Eşler çocuk sahibi olmak için uygun zamanın geldiğine karar verdiklerinde gebelik planları yapmaya başlar. ilk adımı sağlıklı beslenmek, yumurtlama tarihini takip etmek gibi önemli noktalara dikkat ederek atarlar. Ancak bazı çiftler için işler yolunda gitmeyebilir. Uzun süre korunmasız birliktelik yaşanmasına rağmen hamilelik gerçekleşmeyebilir. Bu gibi durumlarda akla kısırlığa dair ihtimallerin gelmesi kaçınılmazdır. Kısırlığın sebebi kadın veya erkekten kaynaklı üreme sorunları olabileceği gibi doğurganlık şansını azaltan çeşitli çevresel faktörler de olabilir. Bu nedenle kısırlık yapan şeyler her zaman merak konusu olmuştur.
Peki hamile kalmaya engel olan faktörler nelerdir? Hem kadınlarda hem de erkeklerdeki kısırlık nedenlerini sizler için derledik.
Kısırlık (İnfertilite) Nedir?
Kısırlık yani diğer adı ile infertilite, minimum 1 yıl boyunca korunmasız birliktelik yaşanmasına rağmen çocuk sahibi olamama durumudur.
Hamile kalmayı doğrudan etkileyen birçok etken bulunur. Ancak bazen ortada hiçbir problem olmamasına rağmen gebelik meydana gelmez. Bu nedenle bir çiftin infertilite sorunu olduğunu söyleyebilmek için 35 yaş altında 1 yıl, 35 yaş üstünde ise 6 ay süre süre geçmesi beklenir.
Doğurganlığı Olumsuz Etkileyen Faktörler
Çoğu kişi istediği zaman çocuk sahibi olabileceğini düşünür. Oysa hamile kalma sürecinde yumurta ve spermin kalitesi, üreme organlarının sağlığı, ovulasyon tarihinin yakalanması gibi birçok etken rol oynar. Bazen bir sağlık sorunu bazen de hiç üzerinde durmadığınız bir alışkanlık sebep olabilir. Kadın ve erkeğin üreme yeteneği üzerinde olumsuz etki yaratabilen temel faktörler aşağıdaki gibidir.
- İleri yaş: Yaş faktörü, kadın ve erkeklerde üreme sağlığı açısından oldukça önemlidir. Yaş ilerledikçe kadının vücudundaki yumurta hücresi rezervi azalmaya başlar ve yumurta hücrelerinin kalitesi azalır. Ayrıca yumurtlama sorunları da meydana gelebilir. Erkekte ise aynı durum sperm hücreleri için geçerlidir. İleri yaşa sahip erkeklerin sperm kalitesi ve hızında yavaşlama görülür. Yaş kriterinin üreme hücrelerini doğrudan etkiliyor oluşu, gebe kalma şansını azaltır.
- Obezite: Aşırı kilo, vücuttaki hormonal düzeni bozabilir. Obezite sorunu nedeniyle vücut kitle indeksi normalin üzerine çıkar ve metabolizmayı, dolayısıyla yumurtlamayı olumsuz yönde etkilemeye başlar.
- Sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımı: Sigara, alkol ve uyuşturucu gibi bağımlılık yapan zararlı maddeler hem kadın hem de erkeklerde üreme hücrelerinin ölmesine sebep olur. Bu ürünlerin aşırı kullanımı, kısırlık riskini artırır.
- Stres: Tüm hastalıklarda olduğu gibi infertilitede de stres en büyük etkendir. Aşırı stres, kadınlarda yumurtlama problemlerine ve adet düzensizliklerine, erkeklerde ise boşalma sorunlarına ve sperm kalitesinde azalmaya yol açar.
- Aşırı zayıflık: Aşırı kilo kadar aşırı zayıflık da gebelik şansını azaltan bir faktördür. Hormon seviyeleri aşırı zayıf kişilerde doğurganlık şansını azaltır.
- Aşırı kafein: Kahve, çikolata ve kafein içerikli diğer besinlerin aşırı tüketimi, gebe kalma şansını azaltır.
- Yoğun egzersiz: Egzersiz yapmak yaşam kalitesini artırmak ve sağlıklı bir vücuda sahip olmak için ne kadar gerekliyse yoğun egzersiz programlarının uygulanması da vücudun hormonal dengesini bir o kadar bozar.
Erkeklerde Kısırlık Nedenleri
Genel faktörlerin dışında erkek ve kadınlar için birtakım spesifik üreme sistemi sorunlarının varlığı da kısırlık sorununda etkili olmaktadır.
