Her hamilelik dönemi nasıl kendine özgü bazı gelişim dönemlerine sahipse aynı durum bebeklerin gelişimlerinde de söz konusudur. Doğumdan sonraki dönem bebeklerin dış dünyaya adaptasyonu ve gelişimiyle birlikte hareket eder. Hiç bilmediği bir dünyaya alışmaya çalışırken bir yandan da gelişimleri devam eder. Bu sebeple her bebeğin gelişim döneminde belli kilometre taşları bulunur. Bu önemli noktalardan biri de bebeklerin baş kontrollerini sağlayabildiği diğer bir deyişle başlarını tutmaya başladığı dönemdir.
Ebeveynler bebeklerin hiçbir gelişim evresini kaçırmak istemez ve bunları titizlikle takip ediyor olması oldukça doğaldır. Hal böyle olunca başını tutamayan bebekler merak edilen konulardan biri haline gelir. Bu sebeple öncelikle söylemeliyiz ki pek çok argüman olsa da telaşa kapılmadan bebeğinizin gelişim dönemlerini konusunda uzman bir doktorla takip ediyor olmak en doğrusu olacaktır.
Şimdi gelin bebekler ne zaman başını tutmaya başlar, nelere dikkat edilmeli, yapılması gereken egzersizler nelerdir veya bebeğiniz başını tutamıyorsa neler yapılması gerektiği gibi konuları birlikte inceleyelim.
Bebekler Başını Ne Zaman Tutmaya Başlar?
Bebekler dünyaya geldikten sonrada gelişimlerine devam ederler. Boyun kasları da gelişimine devam eden organlardan biridir. Doğum sonrası oldukça zayıf olan boyun kasları zamanla güçlenmeye başlar ve bebek böylece başını tutabilir hale gelir. Bu güçlenme ile birlikte bebek diğer motor becerileri de öğrenmeye ve yapmaya başlar. Oturma, dönme, emekleme ve yürüme gibi beceriler bunlardan bazılarıdır. Bebeğin baş kontrolünü sağlaması çevresini keşfedebilmesi ve adapte olmasına da yardımcı olur. Böylece bir ses duyduğunda kafasını döndürebilir ya da ilgisini çeken bir nesne olduğunda onu inceleyebilir.
Peki bu gelişim nasıl ilerler diye merak ediyorsanız işte cevabı:
- 1. Ay: Doğumdan sonraki ilk ayın sonuna doğru artık bebekler hareketlenmeye başlar. Yüzünüze odaklanabilirler hatta bazı bebekler 15 cm uzaklıkta hareket eden bir cismi gözleriyle belirli bir süre takip edebilirler. Bunun yanı sıra karın üstü yatırıldıklarında başlarını 45 derece olacak şekilde kaldırabilirler.
- 2. Ay: Seslere karşı yavaş yavaş tepki vermeye başlarlar. Çıngırağa tepki verir hatta size gülümseyebilirler. Ağlama dışında mırıldanma gibi sesler çıkarmaya başlayan bebekler 2. ayın sonuna doğru karın üstündeyken başlarını kaldırmaya devam ederler hatta başlarını dik tutmaya başlayabilirler. Bu sebeple yuvarlanmalarda bu ay sonuna doğru yavaş yavaş başlayabilir.
- 3. Ay: Bu ay itibariyle karın üzerindeyken başını rahatlıkla tutabilen bebekler seviyeyi biraz daha artırarak başlarını 90 dereceye doğru kaldırmaya başlarlar. Yüzüne 15 cm uzaklıktaki nesneyi her yönde takip edebilirler. Siz bebeğinizi dik oturttuğunuzda artık başını yavaş yavaş tutmaya başlarlar.
- 4. Ay: Karnının üzerine koyduğunuzda bu ay itibariyle bebekler başlarını 90 derece kaldırmaya başlarlar. Yüksek sesle gülmeleri evinize neşe katmaya başlar. Dik pozisyonda oturttuğunuzda başını kendinden daha emin bir şekilde tutmaya başlarlar. Ancak daha tam kontrol sağlanamayabilir bu sebeple dikkatli olmakta fayda var. Bu ay sonuna doğru eline bir oyuncak verdiğinizde onu kavrayabilir, sesinize dönebilir ve yuvarlanmalar artabilir.
- 5. Ay: Bu ay sonuna doğru bebeğinizi oturttuğunuzda başını dik tutmaya başlamalıdır. Ayrıca iyice hareketlenmeye başlayan bebeğiniz karnının üzerindeyken kollarıyla doğrulabilir, bir nesneye uzanabilir ve oyuncağını kendisi kavrayabilir. Siz onu kucağınıza aldığınızda bacaklarını kontrol etmeye başladığı dönemde bu zamanlardır. Elinden çektiğinizde başını kontrol etmeye başlayabilir ve kucağınızdayken ayaklarıyla dik durmaya başlayabilir.
- 6.Ay: Yarı yaşına gelmiş olan bebeğiniz artık bu ay sonu itibariyle başını dik tutabilmelidir. Çoğu bebek bu ayın sonuna doğru desteksiz oturabilir hale gelebilir. Ayaklarına bir miktar ağırlık verebilir böylece kucağınızda dik bir şekilde durabilir. Ayrıca eşyalara tutunmaya başlaması, çıngırağını bir elinden diğerine geçirmesi, sese doğru hareketlenmesi de bu ay sonuna doğru yapması beklenen beceriler arasında yer alır.
