Gebelikte Folik Asit ve Faydaları
B grubundan ve suda çözünen bir vitamindir. Hücre yapı taşlarının, kan hücrelerinin ve özellikle de sinir sistemi dokularının oluşum ve gelişmesinde önemli bir role sahiptir.
Folik asit, DNA ve RNA üretimine katılarak yeni hücrelerin yapımında önemli rol oynar. Hemoglobin (kırmızı kan hücrelerinde yer alan demir bakımından zengin bir protein) oluşumu için B12 vitamini ile birlikte çalışır.
Folik asit:
- Fetüsün gelişiminde
- Sinir sisteminin gelişmesinde
- Beyin ve omurilikte
- Doğum kusurlarının önlenmesinde
büyük önem taşır.
Folik Asit Hamile Kalmaya Yardımcı Olur Mu?
Gebelik öncesi folik asit, progesteron seviyesini düzenler bu sebeple doğurganlığı arttırır.
Gebelik döneminde vücut bazı besin değerlerine özellikle ihtiyaç duyar. Bu durum büyüyüp gelişen bebeğin ve gebeliğin ihtiyaçlarına göre değişkenlik gösterir.
Vücutta protein sentezi, hücre çoğalması ve kemik iliğinin görevini eksiksiz yerine getirmesi gibi durumlarda yardımcı olur. Bu vitamin grubu vücutta depolanmaz ve bu sebepten dolayı da her gün alınması gerekir.
Folik asit ne işe yarar? videomuzu izleyebilirsiniz.
Gebelikte Folik Asit Yetersizliği Nelere Yol Açar?
- Gebelik döneminde yetersiz folik asit, DNA sentezindeki rolünden dolayı yetersizliğinde hücre bölünmesinin bozulması söz konusu olur. Hızlı çoğalan hücrelerde, özellikle intestinal mukoza, karaciğer ve kemik iliği gibi dokularda yetersizlik hemen kendini gösterir.
- Yetersizliğinde büyüme geriliği ve anemi görülür. Folik asit yetersizliğinde ortaya çıkan anemide beyaz ve kırmızı kan hücrelerinin sayısı azalır.
- Kan hücrelerinden bazıları olgunlaşmadan dolaşıma geçer. Kemik iliğinin çalışması hızlanır. Buna makrositik veya megaloblastik anemi denir. Bu tip anemi gebe kadınlar ve çocuklarda sık görülür.
- Folik asit yetersizliğinde pellegraya benzer deri yaraları da görülebilir.
- Folik asit eksikliğinde dil kızarır ve ağrı yaşanır. Hafif eksikliklerde kişide depresyon görülebilir. Daha ağır eksikliklerde ise sinirler hasara uğrar ve ciddi psikolojik sorunlar yaşanabilir.
- Folik asitten yetersiz beslenen gebe kadınların bebeklerinde serum ve eritrositlerde folik asit düzeyi düşer, sinir tüp bozukluğu hastalığı “nöral tüp defekti (NTD)” görülebilir. Bebek omurilikte sipina bifida sorunuyla doğar. Anne adayının folik asit desteği alması riski düşürür.
Nöral Tüp Defekti (NTD)
Sinir sistemi vücutta gelişen ilk sistemlerden biridir. Oluşumuna embriyonda özel hücrelerden oluşan minik bir disk olarak başlar. Gebe kaldıktan yaklaşık yirmi altı gün sonra bu yuvarlak disk kendi kendine katlanmaya başlar ve kaynayarak kapanır, nöral tüp adı verilen ve ileride beyni ve omuriliği oluşturacak olan silindiri meydana getirir. Eğer nöral tüp düzgün kapanmazsa doğum kusurlarına hatta daha fazlası ölümcül bile olabilir.
Nöral tüpün tam olarak kapanması için folik asit desteği gereklidir. Nöral tüp pek çok kadın daha hamile olduğunu öğrenmeden kapandığı için hamile kalmadan önce folik asit desteği almaya başlamak çok önemlidir.
Gebelik Öncesi Folik Asit Alımına Başlayın
Amerikalılar İçin Beslenme Rehberi (2005) doğurganlık çağındaki tüm kadınların her gün folik asit desteği almasını ve folik asit yönünden zengin besinler tüketmesini öneriyor.
Folik asit, anne adaylarının hamile olmadan önce tüketmeye başlaması gereken vitamin grubundan olduğunu bahsetmiştik. Folik asit kullanımı bebeğin hücre ve sinir sistemi gelişimi için önemli bir basamaktır.
Fetal büyüme ve gelişmesi, hızlı hücre bölünmesi ile karakterize bir dönemdir. Bu sebepten dolayı DNA ve RNA üretimindeki kritik rolüyle, bu dönemde yeteri kadar folik asit kullanımı son derece önemlidir. Uzun yıllardır yapılan araştırmalara göre, gebelik döneminde yeterli miktarda folik asit kullanımı bebekte merkezi sinir sistemi anomalilerinin yani sakatlıklarının görülme olasılığını gözle görülür ölçüde azalttığını göstermektedir.
