Özgül öğrenme güçlüğü, bir çocuğun zekası normal ya da normalin üstünde olmasına rağmen dinleme, düşünme, anlama, kendini ifade etme, okuma-yazma veya matematik becerilerinde yaşıtlarına ve zekasına oranla düşük başarı göstermesi olarak tanımlanıyor.
Sema Hastanesi Çocuk Psikiyatrisi Uzmanı Dr. Savaş Yılmaz, “Öğrenme ve algılama sorunu, çocuğun doğumu ile başlıyor. Eğitim süreci içinde edinilemez. Yaşam boyu süren bir bozukluktur. Dil gelişimi ve kullanımı, konuşma, okuma-yazma, matematik becerilerini etkileyen bir sorun olduğu için, bireyin eğitimini, mesleğini, günlük aktivitelerini etkiliyor.” diyerek özgül öğrenme güçlüğü hakkında merak edilenleri anlatıyor.
Özgül öğrenme güçlüğü toplumda sıklığı %1-15 arasında değişmektedir. Özgül öğrenme güçlüğü olan çocukların anne babalarında benzer sorunlar olma olasılığı normal popülasyondan 5-12 kat fazla, ikizlerde özel öğrenme güçlüğü olma ihtimali yüksek (bir çocukta varsa diğerinde olma olasılığı yüksek) kardeşlerde benzer sorunların olma olasılığı yüksektir. Erkeklerde kızlara oranla daha sık görülür. Solaklarda normal popülasyondan daha sık gözlenir. Hiperaktivite ile birlikteliği sıktır.
Belirtileri
Okul Öncesi Dönemine İlişkin Belirtiler
● Dil gelişiminde gecikmeler, konuşma bozukluğu (yanlış telaffuz, kelime dağarcığının yavaş gelişmesi… vb.)
● Yetersiz motor gelişim (öz bakım becerilerinde güçlük, sakarlık, çizim becerilerinde sorun)
● Bazı kavramları öğrenmede güçlükler (sayıları, alfabeyi, saati ve haftanın günlerini öğrenmede güçlük)
Okul Dönemine İlişkin Belirtiler
● Akademik başarı: okul başarısı yaşıtlarına ve zekasına oranla düşüktür. Bazı derslerde başarısı normal ya da normalüstü iken bazı derslerde (okuma gerektiren sözel ağarlıklı dersler) düşüktür.
● Okuma becerisi: okuma hız ve niteliği açısından yaşıtlarından geridir. Harf-ses uyumu gelişmemiştir. Bazı harfleri seslerini öğrenemez harfin şekli ile sesini birleştiremez.
● Yazma Becerisi: yaşıtlarına oranla el yazısı okunaksız ve çirkindir, sınıf düzeyine göre yazı yazması yavaştır, yazarken bazı harf ve sayıları, kelimeleri ters yazar, yazarken bazı harfleri karıştırır b-d, m-n gibi. Heceleri atlar ya da harf/hece ekler, sınıf düzeyine göre yazılı imla ve noktalama hataları yapar. Küçük- büyük harf, noktalama, hece bölme hataları, yazarken kelimeler arasına hiç boşluk bırakmaz ya da bir kelimeyi iki-üç parçaya bölerek yazar.
● Organize Olma Becerisi: odası, çantası, eşyaları ve giysileri dağınıktır. Defter ve kitaplarını kötü kullanır ve yırtar, yazarken gereksiz satır atlar, boşluk bırakır, sayfanın belirli bir kısmını kullanmaz, zamanını ayarlamakta güçlük çeker, düşüncelerini organize edemez.
● Oryantasyon(yönetim) becerileri: sağ- sol karıştırır, yönünü bulmakta zorlanır, doğu-batı, kuzey-güney kavramlarını karıştırır. Alt-üst, ön-arka kavramlarını karıştırır, zamana ilişkin kavramları (dün-bugün önce-sonra gibi) karıştırır. Gün ay, yıl, mevsim kavramlarını karıştırır. Saati öğrenmekte zorlanır.
● Sözel ifade becerisi: duygu ve düşüncelerini sözel olarak ifade etmekte zorlanır. Serbest konuşurken düzgün cümleler kuramaz, heyecanlanır, takılır, şaşırır, sınıfta sözel katılımı azdır, bazı harflerin seslerini doğru olarak telaffuz edemez.
Tedavi:
Özgül öğrenme güçlüğünün tedavisinde, problem olan alanlara yönelik özel eğitim desteği verilmesi gereklidir. Çocuğun hangi alanlarda güçlüğü varsa buna yönelik okuma yazma, oryantasyon, algılama vs. eğitimi planlanır. Bunun yanında ailenin tutumları konusunda bir danışmandan destek alınması çocuğun güçlüklerini ailece yenme konusunda kolaylık sağlayacaktır. Ek hastalıkların bulunması halinde ( hiperaktivite ve depresyon) ilaç tedavisi eklenebilir.
