Disiplin, eğitim ve öğretim demektir. Bir bireyin sorumluluklarını ve buna uygun davranmayı öğrenmesidir. Her bebeveyn de çocuğunun disiplin içerisinde büyümesini diler.
Çocuğunun düzen içerisinde yaşaması en doğal istekleridir. Her ailenin dinamiği, yaşama düzeni, istekleri farklı olduğu için de disiplin anlayışı farklılık gösterebilir. Bu yüzden tepkiler de aileden aileye farklı olabilir.
Peki çocuğumun disiplin içerisinde yaşaması için ne yapabilirim diyorsanız, konumuzu birkaç başlık altında inceleyelim.
ÇOCUĞUMA NASIL DİSİPLİN SAĞLARIM?
-
Kendinizden Başlayın
Çocuğunuzdan beklentiniz kadar disiplinli bir bebeveyn misiniz? Söz konusu çocuklarımız olunca, her anne-baba en mükemmeliyetçi bakış açısına bürünüyor. Fakat en büyük rol bebeveynlerden geçiyor. Devamlı çocuğunuza kızdığınız bir konuda kendiniz davranış sergiliyorsanız, çabanız boşa gidiyor olabilir.
Çocuklar sizlerden gördüklerini kopyalamaya eğilimlidir. Eğer arkadaşına neden kötü kelime kullandın diye ona kızıp, kızgın bir anınızda o kelimeyi siz kullanıyorsanız, çocuğunuzun gözünde tutar sağlayamayacaksınızdır. Bu yüzden en büyük rol model olarak işe kendinizden başlamalısınız. Eşinizle, arkadaşlarınızla, ailenizle olan iletişiminizden yola çıkabilirsiniz. Örnek bebeveyn örnek çocuklar yetiştirir.
-
Disiplin Cezalandırmak Değildir
Dikkat etmemiz gereken en önemli nokta disiplin ve cezalandırma farkını ayırt edebilmektir. Cezalandırma olumsuzluklar üzerine kuruluyken, disiplin olumlu çerçeveden ilerler.
Disiplin, çocuğa doğru ve yanlışı göstererek sıradaki başarılarını oluşturmaya çalışmaktır. Fakat cezalandırma, çocuğun gelecek başarılarından ziyade geçmiş başarısızlıklarına odaklanmaktır. Bu da kızgınlık temelinden oluşur. Disiplinde kızgınlık yoktur; çocuğun iyiliğini önemseme vardır.
Bu sebeple çocuğunuza disiplin verme amaçlı hareket ederken onu cezalandırmayın. Cezanın olumsuz sonuçlar doğuracağını ve beklenen sonucun disiplinden geçeceğini unutmayın.
-
Çocuğunuzun Özelliklerini Önünde Bulundurun
Çocuğunuz yaşam tecrübesiyle beraber hayatın düzenini ve kurallarını öğrenecektir. Henüz tecrübe edemediği, bilgi sahibi olmadığı konular üzerinden onu değerlendirmemeye çalışmalısınız. Çünkü daha bilmediği bir konunun kurallarını benimseyememiştir. Bir beklentiye girmek çocuklar için uygun olmayacaktır.
Her çocuk birbirinden farklı yapıdadır. Hepsinin kabiliyetleri, yapabilecekleri, yapamayacakları farklıdır. Birbirinden farklı gelişim süreçlerinden geçerler. Çocuğunuz üzerine beklentiye girerken dikkat etmelisiniz. Birçok insanın yaptıklarını çocuğunuz yapamıyor olabilir ve bu onun doğasındadır. Çocuğunuzu yargılamak yerine, gelişimine destek olarak taleplerde bulunmak hem sizin hem çocuğunuz için daha olumlu sonuçlanacaktır.
Bu sebeple çocuğunuzun yaşını, yapısını, gelişim sürecini, yaşam tecrübesini göz önünde tutarak beklentiye girmeye çalışmalısınız.
-
Hangi Davranışlara Tepki Gösterdiğinize Dikkat Edin
Disiplin, yalnızca olumsuz davranışların değerlendirilmesi üzerinden ilerlemez. Olumlu davranışlarını da ödüllendirmeye çalışmalısınız. Onay görmek çocukların en büyük motivasyonlarından birisidir. Yaptığı güzel ve doğru davranış sonrası sizin takdirinizi görmek, çocuğunuzu mutlu edecektir. İyi şeylerin sonucunda iyi tepkiler aldığını görüp ne yapması gerektiğini deneyimleyip öğrenecektir. Dolayısıyla bu şekilde iyi olanı pekiştirmeye başlayacaktır.
