Otizm Nedir?
Anne-baba olarak sizin için, bebeğinizin her geçen gün hızla büyüdüğünü görmekten daha mutluluk verici başka bir şey yoktur. Minik yavrunuzun her gün yeni şeyler başardığına şahit olmak ebeveynler adına tarif edilemez bir heyecandır.
Bebeğinizin attığı ilk gülücük, verdiği ilk tepki, çıkardığı ilk anlamlı ses, hatta kurduğu her türlü iletişim sizin için oldukça fazla anlam içerir.
Ancak bazı çocuklar, yaşıtlarına kıyasla farklı gelişim gösterebilirler. Zor iletişim kurmak, tepki vermemek, tekrarlayan hareketlerde bulunmak, öfke nöbetleri geçirmek gibi normalde bebeklerin yaptığı hareketlerden ve verdiği tepkilerden farklı davranışlar sergileyen çocuklarda otizm belirtilerinin görülüp görülmediği konusunun araştırılması gerekir.
Böylelikle en kısa sürede tanı konulabilir ve çocuğun ilerleyen yaşlarda kendi bağımsızlığını kazanabilmesi için eğitimine başlanabilir.
Peki otizm nedir, otizmin nedenleri ve belirtileri nelerdir, nasıl tedavi edilebilir?
Otizm Spektrum Bozukluğu
Bebeğinizde sıra dışı tepkiler ve davranışlar gözlemlemeye başladınız, doktorunuza başvurdunuz ve doktorunuz da bebeğinize otizm tanısı koydu.
Çocuğunuzu ve ailenizi yaşam boyu etkileyecek olan bu durumla yaşamayı öğrenebilmek için öncelikle “otizm nedir?” sorusunun cevabını kavramak çok faydalı olacaktır.
Tıpta ‘Otizm Spektrum Bozukluğu’ olarak da geçen otizm hastalığı, bir çeşit nöro-gelişimsel bozukluktur.
Genellikle çocukluk yıllarının ilk 3 yılı içerisinde kendini gösteren bu bozukluk, yaşam boyu devam eden ve beynin farklı bölümlerinin aynı anda çalışmasına engel olan bir rahatsızlıktır.
Beynin sinirsel yapısını etkileyerek iletişim kurmada güçlük, sosyal çevre ile etkileşim sorunları, aynı davranışları tekrarlama gibi sorunlara yol açabilmektedir.
Otizmli çocuklar, birbirinden farklı özellikler taşıyabilmektedir.
Otizm Belirtileri Nelerdir?
Erken Yaş Otizm Belirtileri Nelerdir?
Otizm hastalığında erken yaşlarda ortaya çıkan belirtileri keşfederek erken tanı konulması çok önemlidir. Bu sayede, mümkün olan en kısa sürede rehabilitasyon ve eğitim desteğine başlanabilinir.
Peki otizmli bebek belirtileri nelerdir?
- Söylenenleri duymuyor gibi görünmesi,
- Adı söylendiğinde tepki vermemesi veya bakmaması,
- Gözlerinin uzun süre bir şeye veya nesneye takılı kalması,
- İstediği şeyi parmağıyla gösterememesi,
- Yaşıtlarına göre konuşmada geç kalması,
- Göz kontağı kuramaması,
- Oyuncaklarla oynamayı bilmemesi,
- Düzen değişikliklerine karşı aşırı tepki vermesi,
- Yüz ifadesi eksikliği,
- Kucaklamaya veya yerinden kaldırmaya çalıştığınızda size uzanmaması ve tepki vermemesi,
- Sallanmak, ellerini çırpmak gibi tekrar eden nedensiz hareketler yapması ve bu hareketleri devam ettirmesi,
- Çevresindeki kişilere veya yaşıtlarına karşı ilgisiz olması,
- Ses çıkarırken gecikmesi,
- Emekleme, yuvarlanma gibi hareketlerde geri kalması…
Bebeklere otizm tanısının konulması, belirtilerin gözlemlenmesinin zor olmasından kaynaklı olarak geç olabilmektedir.
3 yaşına gelene kadar bebek otizm belirtileri arasından bir veya birden fazlasını gösteriyorsa, tanı konulması için harekete geçmeniz, bir sağlık uzmanına veya çocuk nöroloğuna gitmeniz gerekmektedir.
Otizme Yol Açan Nedenler
Otizmli bir çocuğa sahip olan ailelerin en çok merak ettikleri konulardan biri, otizmin sebepleridir.
Doğuştan gelen bir hastalık olması nedeniyle genetik bir bozukluk olduğuna ve beyinde bir hasar oluşması sonucu beyin hücrelerinin farklı çalışmasına yol açtığına inanılmaktadır. Ayrıca hastalığı çevresel faktörlerin de tetiklediği tahmin edilmektedir. Bu sebeple, ‘otizme şu durum neden olur’ gibi kesin bir şey söylemek mümkün değildir.
Bu konuyla ilgili net bir bilgi bulunmaması nedeniyle, aileler veya çevreleri tarafından yanlış inanışlar da ortaya çıkabilmektedir.
Otizme Neden Olduğu Düşünülen Yanlış Varsayımlar;
- Bebeklik döneminde uygulanan kızamık, kabakulak ve kızamıkçık aşıları,
- Akraba evliliği,
- Hamilelik döneminde yanlış uygulamalarda bulunulması,
- İlaç kullanımı,
- Ebeveynlerin farklı ırk veya etnik kökenden olması,
- Ailenin sosyal ve ekonomik durumu gibi etkenler,
Otizm üzerinde etkisi bulunan etkenler değildir, bunlar yanlış varsayımlardan ibarettir.
