Öfke, en temel ve güçlü duygularımızdan birisidir. Bireyin, haz aldığı durumlarının engellendiği her etmene karşı geliştirdiği duygudur. Bu duyguların dışa vurumu çoğu zaman zarar taşıyabilir. Öfkeden kaynaklı oluşan sorunlar da tamamen bununla ilişkilidir.
Çocuklarda da öfke, yetişkin bir bireydeki kadar normal durumdur. Sevdiği şeylerin engellendiğini hissettiğinde, çocuk öfke duygusunu ortaya çıkartabilir. Önemli olan öfkesini nasıl yönettiği ve dışarıya nasıl çıkarttığıdır.
Bu durumun normal olup olmadığını sürekliliğine ve dozuna bakarak karar verebilirsiniz. Çocuğunuz ne sıklıkla öfke yaşıyor? Yaşadığı öfke aşırı dozda mı? Eğer sıklıkla ve aşırı dozda yaşanmıyorsa, diğer duygular kadar normal bir süreç içerisinde diyebiliriz. Hatta bazı çocuklar kendisini bu yolla da ifade edebilir. Bu durum çocuğunuzun kişilik gelişiminde katkı sağlayabilir. Fakat erken çocuklukta, (4-5 yaş öncesi) kontrolsüz yüksek dozlu öfke problemleri, çocuğunuzun ileriki yaşantısı için sorun sinyali verebilir. Öfkesi, saldırganlığa dönüşebilir.
’’Peki, çocuğumun öfkesini nelerden kaynaklanıyor ve neler yapabilirim?’’ diyorsanız konumuzu birkaç başlık altında inceleyelim.
Çocuklarda Öfke Sebepleri
Sebepleri çocuktan çocuğa elbette değişiklik gösterir. Fiziksel, psikolojik, sosyal çevre gibi birçok etmene sahip olabilir. Fakat bazı ortak sebepler vardır. Ev içerisinde şiddetli bir ortamda olması, şımartılarak büyütülmesi, isteklerinin önemsenmemesi, yaş faktörü gibi birçok neden olabilir.
Bir Bebeveyn Olarak Ne Yapabilirim?
Rol Model Bebeveynlik
Çocuğunuzun yanında başka insanlarla nasıl iletişim kuruyorsunuz? İstemediğiniz durumlara nasıl tepki veriyorsunuz? Çocuğunuzun en büyük rol modeli sizlersiniz. Yanında sürekli tartışan, öfkelenen, sorunlara şiddetli tepkiler veren bebeveyne sahip çocuklar, öfke problemleri yaşamaya daha eğilimli olabilirler.
Sizin öylesine söylediğiniz bir cümleye, bir davranışa düşündüğünüzden daha fazla dikkat ve anlam yükleyebilirler. Anne babalarından öğrendikleri bu iletişim biçimini kendi hayatlarına uyarlayabilirler. Bu yüzden, nasıl bir çocuk istiyorsanız, öyle bebeveyn olmaya çalışmalısınız.
Çocuğunuzun Yaş Faktörünü Göz Önünde Tutun
Çocuğunuz, halk arasında yaygın olarak bilenen 2 yaş sendromu gibi birçok durumu yaşıyor olabilir. Yapılan araştırmalar çocukların 4-5 yaşa kadar, diğer çocukluk dönemlerine göre, daha fazla öfkelendiğini gösteriyor. Bunun sebebi o yaş grubundaki çocukların kendisini yeterince ifade edememesinden kaynaklanıyor.
Henüz isteklerini yeterli şekilde ifade edemeyen çocuk tepkisini öfke ile gösterebilir. Çocuğunuz bebeğiyle oynarken, birisinin onunla paylaşmaya çalışması çocuğunuzu öfkelendirebilir. Çünkü paylaşmak istemediğini dile getiremediği için tepkisini öfkesiyle gösterebilir.
Bu sebeple çocuğunuzla yakın temasta olmaya çalışabilirsiniz. Sık sık iletişim kurarak, çocuğunuzun ihtiyaçlarını anlayıp ayrıca dil gelişimini destekleyebilirsiniz.
Çocuğunuza Kulak Verin
Çocuğunuzun isteklerine, düşüncelerine kulak vermelisiniz. Karşılıklı iletişimi sağlayamayan, anlaşılamadığını düşünen çocuklar öfkeli tutum sergileyebilir.
Onu dinlediğinizi hissettirmeye çalışmalısınız. İsteği karşılanmayan çocuk tepkisini öfkeyle göstermeye çalışabilir.
Çocuğunuzla sağlıklı ve açık iletişim kurmaya çalışmalısınız. Bu her isteğini yapacağınız anlamına gelmez. İsteklerini dinleyip, üzerinde konuşur, neyi yapıp neyi yapamayacağınızı açıkça konuşmayı deneyebilirsiniz.
Çocuğunuza İyi Bir Yaşam Alanı Sunun
Çocuğunuz nasıl olumsuz davranışları sosyal çevresinden öğrenebiliyorsa, iyi şeyleri de öğrenebilir. Çocuğunuza sunduğunuz yaşam alanına dikkat etmeye çalışabilirsiniz. Yanında sinirli, öfkeli duygu dışavurumu sergilemeye çalışabilirsiniz.