Folik Asit Gebelikte Kaç Ay Kullanılır?
(Folik Asit Kullanım Şekli Nasıl Olmalı?)
Hamilelik planlanmaya başlandığı zaman yani en az gebelikten 3 ay öncesinden başlayarak, gebeliğin 3. ayının sonuna kadar günlük 400 mikrogram folik asit kullanılması önerilmektedir.
Emzirme döneminde ise 400 mikrograma ek olarak 100 microgram daha önerilir.
Gebelik Dönemi Öncesi Beslenme
Gebelik dönemi ve öncesi folik asit öneminden bahsettik. Bu takviyelerle beraber sağlıklı beslenmeye adım atmakta çok önemli.
Günümüzde hamile kalmak oldukça zorlaştı. Bunun genel sebeplerinden birisi yanlış beslenme alışanlıkları ve bu sebeple alınan fazla kilolar.
Hamilelik planınız varsa ve kilo fazlanız varsa fazla kilolarınızdan kurtulmak ve beslenme alışkanlıklarınızı düzenlemeniz gerekir. Kilonun yanında vücut yağ oranının ve bölgesel yağlanmanın da hamilelikle ilgisi oldukça büyük.
Beslenme Önerileri
- Günde 2.5-3 litre su içmeye gayret etmelisiniz.
- Beslenme düzeninizi 3 ana öğün, 2-3 ara öğün şeklinde planlamalısınız.
- Haftada üç gün 40-45 dakika yürüyüş yapmaya başlayabilirsiniz.
- Boş enerji kaynaklarından uzak durmalısınız.
- Mevsimine uygun taze sebze ve meyve tüketmeye özen göstermelisiniz.
- Vücut için en önemli yakıt karbonhidratlardır. Karbonhidratları tamamen kesmek yanlış. Beyaz un, beyaz ekmek yerine tam tahıl ürünlerini tercih etmelisiniz.
Folik Asit İçeren Besinler Nelerdir?
- Karaciğer, diğer organ etleri
- Ispanak
- Kuru baklagiller
- Yeşil yapraklı sebzeler
- Avokado
- Semizotu
- Muz
- Brokoli
- Kuşkonmaz
- Yumurta sarısı
Pişirme ile besinlerin folik asit değeri düşebilir. Kayıp oranı pişirme yöntemine göre değişir. Kızartma yöntemiyle pişen etlerde folik asit kaybı az, sulu ısıda pişirmede daha yüksektir. Izgarada damlayan su ile folik asit kaybı olur. En çok kayıp ise bol suda pişirilen sebzenin suyunun atılması ile olur (% 90-95). Bu yöntemde sebzelerdeki C vitamini de kaybolduğu için folik asit kullanılma oranı daha da düşer.
Bu konuda benim önerim kısa sürede ve az su ile pişirmek, suyunu atmamak veya buharda pişirmek. Böylece vitamin, mineral kayıplarının önüne geçmiş olabiliriz.
Hamilelik Öncesi Beslenme Programı
Uyanınca:
- 1 bardak su
Kahvaltı:
- 1 adet haşlanmış yumurta veya 1 tatlı kaşığı yağ ile yapılmış sebzeli omlet
- 2 dilim beyaz peynir
- 2 tam ceviz veya 6 adet zeytin
- 2 dilim tam tahıllı ekmek
Kuşluk:
- 1 porsiyon meyve
- 1 bardak ayran
Öğle:
- 1 kase çorba
- 4-6 köfte kadar tavuk eti/köfte veya balık (ızgara veya fırında pişirilmiş)
- Bol yeşillikli salata
- 1 kase yoğurt veya 1 kase cacık
- 2 dilim tam tahıllı ekmek veya 4-5 kaşık bulgur pilavı
İkindi:
- 3-4 adet grissini
- 1 su bardağı ayran
Akşam:
- 1 kase çorba
- 8 yemek kaşığı sebze yemeği
- 1 kase yoğurt / 1.5 bardak ayran / 1 kase cacık
- Bol yeşillikli salata
- 2 ince dilim tam tahıllı ekmek
Gece:
- 1 porsiyon meyve
- 1 kase yoğurt
Not: Bu liste geneldir. Diyet kişiye özeldir, kişisel farklılıklara göre azaltılabilir ya da arttırılabilir. Siz de kendi planınızı oluşturmak için bir beslenme uzmanına danışmalısınız.
Aklınıza takılan soruları yorum olarak bırakmayı ihmal etmeyin. Ayrıca soru cevap sayfamızda aklınıza takılan tüm soruları yanıtlıyorum.
ay ay gebelikte beslenme makalelerimiz size bu dönemde daha ayrıntılı yardımcı olabilir.
Sevgiler,
Diyetisyen Beyza Uyan
