Hamilelik süreci, kadınlarda bazı hastalıkları tetikleyerek ilk defa ortaya çıkmasına neden olabildiği gibi var olan bazı kronik rahatsızlıkların daha fazla kötüleşmesine de yol açabilmektedir. Bu hastalıkların başında ise astım sorunu gelmektedir. Astımın solunum sistemi üzerinde yarattığı olumsuz etkiler ve krizler hamileler için tehdit oluştururken tedavi edilerek kontrol altına alınmadığında hem anne adayı hem de anne karnındaki bebek için birtakım tehlikelerin gelişmesine sebep olabilir. Bu nedenle hamilelikte astım mutlaka yakından takip edilmesi gereken bir sorun olarak öne çıkmaktadır.
Hamilelik döneminde astım hangi belirtilerle kendini gösterir, anne ve bebek için etkileri nelerdir? Gebelikte astım neden olur, nasıl geçer, tüm merak edilenleri sizler için derledik.
Astım Nedir?
Astım, solunum yollarının bazı çevresel etkenlere karşı aşırı duyarlılık göstererek şişmesi sonucu daralmasıyla solunumun güçleşmesine yol açtığı bir çeşit kronik solunum yolu rahatsızlığıdır.
Astımı olan kişiler, nefes alıp verirken sıkıntı yaşayarak astım krizi, astım nöbeti veya astım atağı olarak adlandırılan solunumda güçlük çekme durumunu yaşayabilirler. Bu ataklarda vücut belli bir süre yetersiz oksijene maruz kalır.
Astımın ortaya çıkmasında rol oynayan ve astımı tetikleyen etkenler ise şunlardır;
- Genetik yatkınlık (Ailede astım hikayesi bulunması)
- Polenler
- Hava kirliliği
- Ev tozu ve ev tozu akarları
- Kedi, köpek tüyü
- Oda spreyleri, parfümler, parfümlü deterjanlar
- Sigara içmek veya sigara içilen ortamda bulunmak
- Viral enfeksiyonlar
- Yaşanan ortamın nemli ve rutubetli olması
- Sinüzit
- Reflü
- Psikolojik faktörler
Bu faktörler ve alerjenler, astımı tetikleyici özelliktedir ve var olan astım hastalığının daha kötüye gitmesine sebep olabilmektedir.
Hamilelikte Astım Neden Olur?
Gebelik öncesi astım hastası olmamasına rağmen anne adayında astım hastalığı ilk kez hamilelikte ortaya çıkabilir. Bu durum ‘hamilelikte astım neden olur?’ sorusunu da beraberinde getirmektedir.
Özel bir nedeni bulunmamakla birlikte hamilelikte gelişen hormonal değişimlerin astım hastalığında rol oynadığı düşünülmektedir. Özellikle progesteron hormon seviyeleri hastalığın seyrinde etkili olabilmektedir.
Ayrıca hamilelikte büyüyen rahim ve bebek, annenin akciğerlerine baskı yaparak sıkıştırmaya başlar ve annenin nefes alıp vermesini zorlaştırarak nefes darlığı yaşamasına sebep olur. Bu durum da hamilelikte astımın gelişmesine yol açabilmektedir.
Genel olarak uzmanlar tarafından gebelikte yaşanan fizyolojik ve hormonal değişimlerin astıma sebep olabildiği söylenebilmektedir.
Hamilelikte Astım Belirtileri ve Astım Tanısı
Tüm hamileliklerin ortalama %4’ünde astım sorunu ile karşılaşılmaktadır. Yani her 100 gebeden 4’ü astım hastasıdır. Anne adayları kendilerinde astım hastalığının olup olmadığını ayırt edebilmek için hastalığın belirtilerini bilmeli ve iyi gözlemlemelidir.
