Belirli bir yaşa gelmiş çocukların çevrelerine verdikleri tepkilerde çekingen ve utangaç davrandığını gözlemleyen ebeveynler, minik yavrularının içe kapanık bir tutum sergilemesinin nedenlerini öğrenmek isterler. Çocukların yeni bir ortama girdiklerinde veya yeni tanıştıkları kişilere karşı mesafeli ve çekingen davranmaları konusunda endişe duyulabilir. Ancak belli bir noktaya kadar bu çekingenlik konusunda endişe duymanıza gerek yoktur.
Çocuklarda içe kapanıklık nedir, böyle bir durumla karşı karşıya kalan ebeveynler nasıl davranmalı, içe kapanıklığın sebepleri, belirtileri ve tedavisi nelerdir gibi soruların cevaplarını öğrenmek için yazımızı okuyabilirsiniz. Keyifli okumalar.
Çocuklarda İçe Kapanıklık Nedir?
Çocukların çevrelerinde gerçekleşen olaylara karşı çekingen olmaları bir noktaya kadar normal kabul edilebilen bir davranış biçimidir. Yeni girdikleri bir ortamda veya yeni insanlarla tanıştıklarında utangaç davranabilirler. Ancak bu davranış biçimi oldukça dikkat çekmeye ve çevresiyle huzursuzluk yaşamasına neden olacak bir boyuta geldiğinde, özellikle sosyal hayatı için sıkıntı oluşturabilecek bir durum oluşur.
Çocuklarda İçe Kapanıklık Nasıl Anlaşılır?
İçe kapanıklık durumu ile utangaçlığın birbirine karıştırılmaması gerekir.
Çocukların yeni bir ortama girildiğinde o ortama alışması için belirli bir zaman geçmesi gerekebilir. O ortamda kendini güvende hissetmek için zamana ihtiyacı olan çocuklar olabilir ve bu gayet normal bir durumdur. Bir süre geçtikten sonra üzerindeki o utangaçlığı atan ve gayet normal bir şekilde sıcakkanlı davranabilen çocukların içe kapanık olduğunu söyleyemeyiz. Bu durum sadece olağan bir alışma süreci olarak yorumlanabilir ve gayet normaldir.
Ancak;
- Çevresiyle etkileşime girmeyi ısrarla reddeden,
- Yeterince vakit geçirmesine rağmen ortama alışamayan,
- Yaşıtlarından uzaklaşmaya çalışan,
- Yaşıtlarındansa kendinden daha küçük kişilerle vakit geçirmeyi tercih eden,
- Savunmasız ve güvensiz duran,
- Göz temasından kaçınan,
- Tırnaklarını yiyen,
- Suskunluğuyla dikkat çeken,
- Kalabalık ortamlardan kaçmaya çalışan,
- Yalnız kalmak isteyen,
- Fiziksel yakın temastan hoşlanmayan,
- Ebeveynlerinin yakınında bulunan ve onların yanından ayrılmayı reddeden,
- Ebeveynlerinden uzaklaştığında ağlamaya başlayan,
- Yeni ortamlarda aşırı tedirgin olup bunu gizleyemeyen
çocukların gösterdiği davranışlar içe kapanıklık belirtileridir.
Peki içe kapanıklığın nedenleri nelerdir bir de onlara göz atalım.
Çocuklarda İçe Kapanıklığın Sebepleri
Çocukları içe kapanık olan ebeveynler bu durumun temelinde ne yattığını öğrenmek isterler. Çocuklarını genelde mutsuz ve utangaç görmek, anne ve babaları fazlasıyla üzer. Ancak doğru davranış şekilleri ve tedaviyle bu olumsuz durum ortadan kalkabilir.
İçe kapanıklığın birçok nedeni olabilir.
-
Genetik Yatkınlık
İçe kapanıklık kalıtsal bir şekilde çocuğunuza geçmiş olabilir. Anne veya babanın çocukluk döneminde benzer davranışlar sergilemesi, minik yavrularının davranışlarının nedeni olabilir.
-
Baskıcı Ebeveyn
Eğer çocuğunuzun başına bir şey gelmesinden korktuğunuz için onu fazla baskılıyorsanız, çocuğunuzun içe kapanıklığının sebeplerinden bir tanesi olabilirsiniz. Baskı içinde büyüyen ve sürekli “hayır” kelimesine maruz kalan çocuklarda çekingenlik ve kendini ifade edememe durumu çok yaygındır.
-
Aile İçi Şiddet
İçerisinde gerginlik, bağrış, kavga olan ailelerde yetişen çocuklar, dışarıya kendilerini ifade edemezler, kendilerini güvende hissedemezler ve kişiliklerinin oluştuğu dönemde böyle durumlara maruz kalmaları ileride büyük sorunların doğmasına neden olur. İçe kapanıklığın nedenlerinden bir tanesi de budur.
-
Duygusal Yoksunluk
Ailesi tarafından sevgi görmeyen çocukların duygusal boşlukta olmaları ve sevilmediklerini hissetmeleri içe kapanıklığın en önemli sebeplerinden bir tanesidir. Ebeveynleri tarafından yeterince ilgi görmeyen bebekler, kendilerini değersiz hisseder. Yalnızca fiziksel olarak bir çocuğun yanında bulunmak, hiçbir zaman yeterli değildir. Çocuğunuzun yanından ayrılmıyorsanız ama aynı zamanda işinizi bırakıp onunla ilgilenmiyorsanız, çocuğunuzun çekingen, duygusal boşlukta ve içe kapanık olması oldukça olağandır.
