Hormonlu spiral, çocuğu olan kadınlara önerilen etkili bir doğum kontrol yöntemidir. Rahim içine doktor tarafından yerleştirilen ve az miktarda hormon salgılayarak istenmeyen hamilelikleri engelleyen bu rahim içi araç hakkında bilmek istediklerinizi ART Tıp Merkezi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Senai Aksoy cevaplandırıyor.
Doğum kontrolü nedir?
Doğum kontrolü istenmeyen hamileliklerin engellenmesi için kullanılan yöntemler ve araçların tümüdür. Doğum kontrol yöntemleri geri dönüşü olan ve kalıcı yöntemler olarak ikiye ayrılır. Kalıcı yöntemler kadında ve erkekte tüplerin bağlanmasıdır.
Doğum kontrolü neden önemlidir?
Etkili bir doğum kontrol yöntemi uygulanmadığında bu durumun doğuracağı sonuç istenmeyen bir gebelik ve kürtajdır.
Hormonlu spiral nedir?
Spiral ya da rahim içi araç tüm dünyada en fazla tercih edilen, geri dönüşü olan bir doğum kontrol yöntemidir. Spiral T şeklinde bir araçtır ve olağan bir jinekolojik muayene esnasında rahim içine doktor tarafından yerleştirilir. Hormonlu spiral ise rahimin içine az miktarda progestin hormonu salgılayarak hamileliği önleyen bir spiral türüdür.
Hormonlu spiralin avantajları nelerdir?
Öncelikle hiçbir doğum kontrol yönteminin %100 etkili olmadığı göz önünde bulundurulduğunda, hormonlu spiralin %99 etkinliği oldukça önemli bir avantajdır.
Hormonlu spiralin kullanımı kadın açısından çok kolaydır çünkü günlük rutininde herhangi birşey yapmasını gerektirmez ve 5 seneye kadar kullanılabilir. Doktorunuzun size öğreteceği aylık basit bir kontrol dışında, hormonlu spiral istediğiniz sürece kullanabileceğiniz ve hatta varlığını unutabileceğiniz bir doğum kontrol yöntemidir.
Hormonlu spiral bazı kadınların yaşadığı yoğun adet kanamalarını da tedavi eder. Kanama miktarında 3 ay sonunda %80, 6 ay sonunda %90 azalma olur.
Hamile kalmaya karar verdiğiniz anda da doktor tarafından çıkartılır ve hemen hamile kalınabilir.
Hormonlu spiral hamileliği nasıl engeller?
Doktor tarafından rahiminize yerleştirildiği andan itibaren az miktarda hormon salgılamaya başlayan hormonlu spiralin hamileliği birkaç yoldan engellediği düşünülmektedir:
-Rahim ağzındaki mukusu koyulaştırarak spermin rahime girmesini engeller
-Spermin yumurtaya ulaşmasını ve yumurtayı döllemesini engeller
-Rahim duvarını inceltir
Hormonlu spiral kadının normal adet döngüsüne bağlı olarak rahimde her ay gerçekleşen kalınlaşmanın daha az olmasını da sağlayarak adet kanamalarının yoğunluğunu azaltır.
Hormonlu Spiral neye benzer ve kadın tarafından hissedilir mi?
Hormonlu spiral T şeklinde, yaklaşık 3 cm uzunluğunda, yumuşak ve esnek plastikten yapılmış bir araçtır.
Spiral vajinaya değil rahime yerleştiridiği için ne siz ne eşiniz bu aracı hissetmezsiniz. Hormonlu spiralin aylık olarak kontrol yapmanızı sağlayan ve rahimin dışında bırakılan ipleri vardır. Zaman zaman eşiniz bu ipleri hissedebilir.
Hormonlu spiral kimler için uygundur?
Hormonlu spiralin sizin için uygun olup olmadığı konusunda doktorunuz sizi bilgilendirecektir. Kendinize en uygun olan doğum kontrol yöntemini siz ve doktorunuz birlikte belirleyebilirsiniz.
Ancak hormonlu spiral genel olarak çocuğu olan ve yakın zamanda bir çocuk daha planlamayan kadınlara önerilir.
Hormonlu spiralin benim için uygun olup olmadığını anlamak için doktora ne gibi bilgiler vermeliyim?
Doktorunuza sağlık durumunuz ve sağlık geçmişiniz hakkında şu bilgileri vermelisiniz:
-Kalp krizi veya inme geçirdiniz mi?
