Polikistik over sendromu nedir? Nasıl oluşur?
Normal olarak her ay yumurtalıklarda birkaç yüz yumurta bir yarışa girer ve gelişen yumurta olmak amacıyla büyümeye başlarlar.
Bunlardan en güçlüsü büyür ve diğer yumurtaların büyümesini engeller, dolayısıyla her ay bir yumurta gelişir ve diğerlerini imha eder. Polikistik overde ise bu düzende bir aksaklık yaşanır. Bütün yumurtalar bir anda gelişmeye başlar ve hiçbiri tam gelişme düzeyine gelişemez ve orta boyda takılı kalırlar. Yumurtalığın içinde kalan bu yumurta kesecikleri aynı zamanda erkeklik hormonu da salgılandığı için polikistik over belirtileri gözlenir. Yumurtalıklara ultrasonla bakıldığında da orta boy tespih tanesi gibi kesecikler görülür. Bu nedenle polikistik over; içinde çok sayıda içi sıvı dolu kesecik olan yumurtalık anlamına geliyor. Birçok kişi bu hastalığı adı nedeniyle kansere neden olacağı korkusu yaratır. Ancak polikistik overin yumurtalık kanseri ile bir ilgisi bulunmamaktadır.
Polikistik Over Belirtileri nelerdir?
Polikistik over sendromu kendini, düzenli yumurtlama olmaması ve buna bağlı olarak adet düzensizliği ve vücutta erkeklik hormonunun artmasının getirdiği bazı sonuçlarla gösterir. Erkeklik hormonunun fazlalığına bağlı olarak da deri yağlanır ve akneler oluşur, vücutta erkeksi tüylenme denilen dudakların üst kısmında ve yanaklarda tüylenme gözlenir. İleri aşamalarda ise göğsün ortasında, çevresinde ve karnın alt kısmı ile bacakların diz üstü kısımlarında tüylenme ortaya çıkar.
- Regl Düzensizliği/Uzun süre regl olmama
- Depresyon ve Anksiyete
- Şeker Hastalığı Belirtileri
- Tüylenme
- Kısırlık
- Aşırı Sivilcelenme
- Aşırı veya Az Kanama
- Kilo Alma
- El Üzerinde Lekelenmeler
- Saç Dökülmesi
Polikistik over sendromu çok heterojen bir sorun olduğu için belirtiler de kişiden kişiye farklılık gösterebiliyor. Yani her polikistik over hastasında adet düzensizliği ya da kıllanma görünmeyebilir. Ya da yılda iki üç kez adet gören polikistik over sendromlu hasta olabildiği gibi yılda on defa adet gören hastalar da olabilir.
Polikistik Over Görülme sıklığı nedir?
Kadınlarda en sık rastlanan endokrin bozukluk olan “polikistik over sendromu” (PCOS) kadınların yaklaşık yüzde 4-6’sını etkisi altına alıyor.
Polikistik Over Nedenleri Nelerdir?
Polikistik over sendromunun nedenlerine bakıldığında genetiğin ön plana çıktığını görüyoruz. Anneden geçebildiği gibi babadan da geçme ihtimali var. Genetik nedenli bir hastalık olmasından dolayı tedavi etmek hemen hemen imkansız olsa da, var olan sorunlara çözüm bulmanın elbette imkanı bulunuyor.
Polikistik Over Nasıl Anlaşılır?
Polikistik over sendromu tanisi klinik bulgular, laboratuvar tetkikleri ve ultrason incelemesinin bir arada degerlendirilmesi ile konur.
En degerli tanı yöntemlerinden birisi transvajinal ultrasonografi incelemesidir. Ultrasonografide yumurtalik kenarlarinda çok sayida küçük kist saptanir. Bu kistler sadece birkaç milimetre çapındadır ve tek başlarına sorun yaratmazlar. Kistlerin kaynağı gelişen ancak yumurtlama ile atılmayan folliküllerdir. Zaman içerisinde bunlarin sayıları artış gösterebilir. Polikistik over (PKO), ultrasonografide yumurtalıkların görünüsünü ifade eden bir tanımdır. Polikistik over sendromu ile karıştırılmamalıdır.
Pekçok kadinin ultrasonografik gürüntüsü polikisitk olabilir ancak hormonal değerler ve klinik tablo tamamen normal bulunur. Genel popülasyonda kaıinlarin %20’sinde polikistik görünüslü overler vardır. Polikistik over sendromu (PKOS) ise bir belirtiler grubudur ve hastalığıı yani patolojiyi ifade eder. PKO ve PKOS iki farkli tanimdir.
Polikistik Over Tedavisi
Polikistik over sendromu yaşayan kadınlar genellikle kıllanma, akne, adet düzensizlikleri ya da çocuk sahibi olamadıkları için hekime başvuruyor. Tedavi ise kadının bebek sahibi olmak isteyip istememesine göre şekilleniyor ve basamak tedavisi adı verilen adım adım gidilen bir tedavi şeması izleniyor.
Eğer hasta çocuk istemiyorsa yapılacak birkaç nokta bulunuyor. Öncelikle adet düzenini sağlamak. Çünkü uzun süreli adet görmeyen bu kadınlarda östrojen tek başına rahim içine etki etmeye başlıyor ve sonuçta rahim kanseri riskini artıyor.
İkinci nokta, tüylenmesini yok etmek oluyor ve bunun için de antiandrojenler kullanılıyor. Androjen düzeylerini en iyi düşüren şey de doğum kontrol hapları. Bu sayede hem adet düzeni sağlanabiliyor ve rahim kanseri riski azaltılıyor, hem de tüylenme azaltılabiliyor.
Üçüncü nokta ise, insülin rezistansına bağlı olarak oluşan kilo sorununu dengeye sokmak oluyor. Eğer hastada insülin direnci saptandıysa bu direnci azaltan ilaçların kullanılması, karbonhidrattan yoksun diyet ve egzersiz kombinasyonu en faydalı tedavi olarak gösteriliyor.
PCO hastalarında artan şeker hastalığı riskini engellemek amacıyla 3-6 ay süre ile ağızdan antidiabetik ilaçlar verilir. Bu ilaçlar nadiren kan şekerinin aşırı düşmesine yol açabilirler. Antidiabetik haplar bozulan hormon dengesini düzeltmek amacına da hizmet eder.
Polikistik Over Hamilelik Süreci
Eğer bir kadın çocuk istiyor ve polikistik over sendromu varsa burada yapılacak olan hastanın insülin direncini düşürmek ve yumurtlamasını sağlamak oluyor. Polikistik overli kadınların bir kısmında haplarla yumurtlama sağlanarak çocuk sahibi olmaları sağlanabiliyor. Ancak bir kısım hastada da bu haplar yeterli olmuyor ve bu noktada iğnelerle yumurtlatma işlemi gerçekleştirilmeye çalışılıyor. Eğer iğne yönteminden de yanıt alınmaz ise bu hastalarda aşılama ya da tüp bebek tedavisine geçiliyor.
Polikistik Over Sendromunun Riskleri
Risklerin kilonun kontrol altına alınması, kilo kaybı ve doğru beslenme ile en aza indirgenebilir:
- Kan yağlarının yüksek olmasına bağlı olarak ilerleyen yaşlarda koroner damar hastalıklarına yakalanma riski yükseliyor.
- Memede ve rahim içi tabakasında kanser oluşumu daha fazla görülüyor.
- Gebelikte yüksek tansiyon ve gizli şekerin ortaya çıkma olasılığı daha yüksek oluyor.
- Menopozdan sonraki dönemlerde diyabet olma riski de daha yüksek.