Erkeklerde kısırlık yapan şeyler şunlardır;
- Hormonal bozukluklar (FSH, LH ve testosteron üretiminin düşük olması)
- Azospermi hastalığı (Menide sperm hücresinin hiç bulunmaması durumu)
- Varikosel hastalığı (Testislerde bulunan damarların genişlemesi durumu)
- Testis tümörleri
- Sperm kanalının doğuştan gelişmemesi durumu
- Sperm yapısındaki anomaliler
- Sperm sayısının azlığı
- Sperm hareketliliğinin azlığı
- Sertleşme (Ereksiyon) sorunları
- Erken boşalma sorunu
- Genetik hastalıklar
- Cinsel yolla bulaşan çeşitli hastalıklar
- Enfeksiyon varlığı
- Şeker hastalığı (Diyabet) ve kanser türleri
- Kanser tedavileri
- Sauna, kaplıca, hamam gibi aşırı sıcak ortamlarda bulunmak
- Bazı ilaçların kullanımı
Kadınlarda Kısırlık Nedenleri
Hamile kalmakta yaşanan güçlüğün sebebi genellikle kadın üreme sağlığı sorunları olup, kadınlarda kısırlık yapan şeyler aşağıdaki gibi sıralanabilir.
- Yumurtlama problemleri (Adet düzensizlikleri, adet görememe)
- Fallop tüplerinde yapışıklık (Endometriozis hastalığı)
- Fallop tüplerinde tıkanıklık
- Yumurta rezervi azlığı
- Polikistik over sendromu
- Rahim yapışıklıkları
- Rahim anomalileri (Rahim perdesi, çift rahim, yarım rahim gibi)
- Tiroid hormon bozuklukları
- Genital enfeksiyonlar
- Kürtaj gibi rahim veya yumurtalıklarda yapılan cerrahi operasyonlar
- Miyomlar
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
- Yüksek prolaktin seviyesi
- Erken menopoz
Üreme Sağlığına Etki Eden Diğer Faktörler
Yapılan bazı araştırmalar, günlük hayatımızda sıklıkla kullandığımız bazı eşya ve ürünlerin de kısırlık yapabildiğini göstermektedir.
- Bilgisayar ve cep telefonu: Hem bilgisayar hem de cep telefonu gün içinde sıklıkla kullandığımız cihazlardır. Yaydıkları yoğun radyasyon, yumurta ve sperm hücrelerinin kalitesini bozmaktadır. Bu nedenle cep telefonları ve bilgisayarların kısırlık yapabildiği unutulmamalıdır.
- Kozmetik ürünler: Deodorant, losyon, şampuan gibi kozmetik ürünler içerisinde bulunan bazı kimyasal maddelerin hormon gibi davranabildiği kanıtlanmıştır. Bu sebeple zararlı içeriğe sahip bazı kozmetik ürünler de kısırlığa yol açabilir.
- Vücut geliştirme ürünleri: Vücut geliştirme ürünlerinin yanlış ve aşırı kullanımı, vücutta hormonal bozukluklara yol açabilir. Hormonal düzensizlikler ise kadın ve erkekte üreme sorunlarına sebep olur.
- Plastik ve alüminyum kaplar: Plastik ve alüminyum malzemeden üretilmiş kaplar, şişeler, kutular ve konserveler içerisinde BPA (Bisfenol A) vb. maddeler barındırır. Bu maddeler yumurta hücrelerini öldürürken sperm hücrelerinin de sayısında azalmaya yol açarak kısırlığı tetikler.
- Elektrikli battaniye: Elektrikli battaniye kullanımı da kısırlık yapabilir. Battaniyenin yarattığı manyetik alan ve aşırı ısı, üreme hücrelerinin yapısında bozulmalara yol açabilir.
- Kişisel bakım ürünleri: Bazı bakım ve temizlik ürünleri (Tuvalet kağıtları, kadın pedleri gibi), özellikle kadın üreme sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratarak; kadınlarda yumurtlama sorunlarına, erkeklerde ise sperm üretiminde düşüşe sebep olabilir.
Görüldüğü gibi doğurganlık birçok sebebe bağlı olarak gelişen doğal bir olaydır. Gerek kadın ve erkekten kaynaklı sağlık sorunları gerekse diğer faktörler kısırlık yapan şeyler arasında bulunabilir. Hamilelik için hazır olduğunuzu hissettiğinizde kısırlığa neden olabilecek faktörleri ortadan kaldırmaya çalışmak yapabileceğiniz en doğru harekettir. Eğer her koşul sağlanmış olmasına rağmen eşler bebek sahibi olamıyor ise eşlerin birlikte bir uzmana görünmesi ve detaylı muayene olması gerekir
“Kısırlık Riskini Artıran Gıda ve Maddeler Nelerdir?” Konulu yazımızı okumak için aşağıdaki bağlantıya tıklayın: https://www.bebek.com/kisirlik-riskini-artiran-gida-ve-maddeler-nelerdir/