-Doğuştan kalp veya kalp kapakçığı ile ilgili sorununuz var mı?
-Kan pıhtılaşması sorununuz var mı veya kanı sulandıran ilaç kullanıyor musunuz?
-Yüksek tansiyonunuz var mı?
-Yeni doğum yaptınız mı ve bebeğinizi emziriyor musunuz?
-Diyabetiniz (şeker hastalığı) var mı?
-Düzenli kullandığınız ilaçlar varsa nelerdir?
-Şiddetli migren ağrılarınız oluyor mu?
Hormonlu spiral kimlere önerilmez?
Şu durumlarda hormonlu spiral sizin için uygun değildir:
-Hamile olma ihtimaliniz varsa
-Ciddi bir pelvik bölge enfeksiyonu geçirdiyseniz ve bunun üzerine henüz sağlıklı bir hamilelik geçirmediyseniz
-Çok sık vajinal enfeksiyona yakalanma riskiniz varsa (çok eşlilik, eşinizin çok eşli olması, bağışıklık sisteminizde bir sorun olması gibi sebeplerle)
-Rahim/rahim ağzı kanseri ya da meme kanseri olduysanız veya olduğunuzdan şüpheleniliyorsa
-Açıklanamayan vajinal kanamanız varsa -Karaciğeriniz ile ilgili bir sorun varsa (karaciğer hastalığı veya karaciğer tümörü)
-Miyom gibi rahim içi boşluğunun şeklini bozan bir durumunuz varsa
-Hormonlu spiralin salgıladığı hormona veya yapıldığı maddelere alerjiniz varsa
Emzirirken hormonlu spiral kullanımı bebeğe zarar verir mi?
Emziren kadınlar hormonlu spiral kullanabilirler ancak doğumdan sonra en az 6 hafta beklenmelidir.
Genel olarak hormonlu spiral kullanımı emziren kadınların sütünde bir değişikliğe neden olmamakla birlikte sütün azaldığı bazı vakalar da bildirilmiştir. Emzirirken hormonlu spiral kullanımı sonucunda bebeğin sağlığında, büyümesinde veya gelişiminde de herhangi bir olumsuzluk bildirilmemiş olmakla birlikte hormonlu spiralin salgıladığı az miktarda hormon anne sütüne geçerek bebeğin kanında tespit edilebilmektedir. Ancak bunun bebeğe hiç bir zararı yoktur.
Hormonlu spiral yoğun adet kanaması olan kadınlarda nasıl kullanılır?
Tek bir adet döneminde 80 ml’den fazla kanama genellikle yoğun adet kanaması olarak tanımlanır. Şu durumlardan en az birini yaşıyorsanız yoğun adet kanaması probleminiz olabilir:
– Adetiniz sırasında hem tampon hem ped kullanmak zorunda kalıyorsanız
– Her 2-3 saatte bir tampon veya pedin değiştirilmesi gerekiyorsa
– Kıyafetleriniz kan lekesi oluyorsa
– Gece kalkıp ped değiştirmek zorunda kalıyorsanız
– Gece havlu veya ek bir koruma ile uyumanız gerekiyorsa
Hormonlu spiral hızla adet kanamasının yoğunluğunu azaltır ve 6 aylık kullanım sonucunda kanama %90 azalmış olur. Hormonlu spiral başlangıçta kanama süresini bir miktar uzatabilir ancak daha sonra kanama süresi de kısalır.
Hormonlu spiralin benim için uygun olduğuna karar verdim, ne zaman ve nasıl taktırabilirim?
Hormonlu spiral adetinizin başlangıcından sonraki 7 gün içinde doktorunuz tarafından takılır. Hormonlu spiral olağan bir jinekolojik muayene sırasında takılabilir ve işlem sadece birkaç dakika sürer. Doktorunuz sizi 4-12 hafta sonra kontrole çağırabilir. Bundan sonra hormonlu spiral sadece yıllık jinekolojik muayeneniz sırasında kontrol edilir. Siz aylık olarak doktorunuzun size öğreteceği şekilde hormonlu spiralin yerini kontrol edersiniz.
Hormonlu spiralin takılması sırasında acı duyar mıyım?
Hormonlu spiral takılırken kısa süreli hafif bir rahatsızlık hissi duyabilirsiniz. Hormonlu spiral rahiminize yerleştirildikten hemen sonra kramp, hafif ağrı ve baş dönmesi hissetmeniz normaldir. Doktorunuz size bir ağrı kesici almanızı önerebilir. Kramplar şiddetlenirse veya belirtiler uzun sürerse doktorunuza haber verin.
