Renkli ultrason ne zaman ve neden kullanılır?
Halk arasında “renkli ultrason” olarak bilinen detaylı ultrasonografi bebeğe, eşine, göbek kordonuna ve bebeği çevreleyen yapılara ait anormalliklerin doğumdan önce tanınması amacıyla yapılır.
Renkli ultrasonun geleneksel ultrason ile farkı nedir?
Geleneksel ultrason, bebeğin büyüklüğü, su miktarı, kalp atışı, eşinin yeri gibi sadece temel bilgiler sağlarken, renkli (detaylı) ultrasonda bebeğe ait tüm yapılar (göz merceğinden kalp kapakçıklarına kadar) değerlendirilir.
Renkli ultrason hangi durumlarda tercih edilir?
Renkli (detaylı) ultrason tüm gebelere rutin olarak yapılmalıdır. Genel ultrasonda bebeğin organları ve eşine dair kuşkulu bulgular saptanması durumunda tekrar edilmelidir.
Bebeğin sağlık durumunu değerlendirmek için renkli ultrason hangi bilgileri sağlar?
Bebeğin büyümesi, organlarının oluşumunun sağlıklı olup olmadığı, eşinin yapısı ve yerleşimi, rahim ağzı ve bebeği besleyen damarların yapısı ve işlevleri değerlendirilir.
Renkli ultrasonun riskleri var mıdır? Bebeğe veya anneye zarar verebilir mi?
Uygulanan enerji bebek ve anne için son derece güvenlidir ve bilinen bir zararı yoktur. Özellikle çoğul gebelikler ve zayıf annelerde işlemin uzaması durumunda tansiyon düşüklüğü görülebilir.
Renkli ultrason kaçıncı haftadan itibaren yapılabilir?
İdeal olarak 12-13 haftalar arası erken detaylı ultrason, 19-22 haftalar arası ikinci üç ay detaylı ultrasonları yapılmalıdır.
Renkli ultrason sırasında nelere dikkat edilmelidir?
Tok karnına ve yeteri kadar sıvı almış olmak tansiyon düşüklüğünü önlemesi açısından faydalı olabilir. İdrara sıkışmış olmak şart değildir. Sert ve büyük tokalı kemerler, göbek bölgesindeki piercingler mümkünse çıkarılmalıdır. Bebeğe ait en erken ultrason resimleri ve varsa genetik tarama testlerinin hastaneye getirilmesi hekime önemli bilgiler sağlayabilir.
Yapan hekim için yüksek düzeyde odaklanma gerektirdiğinden dolayı muayene ortamının sessiz ve sakin olması gerekir. Organlar bir sistem dahilinde değerlendirileceği için, akışı bozmamak adına soruların ultrason sonrasına ertelenmesi uygun olur.
Değerlendirme bebeğin pozisyonunun uygun olmadığı durumlarda birkaç seans alabileceği için muayenenin dar bir zamana sıkıştırılmamış olması önemlidir.
Detaylı (renkli) ultrasonda amaç bebeğin ebeveyn adayları ve akrabalar tarafından görülmesi değil, doktor tarafından detaylı şekilde değerlendirilmesidir. Bu nedenle muayene başında ve süresince bebeği renkli görmek” arzusu ve baskısı operatörün dikkatini dağıtabilir. Bu gibi talepleri “bebeğimiz sağlıklı görünüyor” müjdesinin sonrasında dillendirmek daha uygun olacaktır.
Genel olarak detaylı ultrason incelemelerinin %2’sinde ciddi bir anomali ile karşılaşılır. Bu ihtimalin ebeveyn adayları tarafından akılda tutulması, bu olasılığa hazır olunması, bu bulgunun paylaşılmasının istenmeyeceği yakınların muayeneye getirilmemesi uygun olur. Örneğin kaygı düzeyi yüksek, kalp hastası bir büyükannenin renkli ultrasona davet edilmesi üzücü olduğu kadar tehlikeli sonuçlar da doğurabilir.
Renkli ultrason sonuçları ne zaman alınır ve nasıl yorumlanır?
İşlem biter bitmez dakikalar içerisinde aileye sonuçlar yazılı olarak verilir, bulgular anlatılır ve varsa sorular hekim tarafından cevaplanır. Anormal bulgular saptanması durumunda başka branş hekimlerinin de katılımlarıyla yeniden değerlendirme ve bilgilendirme süreçleri yürütülebilir.
Renkli ultrason yapıldıktan sonra ek testlere ihtiyaç duyulabilir mi?
Renkli ultrasonda saptanan anormalliklerin sebep ve sonuçlarının netleştirilmesi için genetik testler, invaziv tanı testleri (koryon villus biyopsisi, amniosentez, kordosentez), infeksiyon testleri, kan uyuşmazlığı testleri gibi çok sayıda test istenebilir.
Renkli ultrason sırasında ebeveynlerin görebileceği şeyler nelerdir? Bebeğin cinsiyeti gibi bilgilere ulaşılabilir mi?
Bebeğin cinsiyeti renkli ultrasonun rutin bir parçasıdır ve aile ile paylaşılır. Kalp atışları renkli ve sesli olarak gözlemlenir. Bebeğin anne karnı içerisindeki duruşu görülür. Bebeğin pozisyonunun iyi olması durumunda bebeğin yüzünün renkli (4D) görüntüleri muayenenin sonunda aileye de gösterilir. Dijital ve basılı çıktılar rapora eklenir.
Prof. Dr. Mehmet Serdar Kütük
Liv Hospital Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
