Harlequin Fetüs (Palyaço Bebek Sendromu) Nedir?

1. Harlequin Fetüs (Palyaço Bebek Sendromu) nedir ve hangi genetik faktörlerden kaynaklanır?

Harlequin Fetus; yenidoğan bebeklerde görülen genetik bir deri hastalığıdır. İsmini hastalığı taşıyan bebeklerin doğumdaki tipik yüz görünümünden alır. Kalın ve aralarda çatlakların olduğu sert bir deri tabakasıyla doğan bu bebeklerin cilt esnekliği olmadığı için gergin bir cildi ve buna bağlı olarak açık ağız, göz kapakları, burun ve kulaklarda şekil bozuklukları vardır. ABCA12 genindeki mutasyonlar sonucu, ciltte hayati fonksiyonları olan bir taşıyıcı protein bu hastalarda üretilememektedir. Cildin dış etkenlerden koruyucu ve yağ-nem dengesini sağlayıcı özelliği kaybolur; dolayısıyla enfeksiyonlara ve sıvı kaybına açık durumdadır.%50 gibi yüksek bir oranda ölüm riski vardır. Hastalığın ortaya çıkabilmesi için; anne ve babanın her ikisinin de bu genetik mutasyon açısından taşıyıcı olması gerekir. Dolayısıyla akraba evliliklerinde hastalığın görülme sıklığı artar.

2. Bu sendromun belirtileri nelerdir ve doğum sırasında nasıl teşhis edilir?

Hastalığın tanısı genellikle yenidoğan bebeğin tipik görünümü ile konulur. Gergin ve çatlak bir cilt, kaş ve kirpiklerin yokluğu, küçük ve şiş eller, ağız göz kapağı ve uzuvların hareketlerinde kısıtlılıklar vardır. Karın ve göğüs kafesi genişleyemediği için solunum zorluğuna yol açabilir. Muayene ve bulgulardan şüphelenildiğinde genetik testler ile hastalığa ait mutasyonun varlığı saptanır ve kesin tanı konulmuş olur.

3. Harlequin İktiyozis ile Harlequin Fetüs aynı şey midir? Aralarında fark var mıdır?

Harlequin fetüs diğer bir adıyla Harlequin iktiyozis; yirmiden fazla alt tipi olan iktiyozis grubu hastalıkların en ağır formudur. Bu grup hastalıkların bir kısmı daha hafif seyirli olup bulguları Harlequin fetüsteki kadar şiddetli değildir.

4. Bu sendromun görülme sıklığı nedir? Belirli bir coğrafya ya da genetik yatkınlık söz konusu mu?

Nadir görülen hastalıklar arasında sayabileceğimiz Harlequin fetüs; yaklaşık 300.000 doğumda bir görülür. Ancak otozomal resesif taşıyıcılığı olan bir hastalık olduğu için; akraba evliliğinin sık olduğu bölgelerde veya aile öyküsü olan durumlarda görülme ihtimali artmaktadır. Cinsiyet ve ırksal farklılıklardan etkilenmemektedir.

5. Hamilelik sırasında ultrason veya genetik testlerle bu durum tespit edilebilir mi?

Hamilelik sırasında bu hastalığa tanı koymak için ulturasonografinin yeri kısıtlıdır. Tipi yüz özellikleri (kulak, burun ve ağız yapısındaki anormallikler), gelişme geriliği mevcut olan durumlarda bazen tanıya yol gösterebilir. Ancak özellikle aile öyküsü olan bireylerde gebelikte;  amniyosentez ve koryon villus örneklemesi denilen yöntemlerle bebeğin genetik materyalinden örnek alınarak genetik testler yapılabilir.

6. Taşıyıcı genetik mutasyona sahip çiftler için önleyici tedbirler veya testler var mı?

Taşıyıcı mutasyona sahip anne ve baba olması durumunda genetik hastalıklarının rehberliğinde tüp bebek uygulaması ile genetik seçim yapılarak hastalığın önüne geçilebilir

7. Harlequin Fetüs doğan bebekler için modern tıpta hangi tedavi seçenekleri mevcuttur?

Bu bebeklerin yenidoğan döneminde yoğun bakım ve takibi gereklidir. Vücut ısı ve nem dengelerini sağlayamadıkları ve enfeksiyona açık oldukları için steril şartlarda cilt bakımı  ve beslenmesi yapılmalı, gerekli durumlarda antibiyotik tedavisi açısından değerlendirilmelidir. Dolayısıyla yenidoğan uzmanı, dermatolog, plastik cerrahi, fizik tedavi, enfeksiyon hastalıkları, genetik hastalıkları uzmanının da içinde olduğu bir ekip tarafından multidisipliner yaklaşımla takip edilmelidirler. Hayatı tehdit edebilecek solunum ve beslenme problemleri açısından önlem alınmalı ve mevcut yöntemlerle destek olunmalıdır. Bunlara ek olarak günümüzde retinoid tedavisinden oldukça fayda görmektedirler.

8. Bu bebeklerin yaşam süresi ve kalitesi hakkında ne söyleyebilirsiniz?

Harlequin fetüs sendromlu bebeklerin yaşam kalitesi ve süresi aldıkları bakımla orantılıdır. Geçmişte birkaç hafta içinde enfeksiyon veya sıvı kaybından kaybedilen bu bebekler, mevcut tedavi ve bakım yöntemleri ile ergenlik ve 20’li yaşlara kadar uzanan yaşam beklentisine sahip olabilir.

9. Ciltteki belirtileri kontrol altına almak için hangi tıbbi yöntemler kullanılır?

Öncelikle cildin nemlendirilmesi ve vücut ısı dengesini sağlamak için sık beslenme yapılması gerekmektedir. Çatlayan ve yarıklar oluşan sert yapılı cildin soyularak, alttan gelen cildin enfeksiyondan korunması sağlanmalıdır. Antibiyotikli kremler ve yoğun nemlendiricilerden bu manada faydalanıyoruz. Retinoid tedavisi bazı vakalarda etkili sonuçlar sağlayarak faydalı olmuştur

10. Sendromla doğan bebeklerin bakımında ailelere hangi önerilerde bulunuyorsunuz?

Bu hastalığın kronik bir süreç olduğunu bilerek uzun vadeli bir takip ve tedavi süreci olduğunu kabul etmek gerekir. Ailelerin tedavi sürecinde multidisipliner yaklaşıma açık olmasını, özellikle yenidoğan döneminde kapsamlı bir merkezde takibini sağlamalarını öneririm. Daha önemlisi, aile öyküsü olan durumlarda önleyici olması açısından mutlaka genetik danışmanlık almalılar

Acıbadem Kadıköy Hastanesi

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. İrem Bulut