-
Başarısızlık Korkusu
Her ebeveyn çocuklarının mutlu bir geleceğinin olması için çabalar. Mutlu gelecek de başarılı olmaktan geçer. Ancak ne konuda olursa olsun başarıya ulaşırken başarısızlıklardan beslenilebilir. Mükemmeliyetçi ebeveynlerin çocukları, başarısız olmaktan ve anne-babalarından çok fazla korkarlar. Bu durum da davranış biçimlerinin çekingen ve korku dolu şekillenmesine neden olur. İçe kapanıklığın sebeplerinden bir tanesi de başarısız olmaktan korkmalarıdır.
-
Küçümseyici Tavırlar
Bazen miniklerin yaptığı davranışlar, söylediği cümleler bize komik gelebilir. Ancak böyle durumlarda onları utandırmak, dalga geçmek maalesef travma yaşamalarına ve içe kapanmalarına sebep olabilir. Çocukları küçümsemeden, utandırmadan konuşmak gerekir. Söyledikleri şeyleri dalgaya vurmamalı, davranışlarını eleştirmemeli ve onlara saygı duyduğunuzu hissettirmelisiniz.
-
Stres
Stresli bir ortamda büyüyen çocuk, ortada bir neden olmasa bile stresli olabilir veya çok küçük şeylerde bile strese girebilir. Stres de içe kapanıklığın sebeplerinden bir tanesidir. Aile içindeki huzursuzlukların miniklere yansımaması, oluşmakta olan kişiliklerini ve sosyal yaşantılarını etkilememek açısından büyük önem taşır. Bunu unutmamalı ve bu doğrultuda hareket etmelisiniz.
İçe Kapanık Çocuğa Nasıl Davranılmalı?
Öncelikle çocukların içe kapanık olmasının nedenlerinden yaptığınız davranışlar varsa, bunları yapmayı bırakarak başlayabilirsiniz. Onun sevildiğini, saygı duyulduğunu ve güvende hissedebileceğini bilmesi, ilk adımınız olmalı.
-
Hazırlıklı olmasını sağlayın.
Çocuğunuza bu noktada destek olmak için yapmanız gereken en önemli şey, onunla olabildiğince sohbet etmek ve her şeyi açıklamaktır. Yeni bir ortama girecekse onu önceden hazırlamalısınız. Böylece kendini daha güvende hisseder.
-
Daha fazla iletişim kurmasını sağlamaya çalışmalısınız.
Hem sizinle hem de çevresiyle, kendini güvende hissedeceğini bildiğiniz bir ortamda daha fazla iletişim kurmasını sağlamalısınız. Ancak bunu yaparken onu sıkmamanız ve ısrarcı olmamanız gerektiğini de göz önünde bulundurmalısınız.
-
Kendi davranışlarınızla örnek olun.
Çocukların ilk rol modelleri ebeveynleridir. Siz fark etmesiniz bile çocuğunuz sürekli olarak sizi gözlemler ve sizin gibi olmaya çalışır. Bu nedenle söylemlerinize ve davranışlarınıza çok dikkat etmeniz gerekir. İnsanlarla kurduğunuz iletişimde sıcakkanlı ve cana yakın olmanız, çocuğunuzun da daha rahat hareket etmesini ve utangaçlığını yavaş yavaş yenmesini sağlayacaktır.
-
Her konuda olabildiğince cesaretlendirmeye çalışın.
İçe kapanıklığın ve utangaçlığın aşılmasındaki en kolay yöntem, çocuğunuzun arkadaş edinmesini ve yaşıtlarıyla birlikte vakit geçirmesini sağlamaktır. Ancak çekingen ve içe kapanık çocukların kendi başlarına arkadaş bulmaları ve onların oyunlarına katılmaları pek mümkün değildir. İşte böyle durumlarda çocuğunuzu cesaretlendirme işi size düşer. Yapmak istediğini hissettiğiniz veya yapması gereken şeyler konusunda baskı oluşturmadan onu cesaretlendirmelisiniz.
-
Hoşuna gitmeyecek sıfatları kullanmayın.
Çocuğunuz utangaç olabilir, çekingen olabilir, korkuyor olabilir. Ancak siz bunları çocuğunuza söylememelisiniz. Çocuğunuzu utangaç diye etiketlerseniz, bilinçaltında “ben utangacım.” diye kodlanabilir. İçe kapanık çocuklar daha duygusal düşünebilirler ve istemeden de olsa miniğinizi üzebilirsiniz. Bu nedenle onu istemediği sıfatlarla etiketlememeye özen göstermelisiniz.
-
Baskı kurmadan teşvik edin.
Onun daha sağlıklı ilişkiler kurması için uğraştığınızı biliyoruz. Ancak onu istemediği ortamlarda hazır olmadığı şekilde ilişki kurmaya zorlarsanız, bu durumun ters tepme ihtimali oldukça yüksektir. Bu nedenle yavaş yavaş, hazır olduğunu hissettiğiniz zaman onu cesaretlendirmelisiniz.
Yeni bir can dünyaya getirmek, onu en sağlıklı ve mutlu olacağı şekilde büyütmek çok büyük bir çaba ve emek ister. Ebeveyn olmanın çok zor bir şey olduğunu biliyoruz. Ancak siz miniğinizi sevginizden mahrum etmediğiniz sürece her şeyin yoluna gireceğini unutmayın. Çocuklarda içe kapanıklık, sosyal gelişim geriliği, utangaçlık, çekingenlik gibi problemler ebeveynlerin dikkati, sevgisi ve teşvikiyle kısa bir süre içerisinde çözülür. Sosyal olarak sıkıntılar yaşayan çocuğunuzu, doğru bir yol izlemeniz açısından, psikiyatr veya psikologla görüştürebilir ve uzman bir bakış açısından da faydalanabilirsiniz.
Bebeklerle ilgili daha detaylı bilgiler edinmek için diğer yazılarımıza da göz atabilirsiniz: https://www.bebek.com/bebek/
