.
Şurubu vermeden önce 10 kere elinizde döndürülerek karıştırın.
Çocuğunuzun kilosuna göre doğru dozu verin. Az doz yüksek ateşi düşürmez, yüksek doz ise karaciğer, böbrek hasarına yol açabilir.
Parasetamol gurubu ilacı en sık 4 saatte bir, ibuprofen gurubunu 6 saatte bir verebilirsiniz. İnatçı ateş durumunda en sık 3-4 saatte bir bu iki gurubu dönüşümlü olarak verebilirsiniz.
Ateşi düştükten sonra ilaç kullanmaya son verin.
-
Ateşli havale mi? Ateş titremesi mi? Ne zaman acile gitmeli?
Ateşi çıkarken çocuğunuz titremeye başlar. Elleri ayakları soğur, rengi solar. Bu tablo anne babaları haklı olarak telaşlandırır. Ateşli havale mi geçiriyor? Sorusu aklınıza gelir. Haklısınız…
Ateşli havalede çocuğunuz sorulanı yanıtlayamaz, yani kendinde değildir. Tüm vücudu kasılır veya titrer. Yere YAN yatırılarak salyalarının akması sağlanmalıdır. 3-5 dakikadan uzun sürmez.
Basit ateşli havale sonucunda beyin hasarı görülmez. O nedenle çok korkmayın. İlk defa ateş sırasında böyle bir tablo yaşarsanız acil servise gidin. Bazen ateşli havale 10-15 dakika sürer, sadece vücudunun bir kısmı titrer. Bu durumlarda ileri kan ve görüntüleme yapılmalıdır.
-
Ne zaman bir çocuk doktoru görmeli?
Çocuk hastalıklarında kural olarak 5 günü geçen kesintisiz ateş durumunda muayene ve kan tetkikleri yapılır.
Ateş belirli aralıklarla bir odak olmaksızın tekrarlıyorsa ateşli seyreden başka hastalıklar araştırılmalıdır.
Ateş seviyesi ne olursa olsun dinmeyen baş ağrısı, halsizlik, yerinden kalkamama, solunum sıkışıklığı, şiddetli kulak veya boğaz ağrısı, yürüyememe, eklem ağrısı ve hareket kısıtlılığı varsa, belki de en önemlisi çocuğunuzun en iyi gözlemcisi olan siz anne babalar huzursuz iseniz..
Doktordan Anne Babaya YouTube kanalımızı ziyaret edebilirsiniz: https://www.youtube.com/channel/UCtmDJE5W3WDTFK2HlRRfszQ
Dr. Gülnihal Sarman I Uzman Doktor & Kurucu