Yapılacak işte sadece yapamadıklarına takılan bir bebeveyne sahip olması çocuğu olumsuz etkiler. Sadece eksik ve hatalı davranışından yana tepki alan çocuk yetiştirmektense iyi noktalara değinebilirsiniz. Bu durum iyi davranışlarını sürdürebilmesi için pekiştireç olacaktır.
Fakat bu pekiştireçler için çocuğun iyi davranışı sonrasında dönüt yapmalısınız ki çocuğunuz ne için nasıl tepki aldığını deneyimleyebilsin.
-
Hata Yapmasına İzin Verin
Kendi hayatımız üzerinden düşünürsek, karşılaştığımız durumlara ilk davranışımız her zaman en doğrusu olmamıştır. Deneyip yanılarak en doğru yolu bulmuşuzdur. Çocuklar için bu durum daha da hassas ilerler. Çünkü hayat tecrübeleri yetişkin bir bireye göre daha azdır.
Yaptığı ilk yanlışta cezalandırılması gelişim sürecini olumsuz etkileyebilir. Bu durumlarda anlayışlı, sabırlı, destek verici bir tutum sergilemeniz çocuğunuz için en sağlıklı yol olacaktır. Hata yapacaksa deneyip yanılmasına müsaade edin. Yaşayıp yanlışı görmesi, kendi hayat tecrübesini edinmesi onun için daha kalıcı olabilir. Bu, çocuğunuzu tamamen görmezden gelmeniz anlamına gelmez.
Davranışları sizin gözetiminiz altında ilerleyebilir. Düştüğünde elini tutacak bir bebeveyne sahip olduğunu bilmek, çocuğunuzun güven içerisinde ilerlemesini sağlar. Bu yüzden her duruma müdahale etmektense, onun yanılmasına izin verebilirsiniz.
-
İletişimin Gücüne İnanın
Duygu ve düşüncelerinizi sözel olarak dile getirebilirsiniz. Açıkça kendinizi ifade etmeyi deneyebilirsiniz. Bu davranışından yana “çok üzgünüm” demek, ona yüksek sesle bağırmanızdan daha etkili olabilir. Bu tavrınız, çocuğunuzun daha bilinçli yaklaşmasını sağlayabilir.
Olay sonrası, her ikiniz de konuşmaya hazır olduğunuzda, açıkça düşüncelerinizi belirtebilirsiniz. Bu davranışını hiç beğenmedim ve bu beni çok üzdü. Yaptığın şey doğru değil ama bir daha bunu tekrarlamayacağına inanıyorum diyebilirsiniz. Ayrıca bu şekilde, çocuğunuz davranışın sebebini size açabilir. Örneğin arkadaşıyla kavga etmiş ve ona kötü bir tutum sergilemişse, bu yüzden böyle davrandım diyebilir. Böylece, çocuğunuzun yaşadığı sıkıntıları öğrenip ona yardımcı olabilirsiniz. Bu konuşma, çocuğunuzu, cezalandırılan bir çocuk olmaktan daha çok etkileyebilir.
Her zaman hatırlamalıyız ki çocuk olmak, henüz bir yetişkin kadar bilinçli hareket edememektir. Henüz hayat serüvenleri yeni başlamıştır.
Biz bebeveynler olarak onlara yol gösteren rehberler olmayı deneyebiliriz. Önce değişime, doğru davranışlar sergilemeye kendimizden başlamalıyız. Onlardan da kusursuz olmalarını beklememeliyiz.
Disiplin, sadece çocukların açıklarını bulup, bunlar üzerinden değerlendirerek oluşmaz. Çocuğumuzun iyisine iyi, kötüsüne kötü demeliyiz. Olumlu pekiştireçleri çoğaltmalıyız.
‘’Aferin, bravo, seninle gurur duyuyorum’’ gibi küçük ifadeler onlar için çok şey ifade eder. İyi olanın altını çizerek güzel şeylerin çoğalmasını desteklemeliyiz.
Psikolog Hanife Erdoğdu
https://www.instagram.com/psikologhanife/
İçerik Editörü
”Çocuklarda Öz Güven Eksikliği” ile ilgili makalemizi aşağıdaki bağlantıya tıklayarak ulaşabilirsiniz. 🤰🏻
Çocuklarda Öz Güven Eksikliği: https://www.bebek.com/cocuklarda-oz-gu%cc%88ven-eksiklig%cc%86i/
Aklınıza takılanları yorum olarak iletebilirsiniz.
Sevgiler.
