Liv Hospital Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Doç. Dr. K. Doğa Seçkin kan uyuşmazlığı hakkında merak edilenleri yanıtlıyor.
Kan Uyuşmazlığı Nedir?
Kan uyuşmazlığı, anne adayı ile bebek arasındaki Rh farklılığı nedeniyle oluşur. Rh faktörü, bazı kırmızı kan hücrelerinde (RBC’ler) bulunan bir proteindir. Anne adayı Rh negatif kan grubuna sahip; ancak baba adayı Rh pozitif kan grubuna sahip ise bebeğin kan grubu Rh pozitif olabilir; bu duruma kan uyuşmazlığı denir. Hamilelik sırasında, doğmamış bebekten gelen kırmızı kan hücreleri plasenta yoluyla annenin kanına geçebilir. Anne Rh negatif ise, bağışıklık sistemi anne karnındaki bebeğin Rh pozitif fetal hücrelerine yabancı bir maddeymiş gibi davranır. Anne adayı yabancı olarak algıladığı fetal kan hücrelerine karşı antikor üretir. Bu antikorlar plasenta aracılığı ile bebeğe geçebilir. Plasentadan geçen bu antikorlar bebeğin dolaşan kırmızı kan hücrelerini parçalayarak yok edebilir.
Evlilikte Kan Uyuşmazlığı Tablosu
| Anne Kan Grubu | Baba Kan Grubu | Bebekte Kan Uyuşmazlığı Riski |
| Rh negatif (-) | Rh pozitif (+) | Yüksek risk |
| Rh negatif (-) | Rh negatif (-) | Risk yok |
| Rh pozitif (+) | Rh negatif (-) | Risk yok |
Kan uyuşmazlığının belirtileri nelerdir?
Yenidoğan bebekte kan uyuşmazlığına bağlı olarak;
- Anemi nedeniyle soluk renk
- Cildin ve göz beyazlarının sarı renkte olması (sarılık)
- Hızlı kalp atış hızı (taşikardi)
- Enerji düşüklüğü ve halsizlik-hipotoni
- Deri altında meydana gelen şişlikler
gibi durumlar görülebilmektedir.
Hafif düzeyden ağır seviyeye kadar etkilenme görülebilir. Bebeğin kan hücrelerindeki yıkımın miktarına bağlı olarak hafif derecede sarılıktan, karaciğer ve kalp yetmezliğine kadar ciddi boyutlara varabilir. İleri derecede etkilenme olup, anemi derinleştiğinde;
- Yüksek düzeyde bilirubin açığa çıkması nedeniyle beyin hasarı
- Bebekte sıvı birikmesi ve şişmesi (hidrops fetalis)
- Zihinsel işlev, hareket, işitme, konuşma ve nöbetlerle ilgili sorunlar görülebilir.
Kan Uyuşmazlığı Testi Ne Zaman Yapılır?
Eğer çiftler evlilik öncesinde veya gebelik sürecinde kan gruplarını bilmiyorsa, doktorlar kan uyuşmazlığı testi yaparak risk olup olmadığını belirler.
Kan uyuşmazlığı testi genellikle:
- Evlilik öncesinde zorunlu kan testleri sırasında yapılır.
- Hamileliğin ilk haftalarında annenin kan grubu belirlenir ve Rh faktörü tespit edilir.
- Eğer anne Rh negatif ise, İndirekt Coombs Testi uygulanarak annenin bebeğin kanına karşı antikor üretip üretmediği kontrol edilir.
Kan uyuşmazlığı tanısı nasıl konulur?
Anne adayının kan grubu testi, gebelikte ilk vizitte bakılır. Anne adayı Rh negatif, baba adayı Rh pozitif ise kan uyuşmazlığı tanısı konur.
Gebelik esnasında herhangi bir gebelik haftasında kanama gerçekleşir ise ilk 72 saat içerisinde, antikor titresine bakılarak kan uyuşmazlığı iğnesi yapılmalıdır.
Herhangi bir kanama olmasa da 28.gebelik haftasında ve doğumdan sonra bebeğin kan grubunu ve antikor titresi testini takiben ilk 72 saat içerisinde gereklilik halinde kan uyuşmazlığı iğnesi tekrarlanır.
Kan Uyuşmazlığı İğnesi (Rhogam) Ne Zaman Yapılır?
Kan uyuşmazlığı riski olan gebeliklerde, Rhogam adı verilen kan uyuşmazlığı iğnesi uygulanır. Rhogam, annenin bağışıklık sisteminin bebeğin kan hücrelerine tepki vermesini önler.
Kan uyuşmazlığı iğnesi genellikle şu zamanlarda yapılır:
- Gebeliğin 28. haftasında (önleyici amaçlı)
- Doğumdan sonraki 72 saat içinde (eğer bebek Rh pozitifse)
- Düşük, kürtaj, dış gebelik veya amniyosentez gibi durumlarda
Eğer Rhogam uygulanmazsa, annenin vücudu bebeğin kanına karşı antikor üretmeye başlayabilir ve bu, gelecekteki gebeliklerde ciddi sorunlara yol açabilir.
Kan uyuşmazlığı ilk bebeği etkiler mi?
Gebelik esnasında normalde bebeğin kan hücreleri annenin dolaşımına geçmez. Ancak bu karışma, doğum esnasında olabilir. O sebeple ilk bebeğin etkilenmesi beklenmez. Ancak doğum esnasında annenin dolaşımına karışan bebeğin kan hücrelerine karşı antikor gelişimi başlar. Dolayısı ile bu antikor gelişimi sonraki gebeliklerde bebeği olumsuz etkileyebilir. Ancak ilk gebelik de olsa gebelik süresince girişimsel bir işlem (örneğin amniosentez) yapıldıysa veya kanama yaşandıysa fetal kan hücreleri anne dolaşımına karışabileceği için etkilenme olabilir.
Kan Uyuşmazlığı Tedavisi Var mı?
Kan uyuşmazlığı, zamanında tespit edilirse önlenebilir bir durumdur. Eğer kan uyuşmazlığı nedeniyle bebekte ciddi sorunlar gelişirse, anne karnında kan nakli veya doğum sonrası ışık tedavisi gibi çeşitli tıbbi müdahaleler uygulanabilir.
Kan uyuşmazlığı hakkında daha fazla bilgi almak için uzman bir doktora danışabilir veya sağlık kuruluşlarında detaylı testler yaptırabilirsiniz.
Kan Uyuşmazlığı Olan Çiftler Nasıl Önlem Almalı?
Kan uyuşmazlığı riski olan çiftlerin yapması gerekenler şunlardır:
- Evlilik öncesinde kan grubu testi yaptırmak
- Hamilelik planlanmadan önce doktora danışmak
- Gebelik boyunca düzenli doktor kontrolünde olmak
- İndirekt Coombs Testi ile annenin antikor seviyesini takip ettirmek
- Gerekli durumlarda Rhogam iğnesi yaptırmak
Liv Hospital Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Doç. Dr. K. Doğa Seçkin
Bu yazımıza da göz atmayı unutmayın!
Hamilelikte Kan Uyuşmazlığı – https://www.bebek.com/hamilelikte-kan-uyusmazligi/
