Yenidoğan Bebek Bakımı

Bir bebekleri olacağını öğrenen çiftler, ilk şaşkınlığı ve heyecanı atlattıktan sonra aileye yeni katılacak olan bu küçük birey için çeşitli hazırlıklar yapmaya başlar. Her ne kadar bu hazırlıklar sıklıkla kıyafet, mobilya, beslenme ve bakım malzemeleri gibi bebeğin ihtiyaçları üzerine yoğunlaşsa da yapılması gereken en önemli hazırlık, yenidoğan bebek bakımı hakkında olmalıdır. Çünkü miniğiniz dünyaya geldiğinde özel bir bakıma gereksinim duyacaktır, bu nedenle anne babaların küçük bir bebeğin temel ihtiyaçlarını karşılamaya dair her konuda bilgi sahibi olması gerekmektedir.

O halde yenidoğan beslenmesi, uyku düzeni ve kişisel bakım rutini gibi bebek bakımına dair merak edilen ve bilmeniz gereken tüm bilgileri birlikte ele alalım.

Yenidoğan Bebek Bakımı Nasıl Olmalı?

Öncelikle yenidoğan bakımı nedir, kısaca bahsedelim.

Bebeklerin dünyaya geldikten sonra geçirdikleri ilk 28 günlük yani yaklaşık bir aylık süreç, yenidoğan dönemi olarak adlandırılmaktadır. Bu dönem aynı zamanda bebeğin dış dünyaya adapte olmaya, anne ve bebeğin de birbirlerine alışmaya çalıştığı dönemdir. Anne karnından çıkıp hayata tutunmak için yeni bir rutin oluşturan yenidoğanların bu hassas süreçte ihtiyaç duyduğu bakıma ise yenidoğan bakımı adı verilir.

Yenidoğan bakımı genel olarak beslenme, temizlik, uyku, banyo gibi temel kişisel ihtiyaçları kapsar. Ancak yetişkinlerden farklı olarak hassas davranılması gereken noktalar bulunur.

Yenidoğan Bebeğin İlk İhtiyaçları

Doğumun hemen ardından çocuk doktoru tarafından ilk muayeneler yapılır ve sonra bebek hemşiresi bebeği temizler, altını bezler, giydirir, kısacası ilk bakımını yapmaya başlar. Ancak doğum sonrasını takip eden bu ilk saatlerde, yani doktor ve hemşireden sonra, bebeğin bakımını sürdürmek için şu noktalara önem verilmelidir;

• Ten tene temas: Anne-bebek bağlılığının oluşması, bebekte travma olasılığının ve stres düzeyinin azalması, güven duygusunun gelişmesi ve hatta taze annenin süt üretiminin başlaması için ten teması büyük önem taşır. Bu yüzden doğumdan sonraki mümkün olan en kısa sürede anne ve bebeğin buluşması sağlanmalı, en az bir saat süre ile bebek, üzerinde kıyafet olmaksızın çıplak anne göğsüne yatırılmalıdır. Bu şekilde yapılan uygulamaya ten tene temas adı verilir.

 

• Vücut sıcaklığı: İlk olarak bebeğin vücut sıcaklığını koruması sağlanmalıdır. Anne karnından çıkan bebekler vücut ısılarını korumakta zorlanırlar. Her ne kadar bazı bebekler vücutlarında onları çevresel etkenlere karşı korumada faydalı olan verniks adı verilen mumsu yapılı bir tabaka ile doğsalar da verniksin etkisi azalmaya başlayınca bebeğin vücut sıcaklığını koruması güçleşir. Bu nedenle özellikle ilk saatler hatta günlerde bebeğe bir kat fazla kıyafet giydirilebilir ya da bebeğin üzerine ince bir örtü veya battaniye örtülebilir. Bebeği doğum sonrası yıkamaktan kaçınılmalıdır. Bebeğin üşüyüp üşümediği ensesinden kontrol edilerek anlaşılabilir.

 

• Kolostrum (İlk süt): İlk bakımda en önemli konulardan biri beslenmedir. Annenin herhangi bir sağlık sorunu bulunmadığı müddetçe yenidoğan sadece anne sütü ile beslenmelidir. Bebek doğum sonrası anne ile kavuştuğunda ilk emme yaptırılır. Göğüslerden gelen ilk süt, vitamin mineralce oldukça zengin, bebeğin bağışıklığını kuvvetlendirmeye yardımcı antikorlar içeren kolostrumdur. Kolostrum, sonradan gelecek süte kıyasla daha yoğun kıvamlı ve koyu renkli olur.

