İnsanoğlu iki cinsiyet olarak yaratılmıştır: Kadın ve erkek. Yaratılışının doğası gereği içgüdüsel olarak üremeye yeteneği kazanmış olan insanlar ilk çağlardan beri üreme içgüdüsüyle soylarını devam ettirmeyi ve hayatta kalmayı başarmışlardır.
Hayatta kalma içgüdüsü ile gerçekleştirilen eylemler zamanla üremeyle beraber zevk alma dürtülerini de tatmin etmeye dönmüştür.
İşte dürtülerimizi tatmin ederken gerçekleştirdiğimiz bu eylemler “cinsellik” dediğimiz kavramı ortaya çıkarmıştır. Cinsellik kadın için de erkek için de sadece üreyip soylarını devam ettirmek olmamış zamanla bir ihtiyaç haline dönüşmüştür.
Bu ihtiyacı gidermenin yanında her seferinde üremeyi engellemek amacıyla birtakım korunma yöntemleri ortaya çıkmıştır. Bu korunma yöntemleri kadınlara ve erkeklere uygulanan yöntemler olarak iki şekilde karşımıza çıkmaktadır.
Peki kadınlarda doğum kontrol yöntemleri nelerdir? Bu yöntemler nasıl uygulanır?
Kadınlarda Uygulanan Doğum Kontrol Yöntemleri
Doğum kontrol yöntemlerini incelediğimizde kadınların üreme sistemi üzerinde uygulanan yöntemlerin erkeklere uygulanan yöntemlere oranla daha fazla olduğunu görmekteyiz.
Kadınlara uygulanan doğum kontrol yöntemleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Takvim Yöntemi
- Ria (Rahim İçi Araç)
- Doğum Kontrol Hapı
- Deri Altı İmplantları
- Mesigyna (aylık) – Depo provera (3 aylık) Koruyucu İğneleri
- Tüp Ligasyonu (tüplerin bağlanması)
- Diyafram
- Spermisid
Dilerseniz bu yöntemleri daha detaylı bir şekilde inceleyelim.
Takvim Yöntemi
Kadının yumurtlama dönemlerini hesaplayarak korunmayı sağlayan sisteme takvim yöntemi denir. Bu yöntemi uygulamak için düzenli bir adet döngüsüne sahip olmanız gerekir. Adet döngünüzü ilk adet olduğunuz gün ile bir sonraki adet olduğunuz günü kaydederek hesaplayabilirsiniz.
Düzenli bir adet dönemi genellikle 28 günde bir periyodik olarak tekrar eder. Böyle bir döngüde adetin başladığı 1.gün ile 10. gün arası yumurtlama oranı düşük olduğundan gebe kalma olasılığı da düşüktür.
11. gün ile 18. günler de dahil olmak koşuluyla bu günler arasında yumurtlama oranı yüksek olacağı için dikkatli olunması gerekir.
19. gün ila 28. gün aralığında yumurtlama oranı tekrar düşeceği için bu zaman aralığı da cinsel ilişkiye girmek için uygun dönem kabul edilir.
Bütün bu tarih hesaplamalar, not almalar zor olur diyorsanız da merak etmeyin. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte internet aracılığı ile bilgisayar, tablet ve android telefonlara yüklenen uygulamalar sizin yerinize adet döngünüzü takip edebiliyor. Burada bilmeniz gereken asıl mevzu bu yöntemin yüksek korunma sağlamadığını bilmektir.
Rahim İçi Araç (RİA)
Kadınlarda doğum kontrol yöntemleri arasında en sık tercih edilenlerden biri de rahim içi araç yani RİA’dır. Halk arasında spiral olarak bilinen bu araçlar kadın rahmine yerleştirilerek kullanılır.
Yapıları itibariyle ise “T” harfine benzerler. Kadın rahmine ilerleyen spermi etkisiz hâle getirerek döllenmeyi engelleme esasına dayalı olarak koruma sağlar. RİA taktırmak için adet dönemlerinde tercih edilir. Çünkü bu dönemde hem gebe kalma ihtimali düşük hem de rahim ağzı daha açıktır.
