Hamilelik dönemi ve öncesinde, reçeteli veya reçetesiz satılan tüm ilaçları kullanmadan önce bu dönemde kullanılıp kullanılmayacaklarının araştırılması gerekiyor. Hamilelik dışında kullanıldığında hiçbir yan etkisi olmayan ilaçlar dahi gebelik döneminde kullanıldığında gelişmekte olan bebeğe zarar verebiliyor. Biz de bu konuda Ferti – Jin Kadın Sağlığı Merkezi’nden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Murat Taşdemir ile söyleştik.
İlaç Kullanımına Ne Zamandan İtibaren Dikkat Edilmesi Gerekiyor?
Op. Dr. Murat Taşdemir: Herhangi bir doğum kontrol yöntemi kullanmayan bir kadın menstrual siklusun ikinci yarısında gebe olduğunu düşünerek gerekli önlemleri almalı ve kendine zarar verecek şeylerden kaçınmalıdır.
Baba Adayının Kullandığı İlaçlar da Hamileliği Etkiliyor mu?
Op. Dr. Murat Taşdemir Baba adayının aldığı birçok ilaç da gebeliğe etki eder. Gebelik öncesi dönemde erkeğin kullandığı ilaçlar spermi direkt olarak etkiler. Bu durumun bebekte doğumsal anomalilere neden olduğunu gösteren çalışmalar var. Bazı ilaçlar ise meniye karışarak cinsel ilişki sırasında annenin rahim ağzından emilir ve gelişmekte olan embriyoya zarar verebilir. Ancak tabii ki bu konuda daha fazla bilimsel araştırmaların yapılması gerekmektedir.
Gebelikte İlaç Kullanırken Nelere Dikkat Etmeli?
Op. Dr. Murat Taşdemir: Doktora danışmadan kullandığınız, yan etkisi az olan ve reçetesiz satılan birçok ilaç gebelik sırasında kullanıldığında gelişmekte olan bebeğe zarar verebiliyor. İlaçlarını gruplayacak olursak karşımıza şu sonuçlar çıkıyor;
- Alerji için kullanılan birçok ilaç doğumsal anomalilere yol açar. Gebeliğin ilk üç aylık döneminde bu ilaçların kullanılmaması ve doktora danışılması gerekir.
- Ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçları kullanmadan önce hekime danışmalısınız. Gerekli durumlarda asetominofen türevi ilaçlar kullanılabilir.
- Öksürük için kullanılan birçok ilacın da gebelikte güvenilirliği konusunda kesin bilgiler yoktur. Özellikle gebeliğin ilk üç ayında bu ilaçları kullanmaktan kaçınmak gerekir.
- Mide ekşimesi ve hazımsızlık için kullanılan ilaçların gelişmekte olan bebek üzerinde olumsuz etkileri gösterilmemiştir. Bu ilaçlar hekime danışılarak kullanılabilir.
- Mide bulantısı için kullanılan ilaçlardan mümkün olduğu kadar sakınmak gerekir. Bunlar gelişmekte olan bebeğin iskelet, dolaşım ve sindirim sisteminde anormalliklere neden olabilir.
- Kabızlık için kullanılan ilaçlar ancak doğal önlemler ile bağırsak problemlerinin çözülemediği durumlarda hekime danışarak kullanılabilir.
- Yüzeyel olarak kullanılan kaşıntı giderici, lokal anestezik gibi ilaçlar sistemik alınmadığı sürece gelişmekte olan bebeğe zarar vermez, ancak hekime danışarak kullanılmalıdır.
- Birçok kadının menstrual kanama bittikten sonra kullandığı vajinal duşlar, birçok hekim tarafından gebelik dışında da kullanımları önerilmeyen ürünlerdir. Bunlar gebelik öncesi dönemde kullanıldığında enfeksiyon riskini ve düşük ihtimalini artırır. Bu duşların bir kısmı embriyoya toksik olabilecek maddeler içerdiğinden doğum kontrol yöntemi uygulanmadığı dönemlerde kesinlikle kullanılmamalıdır.
Hamilelik Öncesinden Sağlık Sorununa Bağlı İlaç Kullanan Anne Adaylarının Dikkat Etmesi Gereken Noktalar Nelerdir?
Op. Dr. Murat Taşdemir: Hipertansiyon, şeker hastalığı ve epilepsi (sara) gibi sürekli ilaç kullanımını gerektiren durumlarda doğum kontrol uygulaması kesilmeden önce gebelik döneminde anne adayının önceden varolan sağlık probleminin tedavisine nasıl devam edileceği belirlenmelidir.
Gebelik öncesinde kullanılan ilaçların birçoğu gebelik döneminde kullanılamaz. Gebelik dönemi anne adayının kullandığı birçok ilacın dozunun tekrar ayarlanmasını gerektirir. Anne adayını gebelik öncesindeki sağlık problemi sebebi ile takip eden doktor ve gebeliği takip edecek olan jinekolog beraber değerlendirmeli ve gebeliği süresince beraber takip etmelidir.
İlaçları Gebelik Dönemindeki Risklerine Göre Sınıflandırabilir Misiniz?
Op. Dr. Murat Taşdemir: İlaçlar gebelik dönemindeki etkilerine göre 4 kategoriye ayrılırlar:
- Kategori A; Bu kategorideki ilaçlar gebelik sırasında kullanıldığında herhangi bir sakınca olmayan ilaçlardır, örneğin vitaminler önerilen dozlarda kullanılabilir.
- Kategori B; Bu kategorideki ilaçlar gebelik sırasında kullanımlarında çok ciddi risk içermeyen ilaçlardır. Gerekli olduğu durumlarda doktor kontrolü altında kullanılabilirler. Enfeksiyonların tedavisinde kullanılan penisilin grubu ilaçlar bu kategoridedir.
- Kategori C; Bu kategorideki ilaçlar gebelik sırasında kullanımlarındaki zararlı etkileri kesinleşmemiş ilaçlardır. Hayvan deneylerinde ilaçların zararlı olabileceğine dair veriler elde edilmiştir.
- Kategori D; Bu kategorideki ilaçların gebelik sırasında kullanılması bebek için risk oluşturur. Epilepsi tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar gibi mutlaka kullanılmaları gerektiğinde, anne adayının ve bebeğin sağlığı açısından yarar zarar durumu değerlendirilerek karar verilir.
- Kategori X; Bu kategorideki ilaçlar gebelik sırasında kesinlikle kullanılmaması gereken ilaçlardır.
Hamilelikte sağlık ile ilgili yazılarımıza göz atmak için tıklayın! – https://www.bebek.com/hamilelikte-saglik/