İleri Yaşlarda Gözlemlenecek Otizm Belirtileri
Çocuklarda otizm, genellikle erken yaşlarda teşhis edilebilmektedir.
Bu belirtiler arasında;
- Çocuğun aynı kelimeleri alakasız yerlerde sürekli tekrar etmesi,
- Alışık olduğu düzen dışında gelişen olaylara aşırı tepki verme,
- Yüksek sese, gürültüye, ışığa veya kokulara karşı aşırı hassasiyet gösterme,
- Yaşıtlarının oynadığı oyunlara ilgisiz kalma,
- Arkadaş edinememe ve yaşıtlarına ilgisiz davranması,
- Kendine, çevresine ve eşyalara zarar verme gibi davranış bozuklukları gösterme,
- Belli nesnelere karşı takıntılı olma (sürekli aynı objeye bağlı olma),
- Söylenenleri sürekli tekrar etme,
- Zamirleri ters kullanmak,
- Konuşurken duygusuz ve yanlış tonlamalarla konuşmak,
- Tekrar eden hareketler yapmak (ışıkları açıp kapamak, dolapları açıp kapamak gibi),
- Başka biri tarafından kendisine söylenen bir şeye aşırı tepki vermek,
- İletişim kurmayı reddetmek,
- Yalnız kalmayı ve asosyal davranmayı istemek,
- Sohbete başlamada zorlanma ve sohbeti sürdürememe,
- Empati eksikliği bulunmaktadır.
Genel olarak otistik bireylerde gözlemlenen davranışlar bu şekildedir, çocuğunuzu en iyi gözlemleyebilecek kişiler öncelikle sizlersiniz.
Bu belirtileri gözlemliyorsanız mutlaka bir uzmana başvurun.
Otizm Tedavisi Nasıl Olur?
Otizm, küçük yaşlarda teşhis edilen ve ömür boyu devam eden sinirsel bir bozukluktur. Çünkü otizmin bilinen bir tedavisi bulunmamaktadır.
Sadece bazı durumlarda, semptomların etkilerini azaltabilmek amacıyla doktor tarafından ilaç tavsiye edilebilmektedir. Bu ilaçlar, çocuğun sakinliğini koruyabilmesini, nöbet geçiriyorsa nöbetlerin sıklığını ve etkilerini azaltmayı ve istemsiz gerçekleşen hareketleri kısıtlamayı amaçlamaktadır.
Otizm tedavisi hakkında bir gelişme olmamasının nedeni ise, bu bozukluğun ana sebebinin bilinmiyor olmasıdır.
Otizm, her ne kadar tedavisi olmayan bir rahatsızlık olsa da, özel eğitimler ve rehabilitasyon destekleri ile bazı önlemler alınabilir. Bu eğitimler ne kadar erken yaşta başlarsa, çocuğun becerilerini geliştirmede o kadar çabuk yarar sağlayacaktır.
-
Konuşma Terapisi:
Otistik çocuklarda en sık görülen belirtilerin başında geç konuşma veya konuşmama gelir. Çocuğunuzun yaşadığı bu konuşma zorluğunun ortadan kaldırılmasına yardımcı olmak amacıyla konuşma terapileri uygulanabilir.
-
Fiziksel Terapi:
Motor becerileri zayıf olan ve kendi bireysel işlerini halletmede zorluk çeken otizmlilere fiziksel terapi uygulanabilir.
-
Otizmli Çocuklara Özel Eğitim:
Bu eğitimler, çocuğun davranışlarını kontrol edebilmesini, topluma uyum sağlayabilmesini ve daha iyi iletişim kurabilmesini amaçlar. Davranışsal eğitim sayesinde, çocuğunuzun sosyal becerilerini daha üst seviyelere taşıyabilmek mümkün olmaktadır.
Otizm Genetik midir?
Otizmin genetik bir hastalık olduğu düşünülmektedir. Bilinen belli bir nedeni olmamakla birlikte, beyin sinirleri üzerindeki bir hasarın etkisi sonucu ortaya çıktığı görüşüne inanılması, genetik bir bozukluk olduğunu destekler niteliktedir. Ancak otizme neden olan gen veya genler tam olarak bilinmemektedir.
Birden fazla gene bağlı olduğu düşünülen otizmin, kardeşler ve ikizler üzerinde yapılan araştırmalarda kalıtsal bir hastalık olabileceği düşünülmektedir. Çünkü bu kardeşlerde otizm görülme riski artmaktadır.
Çocuğunuza otizm teşhisi konulduysa veya bu durumdan şüpheleniyorsanız ilk başlarda yavrunuza kondurmakta zorlanabilirsiniz. Ancak bu durumun korkunç olmadığını, bıkmadan ilgilenildiği takdirde ve iyi bir eğitimle yavrunuzu topluma kazandırmanın mümkün olduğunu aklınızdan çıkarmayın. Asla vazgeçmeyin ve bu durumun herkesin başına gelebileceğini unutmayın!
Dünyadaki her çocuk, her insan birbirinden farklı ve çok özel…
Dünya, bu farklılıklarla güzel!