Rahim içi araçlar bakırlı, hormonlu ve boncuklu olmak üzere üç çeşittir. Bu araçları tek tek, detaylıca inceleyerek olumlu ve olumsuz yönlerini değerlendirebilirsiniz.
Bakırlı RİA’lar
Rahim içi araçların T harfine benzediğinden daha önce bahsetmiştik. Bakırlı araçlar, T harfi şekline benzeyen ve orta kısmında bulunan uzun çubukta bakır bir tel sarılı olduğundan dolayı bu ismi almıştır.
Adet yoğunluğunuz ve adet süreniz az ise kullanabileceğiniz ürün çeşididir. Çünkü bu tip araçların kanama yoğunluğunu, adet süresini, adet sancılarını artırıcı özellikleri vardır.
5 yıl süre ile kullanılabilir. Bakırlı RİA’ları yılda bir kere jinekolojik muayenenizi olarak güvenle kullanmaya devam edebilirsiniz.
Doğum sonrası en sağlıklı korunma yöntemleri nelerdir? Konulu videomuzu izleyebilirsiniz.
Hormonlu RİA’lar
Bu tip rahim içi araçlarda progesteron hormonu bulunmaktadır. Rahim içine yerleştirildikten sonra belli oranda progesteron hormonu salınımı yapar ve spermlerin yumurtayı döllemesini engeller.
Hormonlu rahim içi araçlar adet kanaması yoğunluğunu azaltıcı etkiye sahip oldukları için adet kanaması yoğunluğu yaşayanların tercih edebileceği bir kontrol yöntemidir.
Boncuklu RİA’lar
Bu tip rahim içi araçlar bakırlı ve hormonlu araçlara göre daha avantajlıdır. Rahim içine yerleştirildikten sonra salınımda bulundukları bakır iyonlar sayesinde spermin yumurtayı döllemesine engel olurlar.
Adet düzeninde ve yoğunluğunda herhangi bir değişikliğe yol açmadığından diğer iki seçenekten daha rahat tercih edebileceğiniz bir araçtır. 5 yıllık kullanıma uygundur.
Size uygun rahim içi aracı; rahim özellikleri, adet düzeni ve adet yoğunluğuna göre değerlendirip kadın doğum uzmanının da tavsiyesi ile birlikte seçerek güvenle kullanabilirsiniz.
Doğum Kontrol Hapları
Kadınlarda doğum kontrol yöntemleri arasında en sık kullanılan ikinci yöntem ise doğum kontrol hapları kullanmaktır.
Östrojen ve progesteron hormonu içeren bu ilaçların kadının yumurtlamasına engel olan bir işlevi vardır. 21 gün ve 28 gün kullanılan çeşitleri vardır. 21 gün olarak kullanılan çeşidinde adetinizin ilk gününde (mümkünse adetin ilk 3 gününde) ilacı alarak 21 gün boyunca her gün aynı saatte olmak üzere bir tablet almalısınız.
21 günlük süre bittiğinde 7 gün ara verip 7 gün sonra yeni kutuya başlamalısınız. 28 gün olan çeşidinde ise yine adetinizin ilk gününden başlayarak 28 gün boyunca her gün aynı saatte bir tablet almalısınız.
28 günün sonunda ilaç kullanımına ara vermeden kutu biter bitmez yeni kutuyla korunmaya devam etmelisiniz.
Diyelim ilaç almayı unuttunuz ve sonradan bunun farkına vardınız; gecikmeden ilacınızı hemen almalı ve ardından tekrar normal seyirde kullanmaya devam etmelisiniz.
1 hafta içerisinde 2 veya daha fazla ilaç almayı unuttuysanız ek bir korunma yöntemi kullanmanızda fayda olacağını unutmamalısınız.