 

• Bez değişimi: Yenidoğan bebeklerin ilk saatlerdeki bez değişim sıklığı fazla olabilir. Çünkü mekonyum adı verilen koyu yeşil- siyahımsı renkli ve yapışkan kıvamlı ilk dışkının büyük bir miktarı ilk 24 saat içerisinde vücuttan atılmaktadır. Bu nedenle ilk saatlerde daha sık bez değişimi gerekebilir.

Bu hususlara dikkat ederek bebeğin dış dünyadaki yaşamsal faaliyetlerini sürdürmesi için gereken temel bakım yapılmış olur.

Yenidoğan Günlük Bakımı

Hastaneden eve gelinmesinin ardından minik yavrunuzun günlük bakımını yapmaya başlayacaksınız.

Peki yenidoğan bebek bakımı nasıl yapılır?

• Beslenme Düzeni

Bakım rutininde ilk sırayı alan konu, beslenme düzenidir.

Bebeklerin mide kapasitesi ilk günlerde çok azdır. Bu nedenle anne sütü veya formül mama, hangi beslenme şekli uygulanırsa uygulansın, yavrunuzun sık aralıklarla ve azar azar beslenmesi gerekecektir.

• Şayet annenin emzirmeye bir engeli bulunmuyorsa, yani anne ve bebeğin sağlığı emzirmeye müsaitse bebek anne sütü ile beslenmelidir.
• İlk zamanlar her 2 saatte bir beslemek yeterlidir. Bebek büyüdükçe iki beslenme arasındaki süre de uzar.
• Bir bebek günde 8-12 kez beslenebilir.
• İlk günlerde bebeğin çene kasları çabuk yorulabileceği için her emzirme ortalama 20-30 dakika kadar sürebilir. Bebek büyüdükçe emme gücü de artış gösterecek ve daha hızlı doymaya başlayacaktır.
• Annenin, sütü hemen gelmese dahi süt üretimini desteklemek için bebeğini emzirmeye devam etmesi, emzirme aralarında ise gerek elektronik veya manuel süt sağım pompaları yardımı ile gerek elle sağım yapmayı sürdürmesi gerekir.
• Beslenme zamanı geldiğinde bebek uyuyorsa dahi kaldırılıp emzirilmelidir. Açlık hali, 3 saatten daha uzun olmamalıdır.
• Eğer yapılan kilo takibinde bebeğin yeterli miktarda kilo almadığı tespit edilirse doktor mama desteğinde bulunulmasını isteyebilir.
• Gün içerisinde alt bezi 6-8 kez kirleniyorsa beslenmesinin yolunda gittiği söylenebilir.

 

• Uyku Düzeni

İlk günlerde bebeklerin uyku ve uyanık kalma durumu, yetişkinlere hatta çocuklara kıyasla oldukça farklıdır.

Yeni doğmuş bir bebek günün büyük bir bölümünü uyuyarak geçirir. Günde yaklaşık 15-18 saat uyuyan bir yenidoğan, bu sürenin 5-6 saat kadarını gündüz kalanını gece uyur. Ayrıca her 2-3 saatte bir uyanarak beslenmek ister. Bebek bazen kendiliğinden uyanmayıp kesintisiz 3-4 saat de uyuyabilir. Böyle durumlarda kan şekerinin düşmemesi ve sarılık riskinin oluşmaması için bebeği her 2-3 saatte bir uyandırıp beslemek gerekecektir. Bebeğin uykusunu tamamen kaçırmadan uyku arasında, yani derin uykuda değil hafif uyku esnasında besleme yapılabilir. (Rüya emzirmesi)

Uyku düzeni ilk haftalar geçtiğinde değişebilir. Miniğiniz büyüdükçe gündüz ve gece ayrımını yapabilir duruma gelir, böylece gece uykuları daha düzenli ve kaliteli bir hal alır. Özellikle doğumdan 2-3 hafta sonra gece uykuları uzarken gündüz daha fazla uyanık kalmaya başlayabilir.

