Utangaç Çocuklara Nasıl Davranılmalıdır?
Dışarı çıkmak istemeyen ve yabancılarla karşılaşınca ağlamaya başlayan bir çocuğunuz mu var ? İnsanlarla konuşmaktan korkuyor mu? Birisi yaklaşınca sizin arkanıza mı saklanıyor?
Bunun temel nedeni utangaçlık olabilir. Bu yazıda utangaç bir çocuğunuz varsa ona nasıl davranmanız ve neler yapmamanız gerektiğine dair bilgiler bulacaksınız.
Utangaçlık Nedir?
Utanma duygusu her insanın hayatında en az bir defa hissettiği bir duygudur. Çocuklar da yetişkinler gibi bu duyguyu ara sıra yaşayabilir. Dolayısıyla utanma tamamen kötü bir şey olarak algılanmamalıdır.
Utangaçlığın en önemli belirtisi, sürekli olarak sosyal ortamdan uzak durmak ve insanlarla etkileşime geçmekten korkmaktır.
Çocuklarda da utangaçlık, birileriyle iletişime geçerken sürekli bebeveyn arkasına saklanma, iletişim halindeyken terlemeye başlama ve huzursuz hissetme şeklinde ortaya çıkabilir.
Utangaçlık ve içine dönük olma durumu sıklıkla karıştırılmaktadır. İçine dönük olma bir kişilik özelliğidir. Bazı çocuklar dışarı çıkmayı, arkadaşlarıyla oynamayı severken, bazıları ise kitap okumayı veya evde oyun oyunmayı tercih edebilir.
Buradaki en önemli fark, içine dönük çocuklar sosyal ortamdan kaçtığı için ya da insanlarla etkileşime girmekten korktuğu için evde kalmayı tercih etmez.
Vakit geçirirken içeride olmak ya da kitap okumak hoşlarına gittiği için bunu yaparlar. Oysaki, utangaç çocuklar ne kadar çok isteselerde dışarıda olmayı ve arkadaşlarıyla vakit geçirmeyi , hissettikleri korku yüzünden istemeyerek içeride kalırlar.
Bebeveynleri zorlayan en önemli konulardan birisi de, utangaç çocukların okula gitmek istememesidir. Okuldaki ortamdan, arkadaşlarından ve öğretmenlerinden çekinen çocuklar okul kelimesini duydukları andan itibaren tedirgin olmaya başlar.
Fakat bazı durumlarda çocuklar, ayrılık anksiyetesinden dolayı da okula gitmek istemeyebilir. Bebeveynlerinden ayrılırken zorluk çeken çocuklarda utangaç çocuklar gibi okula gitmekten korkabilir. Bu yüzden, çocuğunuzun davranışlarının nedenlerini iyi anlamak gerekir.
Yapılan çalışmalara göre utangaçlık ve sosyal fobi arasında benzerlik vardır. Yaşamın ilk yıllarındaki utangaçlık, ergenlik ve yetişkinlik yıllarında sosyal fobiye dönüşebilir.
Bu durum okul başarsını olumsuz etkileyebilir. Sınıfta söz alma, sunum yapma ve soru sorma gibi konularda eksik kalan çocukların ders başarısı düşebilir.
Utangaç Çocuğa Nasıl Davranmamalıyız?
Utangaç bir çocuğunuz varsa aşağıdaki davranışları yapmaktan kaçınmalısınız:
- Utangaç çocuğu olan bebeveynler çocuklarına karşı hassas davranmalıdır. Özellikle başkalarının yanında o çok utangaç zaten ya da hiç kimseyle konuşamaz tarzında etiketleyici cümlelerden uzak durmalıdır.
- Bebeveynler, “Bak o ne güzel konuşuyor, sende konuş” gibi cümlelerle, çocuğun utangaç davranışlarını başkalarıyla kıyaslayarak dile getirmemelidir. Bunu aileler sıklıkla utangaç çocuğunu diğer utangaç olmayan çocuğuyla kıyaslarken dile getirir. Bazı bebeveynler ise çocuğunu okul arkadaşlarıyla kıyaslar.
- Çocuğunuzun utanmış olduğu bir anda ısrarcı olmaktan kesinlikle uzak durun. Çocuğunuzu zorla birileriyle konuşmaya zorlamayın veya sosyal bir ortama koymaya çalışmayın.
- Utanmış olduğu bir durum karşısında aşırı tepki vermeyin. Özellikle böyle durumlarda çocuğunuza olan kızmayın.
Utangaç Çocuğumuz için Neler Yapmalıyız?
Utangaçlığın ne olduğuna ve neler yapmamız gerektiğine dair bahsettik. Aşağıda utangaç çocuğumuza karşı nasıl davranabiliriz ile ilgili öneriler listelenmiştir.
- Eğer utangaç bir çocuğunuz varsa, bir yere gitmeden önce ona mutlaka bilgi verin. Nereye gideceğinize ve kimlerin olacağına dair bilgi vermeniz çocuğunuzun zihninde bir resim oluşturur. Dolayısıyla hissedeceği korku azalabilir.
- Her bebeveyn çocuğunu korur. Fakat aşırı korumacılık, yarardan ziyade çocuğunuza zarar verebilir. Çocuğun kendisi de zor durumlarla baş etmeyi öğrenmelidir. Ayrıca çocuklarınıza gereğinden fazla yardımcı olmayın. Çocuğun, bazı işlerde sorumluluk alması ve küçük problemleri kendisinin çözebiliyor olması ona özgüven kazandırır. Böylece başkalarıyla iletişime geçerken daha rahat hissedebilir.
- Çocuğun rol modeli bebeveynleridir. Dolayısıyla çocuklar anne ve babalarını gözlemler. Sizin başkalarıyla iletişim tarzınız özellikle yabancılarla konuşurken rahatlığınız çocuk için örnek olacaktır.
- Çocuğunuzun göstermiş olduğu sosyal davranışları dile getirin ve onu destekleyen cümleler kurun.
- Çocuğunuzun sosyal ortamlara alışabilmesi için başlangıçta evinize birilerini davet edebilirsiniz. Çocuk kendisi için güvenilir bir ortamda insanlarla etkileşime daha kolay geçebilir. Alışma sürecinden sonra ise beraber dışarı çıkabilir ve dışarıda insanlarla görüşebilirsiniz.
- Çocuklar ne kadar erken yaşta insanlarla iletişime geçerse o kadar çabuk sosyal hayata ayak uydurabilir. Dolayısıyla boş vakitlerinizde çocuğunuz ile beraber sosyal akitivitelere katılabilirsiniz.
Çocukların gelişim yaşlarına göre normal düzeyde utangaçlık görülebilir. Eğer yukarıda bahsedilen önlemler işe yaramazsa mutlaka bir çocuk terapistiyle görüşün. İnsanlar sosyal varlıklardır. Dolayısıyla başkalarıyla etkileşime geçtikte değişir ve gelişiriz.
Çocuklarında sosyal ortamlarda bulunması grup içinde uyumlu hareket etmesi ve empati yeteneklerinin gelişmesi gibi birçok sosyal becerilerine olumlu katkısı vardır.
Emine Şeyma Çağlar Kurtulmuş (Psikolog)
”Çocuklarda Özgüven Eksikliği” ile ilgili makalemizi incelemek için bağlantımızı ziyaret edebilirsiniz.
Çocuklarda Özgüven Eksikliği: https://www.bebek.com/cocuklarda-oz-gu%cc%88ven-eksiklig%cc%86i/
Aklınıza takılan soruları yorum olarak bırakabilirsiniz.
Sevgiler.