Spermisid
Spermleri öldürme etkisi olan kimyasal içerikli spermisitler de kadınlara uygulanan gebelik önleyici yöntemlerdendir. Fitil, köpük ve tablet şeklinde farklı çeşitleri bulunur. Cinsel ilişkiden 15-20 dakika önce kadının vajinasına yerleştirilmesi suretiyle uygulanır.
Tek başlarına kullanıldıklarında diğer doğum kontrol yöntemleri gibi etkili olmadıkları bilinmesi önemlidir.
Spermisidin etkisinin sürmesi için ilişkiden 6 saat sonraya kadar vajinaya yıkama uygulaması yapılmamalıdır. Her cinsel ilişki öncesinde spermisidinizi yenilemelisiniz. Kimyasal birtakım maddelere karşı alerjik bir bünyeye sahipseniz bu maddeyi kullanmanız sakıncalı olabilir.
İmplanon (Deri Altı İmplantları)
Uzman bir hekim tarafından deri altına yerleştirilen implantların, rahim zarının incelterek yumurtanın rahme tutunmasını engellemesine yönelik bir koruma şeklidir.
Deri altı implantlarda da hormon bulunur. Her gün belirli bir saatte doğum kontrol hapı almak size zor gelecekse bu yöntemi deneyebilirsiniz. Ancak yan etki olarak adetinizde düzensizliklere yol açabileceğini de mutlaka göz önünde bulundurmalısınız.
Mesigyna (aylık) – Depo Provera (3 aylık) Koruyucu İğneler
3 aylık koruyucu iğnelerde progesteron; aylık iğnelerde ise progesteron ve östrojen hormonları bulunur. Bu hormonlar sayesinde sperm hücreleri rahime ulaşamaz ve dolayısıyla gebelik oluşmaz.
Aylık olanlar ayda bir, 3 aylık olanlar ise 3 ayda bir kas içine enjekte edilerek uygulanır. Diğer doğum kontrol yöntemlerinin bazılarında olduğu gibi koruyucu iğnelerin de adet düzensizliklerine yol açtığını söyleyebiliriz.
Tüp Ligasyonu (Tüplerin Bağlanması)
Koruyuculuğu en yüksek olan yöntemdir. Spermin yumurtayla döllendiği yer olan ve rahmin sağında ve solunda bulunan fallop tüplerinin işlevlerinin kaybettirilmesi ile ortaya korunma sağlanır.
Yalnız bu korunma yönteminde dikkat edilmesi gereken önemli durum bir daha çocuk sahibi olma oranının yok denecek kadar az olmasıdır.
Diyafram
Lateksten yapılmış olan ve rahim ağzına yerleştirilen diyafram; spermin rahme ulaşmasını engelleyen elastik bir maddedir. Spermisitle kullanıldığında daha iyi sonuç verir.
Cinsel birliktelikten 3 saat önce yerleştirilir ve 6 saatten fazla tutulmaması tavsiye edilir. Prezervatif gibi kullan at şeklinde değillerdir. Yıkandıktan sonra birden fazla kullanılabilir. Özellikle emziren annelerin rahatlıkla kullanabileceği bir yöntemdir.
Güvenli bir cinsel hayat sürmek istiyorsanız kadınlarda doğum kontrol yöntemleri konusunu detaylı olarak ele almanızda fayda var. “Acaba hamile miyim?” sorusu ile kafanızı sürekli kurcalamadan partnerinizle huzurlu bir birliktelik sürdürmek istiyorsanız bir kadın olarak öncelikle kendi önleminizi kendiniz almalısınız.
Kadın doğum uzmanınız ile birlikte size en uygun doğum kontrol yöntemini belirleyerek güvenli bir koruma sağlamanız mümkün.
Spiral ile doğum kontrolü yazımızı inceleyebilirsiniz aşağıdaki linke tıklayın.
Spiral ile doğum kontrolü: https://www.bebek.com/spiral-ile-dogum-kontrolu/
