Aile planlaması ve doğum kontrol yöntemleri, çiftlerin dikkatli davranmaları gereken hassas konulardır. Bir canlı dünyaya getirmek ve ailenizin büyüyüp genişlemesi paha biçilemez duygular; ancak hem doğacak bebeğiniz hem de kendiniz için gebelikten korunma yollarını öğrenmeniz, uygun zaman geldiğinde çocuğunuzu sağlıklı bir şekilde doğurabilmeniz amacıyla size en uygun olan yöntemi seçmeniz gerekecektir.
İstenmeyen veya plansız bir gebeliği önlemek, doğru korunma ile mümkün olmaktadır. Bilinen doğum kontrol yöntemleri arasında; doğum kontrol hapı, prezervatif, spiral, deri altı implantı, koruyucu hormon iğnesi, tüplerin bağlanması, geri çekme yöntemi gibi farklı alternatif yöntemler bulunmaktadır.
Spiral kullanımı, bu seçenekler içerisinde günümüzde en yaygın olarak kullanılan ve en yüksek başarı oranına sahip bir korunma yöntemidir. Çok tercih edilen bir korunma yolu olması sebebiyle, spiraller hakkında merak edilen birçok soru da ortaya çıkmaktadır.
Peki spiral nedir, gebelikten nasıl korur, ne zaman ve kimlere takılması uygundur?
Spiral Nedir? Çeşitleri Nelerdir?
Spiral, gebelikten korunmayı sağlayan bir çeşit araçtır. Ria olarak da bilinir. Peki ria nedir?
Ria, ‘rahim içi araç’ tanımlamasının kısaltmasıdır. Spiral ile aynı anlama gelmektedir. Rahim içerisine yerleştirilen, üzerinde bakır bir telin sarılı olduğu veya hormon içeren, T şeklinde, 2-3 cm boylarında ve polietilen maddeden üretilmiş bir araçtır.
Rianın alt kısmında iki adet ip bulunmaktadır. Bu ipler yardımıyla, spiralin yeri kontrol edilebilir ve çıkarma işlemi sırasında bu ipler kullanılır. İpler, pamuk veya doğal materyalden oluşmakla birlikte, diğer iplikler gibi sıvı çekerek şişme göstermezler. Spiralin yerinden oynayıp oynamadığını kontrol etmede yarar sağlarlar.
Riaların gebelikten koruma süreleri 5-10 yıl arasıdır. Bu süre, rianın markasına göre değişkenlik gösterebilir. Ancak spiralin gebelikten koruduğundan emin olabilmek için 5 yılda bir yenilenmesinde fayda vardır. Spiraller aynı zamanda baryumsülfat maddesi ile kaplanmıştır ve bu sayede ultrasonda spiralin görünmesi mümkün olmaktadır.
Spirallerin 3 çeşidi vardır;
- Katkısız Spiraller: Üretimi artık yapılmayan, hormon veya bakır maddesi gibi herhangi bir katkı içermeyen, S biçiminde şekle sahip rialardır.
- Bakırlı Spiraller: En çok tercih edilen spiral türüdür. Rianın üzerinde sarılı bir bakır tel vardır ve bakır maddesi zamanla salınarak gebeliği engeller. Copper-T, Nova-T ve Multiload gibi çeşitleri mevcuttur.
- Hormonlu Spiraller: Bakırlı spirallerden farklı olarak progesteron hormonu içeren ria türüdür. Hormonun yavaş yavaş salınması ile embriyonun rahme tutunması engellenmiş olur. Ülkemizde Mirena adı ile bilinmektedir.
Rahim İçi Araçların Etki Mekanizması
Spiraller, rahim içerisine yerleştirilerek olası bir gebeliğin önüne geçmektedir. Bunu yaparken farklı mekanizmalar ile çalışırlar.
- Bakır telli spirallerde etki mekanizması, bakırın zamanla salınarak sperm hareketliliğini azaltması ve yok etmesi yönündedir. Bakır aynı zamanda rahmin iç tabakasında inflamasyon benzeri bir durum yaratarak bu bölgeye lökositlerin toplanmasına neden olur ve iç tabakanın yapısını bozarak embriyonun tutunmasını engeller.
- Hormonlu spirallerde etki mekanizması, progesteronun rahim içi tabakayı inceltmesi ile gerçekleşmektedir. Progesteron, enzim aktivitelerini bozarak gebeliğin gerçekleşmesini önler.
Rialar, hiçbir şekilde yumurtlamayı engellemezler. Döllenmenin gerçekleşmesini veya döllenmiş yumurtanın rahme tutunmasını önlerler. Bu nedenle endişe etmenize gerek yoktur. Yumurtlamayı engellemediği için, spiralin çıkarılmasından sonra tekrar hamile kalınabilir.
Spiral Taktırma İşlemi Nasıl Olur?
Spiral ile korunmak isteyen kadınların en çok merak ettikleri konu, ‘spiral nasıl takılır?’ sorusudur. Rahim içerisine yerleştirilen bir araç olması sebebiyle bu işlem oldukça merak edilmektedir.