Astımın olası belirtileri şunlardır;
- Nefes darlığı
- Solunumda güçlük
- Öksürük
- Hırıltılı nefes alıp verme
- Göğüste sıkışma hissi
- Gribe bağlı ortaya çıkan öksürüğün en az 2 hafta sürmesi
Gebelikte bu belirtiler daha yoğun bir şekilde yaşanabilir. Özellikle nefes darlığı ve hırıltılı soluma hamilelerde astım belirtileri arasında en sık görülenlerdir. Ancak hastalığın kesin tanısının konabilmesi için bu bulgular tek başına yeterli olmamaktadır. Akciğer grafisi, solunum fonksiyonlarını ölçen çeşitli testler ve alerji testleri ile astım teşhisi konulabilir. Bu aşamada anne adayı için en uygun tanı yöntemini ise doktoru belirleyecektir.
Hamileler için Astımın Ne gibi Etkileri Vardır?
Astım her hamilede kötü seyretmeyebilir. Tüm alerjik astımlı gebelerin üçte birinde şikâyetlerinde azalma ve üçte birinde kötüleşme görülürken diğer üçte birinin ise bir değişiklik yaşamadığı ve hastalığın aynı şiddetinde seyrettiği gözlemlenmiştir. Burada önemli olan anne adayının tedavisine devam etmesi ve hastalığın kontrol altında tutulmasıdır. Çünkü iyi kontrol edilemeyen bir astım, beklenmedik bir astım krizi yaratarak hem bebeği hem de anneyi tehdit edebilmektedir.
Astım kontrol altına alınamadığında anne adayı için birtakım risklerin oluşmasına neden olabilir;
- Hipertansiyon (Yüksek tansiyon)
- Hamilelik süresince mide bulantısı ve aşırı kusma şikâyeti
- Preeklampsi (Gebelik zehirlenmesi)
- Hem doğum öncesi hem de doğum sonrası vajinal kanamalarda artış
- Erken doğum riski
- Sezaryen doğum zorunluluğunun oluşması
- Plasentanın (Bebeğin eşi) doğum kanalının önüne yerleşmesi (Plasenta previa)
- Anne ölümlerinde artış
Gebelikte Astım Bebeği Etkiler mi?
Bir anne adayının alerjik astım hastası olması, bebeğin sağlığı üzerinde doğrudan olumsuz bir etki oluşturmamaktadır. Yani anne astım hastası olduğu için bebek bu durumdan mutlaka kötü etkilenmez. İyi takip edilebilen astım vakaları için anne karnındaki bebeğin gelişimi normal seyrinde devam etmektedir.
Fakat olası astım krizleri, rahme yeterli kan akışının sağlanamamasına ve kandaki oksijen miktarının düşmesine neden olarak annenin ve bebeğin yeterli oksijen alamamasına neden olmaktadır.
Bunun sonucunda bebekte;
- Düşük doğum kilosu
- Anne karnında büyüme geriliği
- Yenidoğan bebekte oksijen düşüklüğü
- Prematüre bebek doğumu (Erken doğum)
- Anne karnında bebek ölümü
Gibi istenmeyen durumlar ortaya çıkabilir.
Gebelikte Astım Nasıl Tedavi Edilir?
Astım krizlerinin yaratabileceği sonuçlar göz önüne alındığında alerjik astımın hamilelik sürecinde mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Ayrıca gebelik öncesi astım sorunu mevcutsa hamileliğin yarattığı fiziksel değişimlerle birlikte şikâyetlerde artış yaşanma olasılığı oldukça yüksektir. Bu da hastalığın mutlaka takip ve tedavi edilmesi gerektiği anlamı taşımaktadır.
Gebelikte astım tedavisi, hamile olmayanlar için uygulanan tedavi yöntemleri ile neredeyse aynıdır. Aynı tip ilaçların kullanımına ek olarak gebenin doktoru mümkün oldukça bebeği en az etkileyen ilaç türevlerine yönelmektedir. Özellikle solunum yoluyla kullanılan kortizonlu spreyler ve daralan solunum yollarını genişletmeye yardımcı olan ilaçlar hamilelikte güvenli kabul edilen sınıfa girmekte ve bebek için bir yan etki oluşturmamaktadır. Bu sebeple anne adaylarının astım ilaçlarını düzenli kullanmalarında bir sorun bulunmamaktadır. Doktorunuz sizin ve fetüs için uygun olan ilacı mümkün olan en az dozda önerecektir. Önemli olan bu ilaçları aksatmadan kullanmak ve hamilelikte astım ataklarının önüne geçmektir.
