Evde kalmaya başlamamızla beraber hepimiz zamanımızı nasıl değerlendireceğimizi düşünüyoruz. Çocuklarımızla keyifli ve öğretici vakit geçirmek için ev içi oyunlara başvurabiliriz.
Oyun oynamak çocukların birçok becerisinin gelişmesini sağlar. Bunlar kaba ve ince motor becerilerin1 yanında, problem çözme2, dikkat3, yaratıcılık4 gibi bilişsel becerileri de kapsar. Üstelik oyun sırasında eğlenmek dopamin salınımını arttırır, dopamin de öğrenmeyi kolaylaştırır5. Birlikte geçirdiğiniz vakitte aranızdaki bağ kuvvetlenir. Dil gelişimi için ise oyun mükemmel bir bağlamdır6.
(Oyunun faydaları ve oyuncak tercihi ile ilgili detaylı bilgiye Oyun Rehberi’mizden (https://www.bebek.com/ebebek-oyun-rehberi/) ulaşabilirsiniz.)
Öyle ise evde, az malzemeler ile neler yapabiliriz? Dilerseniz birlikte göz atalım.
- Çadır Oyunu
Çarşaf ve mandallarla ya da koltuk minderleriyle birlikte çadır kurabiliriz. İçinde sohbet edip, film izleyebiliriz.
- Sandalye Kapmaca
Eğer kalabalık bir ailemiz varsa hep birlikte sandalyeleri yerleştirip sandalye kapmaca oynayabiliriz. Bu oyunda kişi sayısından bir eksik sandalye ile başlıyoruz ve müziği açıyoruz. Müzik çalarken herkes dans ediyor ancak müzik durduğunda sandalyeyi kapmak zorundayız!
Sandalyesiz oynamak istiyorsak müzik kapanınca kimsenin hareket etmemesi şeklinde de oynayabiliriz ve hareket eden elenir.
- Evcilik/Doktorculuk/Öğretmencilik gibi Rol Yapma Oyunları
Bu gibi oyunlar çocukların hayal gücüne ve yaratıcılıklarına her zaman olumlu etkiler yapar. Dil gelişimlerini destekleyicidir ve onları yetişkinlik hayatına hazırlar.
- Puzzle ya da Blok
Bu gibi oyunlar birçok becerinin gelişmesine katkı sağlar ve keyifli zaman geçirmek için mükemmel araçlardır.
Puzzle ve blok oyunlarının gelişimine etkisi üzerine olan makaleme buradan ulaşabilirsiniz: https://www.bebek.com/puzzle-ve-blok-oyunlarinin-bebeklerde-zihinsel-fiziksel-ve-duygusal-gelisime-etkisi/
- Sıcak/Soğuk
Bu oyunda ise evin içine bir nesneyi saklayıp çocuğumuz yaklaştıkça sıcak, uzaklaştıkça soğuk diyerek bulmasını sağlıyoruz. Burada onun dikkat ve hafıza becerilerine katkı sağlıyor, çok yönlü düşünmeyi desteklemiş oluyoruz.
- Deve/Cüce
Deve-Cüce oyununda çocuklar cüce dendiğinde eğiliyor, deve dendiğinde ise ayağa kalkıyor. Bunu gittikçe hızlandırıyoruz ve sırasını karıştıran kişi oyundan elenmiş oluyor. Deve-cüce oyunu kaba motor becerilerin ve dikkat becerisinin gelişmesine katkı sağlayan keyifli oyunlardan.
- Gülmeme Oyunu
Bu oyunda birbirimize bakıp gülmemeye çalışıyoruz ve ilk gülen kaybetmiş oluyor. Ancak amacı gülmemek gibi görünse de oynarken çoğunlukla güldüğümüz ve bu yüzden oldukça keyif aldığımız bir oyun.
- Evet/Hayır
Bu oyunu eminiz duymuşsunuzdur. Evet-Hayır oyununda çocuğumuza sorular sormaya başlıyoruz ve “evet” ile “hayır” demek yasak. Bu oyun sırasında çocuklar dikkat ve algılama gibi birçok bilişsel becerisini kullanıyor, üstelik dil becerileri de gelişiyor.
- Çorap Kuklası
Çorap kuklası oyununda çorapları karşılıklı olarak elimize geçiriyoruz ve istediğimiz bir konu seçip onları konuşturuyoruz!
- Hangi Elimde?
Hangi Elimde hepimizin çok iyi bildiği, özellikle küçük çocukların “Bir daha, bir daha” diyerek keyif aldıkları bir oyun. Bu oyunda sırayla iki elinizi arkamıza götürüp bir şey saklayıp, öne getirdiğimizde “Hangi Elimde?” diye soruyoruz. Oyun karşı taraf kaybedene kadar devam ediyor, sonra sıra ona geçiyor.
- Köpük!
Biraz deterjan, su ve mandalla hepimiz köpük yapma oyununu oynayabiliriz. Burada önemli olan kimyasal maddenin mandalın ucunda kalarak parmaklara değmemesi ve sizin gözetiminizde olması.
- Resim
Resim yapmak, hele de birlikte olunca, çok keyifli bir aktivite. Aynı zamanda çocuğunuzun ince motor becerilerinin gelişimine katkı sağlıyor. Kişiyi sakinleştirmesinin yanında yaptığınız sohbetle de paylaşımınızı arttırıyor. Evde olan herhangi bir malzemeyle (sulu boya, kuru boya, parmak boyası vb.) bu etkinliği yapabiliriz. Hatta sulu boya ve iple kâğıdı ikiye katlayarak desenler çıkarabilir, üzerlerine patates baskı da yapabiliriz.