Sonuç olarak söyleyebiliriz ki, bebekler genellikle 2. ay itibariyle karnının üstüne yatarken kısa süreliğine de olsa başlarını kaldırıp etrafa bakmaya başlarlar. 4.ay itibariyle yavaş yavaş oturmaya ve başlarını desteksiz bir biçimde tutabilirler. Boyun kaslarının tamamen gelişmesi ve güçlenmesi 6. aya kadar devam eder ve bu ay sonu itibariyle bebekler başlarını kendileri tutar pozisyona gelirler.
Bebekler Başını Neden Tutamaz?
Her bebeğin gelişim süreci farklıdır ve bu sebeple aylara göre gelişimleri bazen erken tamamlanırken bazen bu süreç gecikmeli olabilir. Baş kontrolünün gecikmesi, bebeklerin boyun kaslarının yeterince gelişememesinden meydana gelir. Özellikle prematüre doğan bebeklerde bu süreçler daha farklı işleyebilir. Ancak bebeklerin başlarını tutamama sebepleri bunların yanı sıra farklı sebeplere bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.
Beyin hasarı, düşük doğum ağırlıkları ya da selebral palsi gibi nörolojik temelli rahatsızlıklar bu sebeplerin en başında yer alır. Bu sebeple bebeğinizin gelişimlerini dikkatli gözlemlemeli ve doktorunuzla bir sorun olduğunu düşündüğünüzde vakit kaybetmeden bu durumu paylaşmalısınız.
Motor becerilerindeki gecikme belirtileri ise şunlardır;
- Kaslarında katılık veya aşırı gevşeklik,
- Kafa ve boyun kontrolünde zayıflık,
- Yutkunmada zorluk,
- Farklı veya gevşek duran postür,
- Kaslarda spazm.
Bebeklerin motor becerilerinin gelişmesinde gecikme varsa sağa-sola dönme, oturma ve yürümede gecikmeler yaşanabilir. Bu konuşma gecikmesine sebep olabilir. Bu sebeple bu belirtilerden herhangi birini gözlemlemeniz halinde vakit kaybetmeden konusunda uzman bir doktorla görüşmelisiniz.
Bebekler İçin Egzersiz Önerileri ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Bebeğinizle hem eğlenceli vakit geçirebileceğiniz hem de gelişimine katkıda bulunabileceğiniz bazı egzersizler vardır. Bu egzersizler sayesinde bebeğinizin denge, göz hareketleri, postür, kas ve dikkat konusunda gelişim sağlayabilirsiniz. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz;
- Öncelikle bebeğiniz baş ve boyun kontrolünü sağlayana kadar eliniz veya yastık gibi materyallerle ona destek olmanız oldukça önemlidir.
- Bebeğinizi karın üstüne yatırarak onun başını kaldırmasına izin vermelisiniz.
- Başını kaldırmasına teşvik edebilmek için yerde ya da düz bir zemine yüz üstü yatırıp etrafına oyuncaklar koyarak onun ilgisini çekebilirsiniz. Böylece oyuncakları almak için başını kaldırmaya ve hareket etmeye gayret etmesini sağlayabilirsiniz.
- Bebeğinizi küçük bir pilates topunun ya da buna benzer yastık gibi bir materyalin üzerine yatırıp belinden sıkıca tutarak yüzü size dönük olacak şekilde ileri geri hareket ettirebilirsiniz. Bu hareket sayesinde onun hem eğlenmesine hem de başını tutmasına yardımcı olabilirsiniz.
- Bebeğinizi 3. ay itibariyle günde 3-5 dakikalık periyotlar halinde birkaç kez tekrarlayabilirsiniz. Bu sayede boyun ve baş kontrolüne katkı sağlayabilirsiniz.
- Boyun ve baş kontrolüne katkı sağlayacak bir diğer egzersiz ise yatırıp kaldırma hareketidir. Bu hareketi bebeğiniz karnının üstündeyken başını kaldırmaya başladıktan diğer bir deyişle 4-5 aylık olduktan sonra yapmanız daha doğru olacaktır. Hareketi yaparken bebeğinizi düz bir zemine yatırıp kollarından sıkıca tutup temkinli bir şekilde yatırıp kaldırabilirsiniz. Bu sayede bebeğinizi kaldırdığınızda başını tutmaya çalışacaktır. Ayrıca bu hareket sayesinde bebeğinizin boynunu ne kadar tutabildiğini de öğrenebilirsiniz.
Bebeklerde kas gelişimi birçok açıdan oldukça önemlidir. Özellikle oldukça zayıf olan boyun kaslarının gelişimi birçok sistemi etkilediği için dikkat edilmesi ve titizlikle gözlemlenmesi gereken bir durumdur. Baş ve boynunu tutabilmesi için bebeğinize zaman tanımanız da oldukça önemlidir. Herhangi bir sorun olduğunu düşündüğünüz zamanda vakit kaybetmeden bu durumu doktorunuzla paylaşmalı ve gerekli tetkiklerin yapılması konusunda doktorunuzla fikir birliği içinde hareket etmeniz gerekir. Egzersizler sayesinde bu süreci hızlandırırken aynı zamanda bebeğinizle keyifli vakit geçirebilirsiniz.