Hormonlu spiral takıldıktan sonra neler beklemeliyim?
Vücudunuz hormonlu spirale alışana kadar şu belirtileri yaşayabilirsiniz:
İlk 3-6 ayda:
-Adetleriniz düzensiz olabilir
-Başlangıçta kanama miktarı ve süresi daha önceye göre artış gösterebilir. (Normalden çok daha yoğun kanamanız varsa doktorunuza danışın)
-Sık sık hafif ara kanamalarınız olabilir.
Vücudunuz hormonlu spirale alıştıktan sonra ise:
-Adet kanamalarınız artık daha hafif ve kısa olacaktır.
-Adetinizdeki düzensizlik bir süre daha devam edebilir.
-Hiç adet görmeyebilirsiniz. (Hormonlu spiral çıkarıldıktan sonra yeniden adet olmaya başlarsınız) Eğer 6 hafta boyunca hiç adet görmediyseniz ve hamilelik belirtileri yaşadığınızı düşünüyorsanız, hormonlu spiralle çok düşük olan hamilelik olasılığını elemek için doktorunuzla görüşün.
Hormonlu spiral kullanırken nelere dikkat etmeliyim?
Hormonlu spiral günlük rutininiz içinde herhangi birşey yapmanızı gerektirmez ve sürekli olarak etkili bir doğum kontrolü sağlar. Ancak aylık olarak iplerini kontrol ederek hormonlu spiralin yerinde olup olmadığını takip etmenizde fayda vardır. Doktorunuz bu kontrolün nasıl yapılacağını size öğretecektir. Kontrol esnasında hissetmeniz gereken tek şey spiralin ipleridir. Eğer spiralin daha fazlasını hissediyorsanız, spiral yerinde değildir ve hamileliği engelleyemeyebilir. İplerden fazlasını hissediyorsanız veya ipleri hiç hissetmiyorsanız doktorunuza haber verin ve bu esnada hormon içermeyen ek bir doğum kontrol yöntemi kullanın.
Hormonlu spiral kullanıyorum ama artık hamile kalmaya karar verdim, ne yapmalıyım?
Hormonlu spiral aile planlamanızda size esneklik sağlayan bir doğum kontrol yöntemidir. 5 seneye kadar istediğiniz süre boyunca hormonlu spirali kullanarak korunmaya devam edebilirsiniz. Ancak herhangi bir anda kararınızı değiştirir ve hamile kalmak isterseniz, hormonlu spiral doktorunuz tarafından hemen çıkarılabilir ve hamile kalabilirsiniz. Hormonlu spiral çıkarıldıktan sonra hamile kalmak için bir bekleme süresi yoktur. Hatta istatistiklere göre hormonlu spirali çıkarılan kadınların %80’i ilk bir sene içinde hamile kalabilmektedir.
Hormonlu spirali 5 sene kullandıktan sonra eğer hala çocuk sahibi olmak istemiyorsanız doktorunuz süresi dolan hormonlu spirali çıkararak aynı anda yeni bir hormonlu spiral takabilir. Böylece 5 sene daha etkili bir şekilde korunmaya devam edebilirsiniz. Hormonlu spiralin çıkarılması da takılması gibi sadece birkaç dakika sürmektedir.
Hormonlu spiralin en sık görülen yan etkileri nelerdir?
-Spiral takılırken duyulan rahatsızlık hissi, baş dönmesi, hafif kanama ve kramp (bunlar normal belirtilerdir ancak şiddetlenirse doktorunuza haber verin)
-Spiralin kendiliğinden yerinden çıkması ve bu nedenle hamileliği engelleyememesi (kanama, ağrı ve adet kanamasının yoğunlaşması bu durumun belirtileri olabilir)
-1 sene kullanımdan sonra adet kanamalarının tamamen kesilmesi
-Özellikle ilk 3-6 ayda adet kanamalarının düzensiz olması ve ara kanamalar (Bu dönemde kanama miktarı artabilir. Ancak vücudunuz hormonlu spirale alıştıktan sonra kanama miktarı azalır ve kanama süresi kısalır)
-Alt karın bölgesinde ağrı (devam eden ve şiddetli bir ağrı varsa doktorunuza haber verin)
-Yumurtalıklarda kist oluşması (bu kistler çoğunlukla zararsızdır ve 1-2 ay içinde kendiliklerinden yok olurlar)