- Aklından Bir Hayvan Tut!
Bu oyunda karşı taraftan aklından bir hayvan tutmasını istiyoruz ve daha sonra sorduğumuz sorularla iki dakika içerisinde o hayvanı bulmaya çalışıyoruz. “Dört ayaklı mı?” “Tüylü mü?” vb. sorular örnek olarak verilebilir. Çocuğumuzun yaşına göre isterseniz hayvanı da değiştirip bitki, eşya ya da mekân yapabiliriz.
- Nasıl Hissediyorum?
Yüzümüzü farklı ifadelere sokup, nasıl hissettiğimizi sorabiliriz. Örneğin kaşlarımızı çatıp “Nasıl hissediyorum?” dediğimizde çocuğumuz, “Kızgın.” diyecektir. Bu oyun sosyal becerilerine ve empati yeteneğine katkıda bulunacaktır. Öyle ki rolleri bile değişebiliriz.
- Kulaktan Kulağa
Kalabalık bir ailemiz varsa kulaktan kulağa oynayabiliriz. Bu oyunda sırayla oturuluyor ve en baştaki kişinin yanındakine bir cümle söylüyor. En son kişi ne duyduğunu söylediğinde cümlelerin ne kadar değişebileceğini göreceksiniz!
Biraz daha büyük çocuklarla sözcük bilgisi ya da matematik becerileri gerektiren oyunlar oynayabilirsiniz. Örneğin;
- BOM
BOM oyununda oyuncular sırayla saymaya başlarlar ve herkes bir sayı söyler. 5 ve 5’in katları denk gelen kişilerin BOM! demesi gerekir, yoksa elenir. Örneğin; “1,2,3,4,BOM,6,7,8,9,BOM,11,12…”
- Kelime Bulmaca
Bu oyunun oynanma şekli karşı tarafın söylediği kelimenin son harfiyle yeni bir kelime bulmaktır.
- İsim / Şehir
Çocuk okuma yazma biliyorsa ve kelime dağarcığı yeterli yaştaysa, ev oyunlarının en sevileni isim-şehirdir. Bu oyunda herkes kağıdına “İsim-Şehir-Hayvan-Bitki-Eşya” başlıkları atıyor ve alfabenin hangi harfi seçilmişse herkes ilgili başlığın altına o harfle başlayan örneğini yazıyor.
Eğer kimsenin yazmadığı bir şey yazarsak 10, başkalarıyla aynı şeyleri yazarsak 5, hiçbir şey yazamazsak 0 puan alıyoruz ve oyun puanların toplamına bakarak kazanılıyor.
- X/O
Bu oyun iki kişiyle oynanıyor. 9 tane kare çiziyoruz ve bir kişi X, bir kişi de O olarak oyuna başlıyor. Örneğin biz X isek üç tane X’i yan yana, aşağıdan yukarıya ya da çapraz olarak denk getirmeye çalışıyoruz. Oyun hamle hamle oynanıyor ve gereken sıralamayı yakalayan kazanıyor.
- Kim/Kiminle/Nerede
İsim-Şehir oyununa benzeyen bu oyunda kağıtlara “Kim/Kiminle/Nerede/Ne Zaman/Ne Yapıyor” başlıklarını atıyoruz ve herkes önündeki kâğıttan bir soruyu cevapladıktan sonra kâğıdı yanındakine veriyor.
Örneğin herkes “Kim?” sorusuna cevap yazıyor, üzerini katlıyor ve yanındakine veriyor. Böylece cümlenin “Kiminle?” kısmını başkası dolduruyor. En sonunda çıkan komik cümleler bu oyunun en eğlenceli yanı!
Tüm bunlar dışında hala oynayabileceğiniz o kadar çok oyun var ki… Saklambaç, parmak güreşi, taş-kâğıt-makas, balon voleybolu/futbolu, camdan geçen arabaları saymak, birlikte şarkı söylemek, dudak okumaya çalışmak, karton bardak ve ipten telefon yapmak bunlardan sadece bazıları.
Hayatın her anı bir oyun oynama fırsatı. Yaratıcılığınızı çocuğunuzla birlikte keşfetmeye izin verin. Ailecek keyif almanız dileğiyle.
Psikolog Maide Çelikarslan
https://instagram.com/psikolog.maidecelikarslan?igshid=1j3ms4baipscj
Kaynakça
1Haibach-Beach, P., Reid, G., & Collier, D. (2011). Motor learning and development (1st ed.). Champaign, IL: Human Kinetics.
2Keen, R. (2011) The development of problem solving in young children: A critical cognitive skill. The Annual Review of Psychology, 62, 1-21
3Gaertner, B.M., Spinrad, T.L., Eisenberg, N. (2008) Focused attention in toddlers: Measurement, stability, and relations to negative emotion and parenting. Infant Child Development, 17(4), 339-363
4Vygotsky, L. S. (1930/2004). Imagination and creativity in childhood. Journal of Russian and East European Psychology, 42, 7-97.
5Liu, C., Solis, S. L., Jensen, H., Hopkins, E. J., Neale, D., Zosh, J. M., Hirsh-Pasek, K., & Whitebread, D. (2017). Neuroscience and learning through play: a review of the evidence (research summary). The LEGO Foundation, DK.
6Weisberg, D.S., Zosh, J.M., Hirsh-Pasek, K. & Golinkoff, R.M. (2013) Talking it up: Play, language development, and the role of adult support. American Journal of Play, 6 (1), 39-53