İşten yorgun ve stresli geldiğinizde bunu çocuklarınıza yansıtmamaya çalışabilirsiniz. Gününüzün yorucu geçtiğini fakat eve gelince rahatladığınızı söylemeniz çocuğunuzu daha mutlu hissettirebilir. İşten gelip, çocuklarınıza öfkeli davranışlar sergilemektense, sakinliğin insanı rahatlattığını izleyip sizden öğrenebilirler. Sakin ve huzurlu bir evde yaşayan çocuklar, evinin huzurunu üzerinde daha rahat taşıyabilir.
Ek olarak, çocuğunuza sosyalleşebileceği, enerjisini atabileceği ortamlar sunabilirsiniz. Günün belli saatini oyun oynayarak, hobi edinerek, arkadaşlarıyla sosyalleşerek geçirebilir. Bu aktiviteler çocuğunuzun öfkeden uzaklaşmasına yardımcı olabilir.
Ayrıca, çocuğunuzun maruz kaldığı oyunlara, televizyon programlarına dikkat etmelisiniz. Çocuğunuz ekranda gördüğü davranışları öfke anında gösterebilir. Şiddet eğilimli içeriklerden uzak tutmaya çalışmalısınız.
Çocuğunuzun İsteklerine Verdiğiniz Tepkileri Gözetin
Eğer çocuğunuzun her isteğini gerçekleştirilen, hiçbir isteğine hayır denmeyen çocuğa ‘’hayır’’ demeye başlarsanız, bu durum da çocuğunuzun öfkeli davranışlarına sebep olabilir. Yani çocuğunuzu şımartmamaya çalışmalısınız.
Tabii ki de bir bebeveyn olarak, çocuklarınızın isteklerini karşılamak en doğal isteklerinizden birisi olabilir. Fakat her isteğini yapmak zorunda değilsiniz. Eğer çocuğunuzun isteğini karşılamak o an size zor geliyorsa, açıkça konuşabilirsiniz. ‘’İsteğini görebiliyorum fakat şu an bunu yapamayız. Haftaya gerçekleştirebiliriz’’ gibi bir dönüt vermeniz çocuğunuza önemsendiğini hissettirip, öfkeli tutumunu azaltabilir.
Cezalandırmayın, Mükemmelliyetçi Olmayın
Unutmayalım ki, çocuğunuz da herkes gibi öfke problemi yaşayabilir. Sorunsuz bir çocuğa sahip olmak imkansızdır. Onlar da yetişkinler gibi problemlere sahip olabilir.
Kusursuz olmasını beklememelisiniz. Bu sebeple, yaşadığı ve yaşattığı problemlerle onu cezalandırmak, çocuğunuzda pozitif bir etki bırakmayacaktır. Sizin de çocuğunuzla olan ilişkinizi zedeleyecektir.
Öfke anında sakin kalmaya çalışmalısınız. Bu tutumunuz çocuğunuzun sakinleşmesinde yardımcı olabilir. Konuşmaya hazır hissettiğinde sizinle konuşabileceğini söyleyebilirsiniz. Bu şekilde problemlerini çözmeye çalışarak, sorunun ortadan kalkmasına destek olabilirsiniz.
Uzman Desteğinden Kaçınmayın
Öfke problemi, yetişkinlerde de çocuklarda da görülen önemli bir konudur. Eğer çocuğunuzun yüksek düzeyde uyum bozukluğu olduğunu düşünüyorsanız bu durum psikolojik bir etmenden kaynaklanıyor olabilir. Veya yaşadığı bir olay sonucu beyni etkileyen fiziksel etmenlerden de kaynaklanıyor olabilir.
Çocuğunuzun sorununu görmezden gelmemeye çalışmalısınız. Bu sebeple, büyünce düzelir demek yerine, uzmanlardan destek isteyebilirsiniz. Çocuk psikologlarına ve doktorların bu durumu açıkça danışabilirsiniz.
Çocuğunuz da yetişkin bir insan kadar birçok duyguya sahiptir. Bu duygular onun da doğasındadır.
Sevincini, heyecanını, pozitif duygularını kucakladığınız gibi öfkesini de kucaklamalısınız. Onu bu duygusundan yana cezalandırmaktan kaçınmalısınız.
Sizin yapıcı tavrınız çocuğunuzda olumlu etki bırakacaktır. Eğer çocuğunuzun öfkesinin kendisine ve çevresine zarar verdiğini düşünüyorsanız, gerekli destekten kaçınmamalısınız.
Bir bebeveyn olarak elinizden geleni esirgememelisiniz. Çocuğunuzda beklediğiniz değişime kendinizden başlayabilirsiniz. Kendi bireysel rahatlığınız çocuğunuza da yansıyacaktır.
Psikolog Hanife Erdoğdu
https://www.instagram.com/psikologhanife/ İçerik Editörü
”Çocuklarda Öz Güven Eksikliği” ile ilgili makalemizi aşağıdaki bağlantıya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Çocuklarda Öz Güven Ekskliği: https://www.bebek.com/cocuklarda-oz-gu%cc%88ven-eksiklig%cc%86i/
Aklınıza takılan soruları yorum olarak bırakabilirsiniz.
Sevgiler.