Spiral taktırma, birkaç dakika süren basit bir işlemdir. Jinekolojik muayenelerde olduğu gibi, rahim ağzı görünür hale getirildikten sonra antiseptik bir solüsyon yardımıyla bölge temizlenir.
Ardından bir alet yardımıyla rahim düz hale getirilerek histerometri ile rahim boyu ölçülür ve kullanılacak spiralin boyuna karar verilir. Sonrasında spiral rahim içerisine doğru yerleştirilir. Tüm bu işlemler, birkaç dakika içerisinde olmaktadır.
Spiral Ne Zaman Takılmalıdır?
Etki mekanizması basit, takılma işlemi kolay, peki spiral ne zaman takılır?
Ria takılması için en uygun zamanı size doktorunuz söyleyecektir. Ancak doğum kontrol yöntemi olarak rahim içi araçları tercih ettiyseniz,
- Gebelik şüphesinin en düşük olduğu regl bitiminde veya reglinizin son günlerine doğru spiral takılabilir. Bu dönemlerde, rahim ağzının normalden daha geniş durumda olması, işlemin uygulanmasını da kolaylaştırmaktadır.
- Hamile olmadığınızın kesin olarak bilindiği dönemlerde de işlem yapılabilmektedir.
- Normal doğum, sezaryen doğum veya kürtajın ortalama 40 gün sonrasında ria takılabilmektedir.
Spirallerin yerleştirilmesi için uygun olan zaman aralığı, kişiden kişiye farklılık gösterebilir.
Spiraller Kimler için Uygundur?
Spiral, dünyada en fazla tercih edilen doğum kontrol yöntemidir. Koruma özelliğinin yüksek oluşu ve çıkarıldıktan sonra tekrar gebe kalmaya engel yaratmaması, spiralleri daha popüler bir hale getirmektedir.
- Yeni doğum yapmış veya emziren anneler
- Uzun süre çocuk istemeyen, ancak istediği zaman hamile kalabilmeyi isteyen kadınlar
- Doğum kontrol hapını içmeyi unuttuğu için hap ile korunamayanlar
- Çocuk yapmayı düşünmeyen ve daimi koruma isteyenler
- Sigara içtiği için doğum kontrol hapı kullanamayanlar
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı risk altında olmayanlar
- Diğer korunma yöntemlerini kullanamayan kadınlar için spiral kullanımı uygundur.
Hangi Durumlarda Spiral Takılmaz?
Rialar, birçok kadın tarafından en sık tercih edilen gebelikten korunma yöntemi olsa da bazı durumlarda spiral taktırmak sakıncalıdır;
- Bakır maddesine alerjisi olanlar
- Gebelik şüphesi bulunanlar
- Vajinal enfeksiyon şüphesi olanlar
- Adet düzensizliği yaşayanlar
- Regl dönemlerinde şiddetli ağrı çekenler
- Kan pıhtılaşmasında sorun olanlar
- Cinsel yolla bulaşan bir hastalığa (AIDS gibi) sahip olanlar
- Rahim ağzı veya rahim içi yapısı spiral takmaya uygun olmayanlar
- Bağışıklık sistemi zayıf olanlar
- Endometrium kanseri veya rahim ağzı kanseri teşhisi bulunanlar
- Kalp kapakçığı sorunu bulunanlar
- Büyük çaplı miyomlara sahip olanlar için spiral takılması uygun değildir.
Spiral Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Spiraller rahim içerisinde uzun yıllar kalabilmektedir. Ancak kullanım esnasında dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır;
- Spiralin takılması sonrasında, kasıklarda hafif ağrı veya kahverengi akıntı oluşabilir.
- Spiral kullanan kadınların yılda iki kez doktor muayenesinden geçmeleri tavsiye edilir. Spiralin yerinden kaymış olma ihtimâli göz önüne alınarak, rianın rahim içerisindeki konumu kontrol edilmelidir.
- Ria, bazı kadınlarda yan etki olarak şiddetli kanamalara yol açabilmektedir. Kansızlığa yol açacak düzeyde kanamalarınız olması durumunda, spiralin çıkartılması için doktorunuza başvurmalısınız.
- Herhangi bir hamilelik belirtisi yaşanması durumunda spiralin durumu ile ilgili doktorunuza başvurmanız gerekecektir. Spiraller yüksek oranda gebelikten korunma sağlarlar; ancak spiral kullanılmasına rağmen hamile kalma olasılığı da vardır.
- İlişki sırasında erkeğin spirali hissetmesi, spiralin yerinden oynamış olma olasılığını akla getirmelidir.
- Rianın yerleştirildiği ilk aylarda vajinal enfeksiyon riskinizde artış olabilir.
Spiral kullanımı esnasında; regl kanamasında artış, şiddetli kasık ağrısı ve kramp, kötü kokulu akıntı ve adet gecikmesi gibi yan etkiler oluşması durumunda mutlaka doktorunuza başvurmalısınız.
