Dünyadaki birçok dilbilimci dil ediniminin nasıl gerçekleştiğini yıllardır farklı yaklaşımlarla bizlere açıklamaya çalışıyor. Bu konuda yapılan çalışmalar sonucu ortaya çıkmış dört farklı yaklaşım, eğitimcilere ve ailelere çocukları yetiştirirken dil edinimine nasıl katkıda bulunubileceklerini anlatıyor ve bazı noktalara önemle değiniyor. Bu yaklaşımlan bir tanesi çocukların model alma ve taklit etme yoluyla dil edinimini gerçekleştirdiğini belirtirken bir diğeri dil ediniminin beyindeki nöronlar arasındaki bağlar vasıtasıyla kurulduğunu çeşitli çalışmalarla bizlere gösteriyor.
Yapılan tüm çalışmalar ve açıklanan tüm yaklaşımlar çocuklaraın dil edinimde yaşamın ilk sekiz yılının çok önemli bir yeri olduğunu belirtiyor ve çocuklara bu ilk sekiz yıllık dönemde dil edinimlerini sağlamaları içim tüm imkanların sunulması gerektiğine dikkat çekiliyor. İstismara uğramış çocuklarla yapılan çalışmalarda ilk sekiz yıllık dönemde dil gelişiminin kendinini tamamladığı görülmüş, bu dönemde dil gelişimine yeteri kadar verilmeyen bu çocukların daha sonra dil edinimlerini tümüyle tamamlayamadıkları gözlemlenmiş.
Anaokulu döneminde çocuklar için hazırlanmış farklı oyunlarla çocuğunuzun dil gelişimine katkıtda bulunabilir ve beynin dil gelişimi ile ilgili gerekli bölümlerini bu oyunlarla besleyebilirsiniz.
Neler Yapabilirsiniz?
• Yukarıda da bahsettiğimiz gibi dil edinimiyle ilgili yaklaşımlardan bir tanesi çocukların sesleri taklit ederek ve model alarak öğrendiklerini belirtiyor. Bu nedenle çocuğunuza bir şeyler öğretmek istiyorsanız en önemli örnek siz olmalısınız. Çocuğunuzun yanında konuşurken olabildiğince anlaşılır ve özenli konuşmaya dikkat edin.
• Çocuğunuzla beraber evcilik oyunu oynamaya çalışın. Bu oyunlarda çocuklar kendi dünyalarını kendileri kurarlar ve o ana kadar söylemedikleri ya da kullanmadıkları kelimelri bu oyunlar esnasında kullanabilirler. Eğer siz de bu oyunlarda yer alırsanız çocuğunuzu hem yakından tanıma fırsatına sahip olursunuz hem de onun kelime haznesini geliştirmesine yardım edersiniz.
• Çocuğunuzla beraber karton bir kutudan televizyon oluşturun. Oyunlarınızda yaptığınız bu televizyonu kullanarak çocuğunuzun, dil edinimi odaklı oyunlar oynamasını sağlayabilirsiniz. Örneğin, televizyonun arkasına geçip haber sunabilirsiniz ya da daha önce izlediğiniz bir tv programını canlandırabilirsiniz.
• Çocuğunuza çeşitli kitaplar okuyun, bu kitaplarda okuduğunuz kurguları çocuğunuzla beraber canlandırmaya çalışın yani küçük bir drama çalışması yapın. Böylece çocuğunuz hem ona okuduğunuz kitabı daha iyi anlamış olacak hem de dil edinimi açısından farklı bir deneyim yaşamış olacak.
• Çocuğunuzun şiir ve tekerlemeler ezberlemesine yardımcı olun.
• Çocuğunuz şarkı söylerken ya da bir konuşma yaparken onun sesini banta kaydedin. Böylece çocuğunuz farklı bir yöntem kendi konuştuklarını dinleyecek ve kendi sesine ve konuşmasına daha farklı bir şekilde dikkat etme şansı yakalayacaktır.
• Çocuğunuza sık sık düşüncelerini sorun ve farklı sorularla onu anlamaya çalışın.
• Çocuğunuz yanlış söylediği şeylerin “o öyle değil böyle söylenir” gibi bir yaklaşımla düzeltmeye çalışmayın, onun yerine çocuğunuzun söylediğini kendiniz düzelterek tekrarlayın. Örneğin, çocuğunuz “Ayşe, dün okula gidecek” dedi, bu cümlede bir yanlış olduğunun farkındasınız ama bu yanlışı şu şekilde düzeltmelisiniz: “Ayşe, dün okula gitti, haklısın”.
İDİL SEDA AK
