0 – 5 yaş döneminde sık olarak rastlanan yaz ishalleri havaların ısınmasıyla da artış gösterdi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Amerikan Pediatri Akademisi Üyesi Dr. Hayriye Aygar yaz ishalleri konusunda alınması gereken önlemleri sizlerle paylaşıyor.
Yaz ishalleri yazın 0-5 yaş grubu çocuklarda sık görülür. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), ishali 24 saatte üçten fazla sulu dışkılama veya sadece anne sütü ile beslenen bebeklerde her zamankinden daha sık ve sulu dışkılama olarak tanımlar. İshalde barsak hareketleri artar, bağırsaktan sıvı emilimi azalır ve barsak içine salgılanan sıvı miktarı artar. Dışkı kıvamı bozularak yumuşak sulu bir görünüm oluşur ve dışkılama sayısı artar. Çocuklarda ishal genellikle 3-7 gün içinde geçer. Su ve tuz kayıpları yerine konulursa hayati tehlike yoktur. İshal hızla gelişen sıvı kaybına neden olduğu için kayıp yerine konmazsa ölümlere yol açabilir. Dünya çapında çocuklardaki ölüm sebebinin başlıca nedenidir. Her yıl beş yaşın altındaki yaklaşık 10 milyon çocuk ölmektedir. Diyare ile ilişkili ölümlerin çoğu az gelişmiş ülkelerde kötü beslenen çocuklarda meydana gelir.6-12 ay arasında sıktır, çünkü bu yaşta immün sistem tam olarak gelişmemiştir, anneden geçen antikorlar azalmıştır.
Nedenleri:
İshale su ve besinlerden geçen bakteri ve virüsler neden olur. Mikroplar veya toksinleri ile bulaşmış yiyeceklerin yenmesinden oluşan besin zehirlenmelerine sık rastlanır. Besinin alınması ile belirtilerin ortaya çıkması arasında geçen süre 1-6 saatten 2-5 güne kadar değişir. Kümes hayvanları, süt ürünleri, yumurta, çikolata, pasta, konserve, sebze, meyve, yeşil salata, kabuklu deniz ürünleri, soslar besin zehirlenmelerine neden olabilecek mikroorganizma veya toksinlerini taşıyabilir.
Belirtileri:
İshal, kusma, bulantı, karın ağrısı, ateş, baş ağrısı, halsizlik görülür.
Tedavisi:
Devam eden sıvı ve elektrolit kayıplarının yerine konulması gerekir. Dünya Sağlık Örgütü ve UNİCEF tarafından eczanelerde satılan sıvı elektrolit paketleri (ORS) hazırlanmıştır. Bunların etkili bir şekilde kullanılması damardan sıvı tedavisine duyulan ihtiyacı % 33 oranında, dışkı çıkarımını % 20 oranında ve kusma insidansını % 33 oranında azaltmıştır. Ayrıca çok sayıda kontrollü araştırma diyare süresince çinko takviyesinin tedavide faydaları olduğunu göstermiştir. Doktor önerisi dışında ishal kesici ilaç veya antibiyotik verilmemelidir.
İshalli çocuğun beslenme gereksinimi de artar. Bu nedenle sıvı alımı artırılırken beslenmeye de devam edilmelidir. Anne sütü alan bebeklerde emzirme sıklaştırılmalıdır. Mama ile beslenen bebeklerde laktoz içermeyen veya probiyotikli özellikle lactobacillus reuteri katılmış mamalar ile ishal belirgin azaldığından bu tür mamalara değiştirilebilir. İshal süresince kaybedilen su çeşitli sıvılarla yerine konulmalıdır. ORS ve kaynatılıp soğutulmuş su yanında yaşına uygun olarak ayran, açık çay ,pirinç suyu, havuç suyu, çorbalar gibi sıvılar tercih edilmelidir. Enerjiden zengin, protein içeren, posasız, yumuşak besinler verilmelidir. Pirinç, patates, beyaz peynir, yoğurt, ekmek, mercimek, tarhana çorbası, haşlanmış et, tavuk, balık, haşlanmış yumurta verilebilir. Öğün miktarı azaltılarak öğün sıklığı artırılmalıdır. İshal geçtikten sonra da normal tartısına ulaşana dek günde bir öğün fazla beslenmelidir.
Korunma:
Çocuğu beslemeden önce, bez değişimi veya tuvaletten sonra aile bireyleri elleri yıkamalıdır. Biberon, emzikler 10 dakika kaynatıldıktan sonra kullanılmalıdır. Artan mama kullanılmamalıdır.
Pastörize süt ve şişelenmiş meyve suyu verilmeli, kaynatılmış veya şişe su içirilmeli. Meyvelerin kabukları soyulmalı, et, balık, deniz ürünler iyi pişirilmeli, peynir, yoğurt, dondurma gibi süt ürünleri pastörize sütten yapılmış olmalıdır. Sokaktan yiyecek alınmamalı. Depolanacak besinler en kısa zamanda soğutulmalı, saklanacak yerin sıcaklığı 4 dereceden az olmalı, besinler hazırlanırken yeteri kadar ısıtılmalı, pişirildikten sonra buzdolabında saklanmalı, kapalı kaplarda muhafaza edilmeli, bir saat içinde yenmeli ve genel temizlik kurallarına uyulmalıdır.
[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]Bebek sağlığı ile ilgili içerikler için https://www.bebek.com/bebek-sagligi/ 👶[/box]