Bu dönemde uyku rutininde şu noktalara dikkat edilmelidir;

• Uyurken çok kalın kıyafetler giydirilmemeli, pamuklu ve terletmeyen giysiler tercih edilmelidir.
• Bebekler sırt üstü pozisyonda daha rahat uyurlar. Ancak kafalarının düzleşmemesi için başlarını sağa veya sola çevirerek yatırmak gerekir.
• Zor uykuya dalan bebekler için beyaz gürültüden faydalanmak yardımcı olacaktır.
• Bebeğin uyuduğu odanın sıcaklık ve nem oranına dikkat edilmelidir. Aşırı sıcak veya aşırı soğuk bir ortam olmamalı, uyku öncesi iyice havalandırılmalıdır.

 

• Göbek Bağı Bakımı

Yenidoğanlarda göbek kordonu yaklaşık 7-14 gün arasında düşmektedir. Bu sebeple göbek bağı düşene kadar o bölgeye hassas davranılmalıdır.

Bebeğin göbek bölgesi kuru ve temiz tutulmalı, göbek kordonu doktorun önerdiği bir solüsyon ile sabah akşam düzenli olarak temizlenmelidir. Bebek bezinin üstüne gelerek kordonu kapatması önlenmeli, göbek oyuntulu bezler tercih edilmelidir. Hızla iyileşmesi için bez değişimi sırasında yaranın havalandırılarak kuruması sağlanmalıdır. Göbek bağının ıslanmamasına dikkat edilmeli, göbek bağı düşene kadar mümkünse bebek banyo yaptırılmamalıdır. Eğer banyo yaptırılacaksa kordonun iyice kurulandığından emin olunmalıdır. Aksi halde göbek bağı mikrop kaparak enfeksiyon oluşabilir.

• Alt Değiştirme

Bebeklerde alt değişme belki de ebeveynlerin en çok zorlandığı konulardan biridir.

Yeni doğan bir bebek ilk birkaç gün siyahımsı renkli mekonyum dışkılar. Bu nedenle bu günlerde bez değiştirme sıklığı çok daha fazladır.

Anne sütü ile beslenen bebekler sarımsı ve cıvık, formül mama ile beslenen bebekler ise daha koyu sarı ve daha yoğun dışkılar.

İlk ay günde 8-12 kez bez değişimi yapılması normaldir. Bebeğin altı her beslenme sonrası mutlaka kontrol edilmeli ve değiştirilmelidir. Kirli bezin uzun süre bebeğin tenine değmesinden sakınmak gerekir.

Alt bezi değişirken şu noktalara dikkat edilmelidir;

• Bez değişiminden önce ve sonra eller mutlaka iyice yıkanmalıdır.
• Bebeğin altını açmadan önce gerekli bütün malzemeler hazır edilmelidir. (Bez, ıslak mendil, pişik önleyici krem ve alt değiştirme minderi gibi.)
• İmkân varsa temizleme işlemi ıslak mendil yerine su ve pamukla yapılabilir veya içerisinde alkol, paraben gibi zararlı maddeler içermeyen ıslak mendiller kullanılabilir.
• Temizlik kız bebeklerde önden arkaya doğru yapılmalıdır.
• Bebeğin teni ıslak bir şekilde kapatılmamalı, hava alıp kuruması sağlandıktan sonra bağlanmalıdır.
• Bezi bağlarken göbek bağının üzerine gelmemesine dikkat edilmelidir.
• Bez değiştirme işlemi mümkün olduğu kadar kısa süre içerisinde yapılmalıdır.

 

• Banyo Rutini

Yenidoğan banyosunda en önemli nokta, göbek bağının kuru tutulmasıdır. Bu bölgeyi ıslatmadığınız ve bakımına özen gösterdiğiniz sürece doğumdan sonra dilediğiniz zaman miniğinize banyo yaptırabilirsiniz.

• Banyo için öncelikle bebek küvetini ve suyunu hazırlayın.
• Yavrunuzun temiz kıyafetlerini ve havlusunu hazır edin.
• Yenidoğanı küvette rahat kavrayıp yıkayabilmek için bir banyo filesi kullanabilirsiniz.
• Ayaklardan başlayarak vücudunu yumuşak hareketlerle yıkayın.
• Sırtını yıkama sırası geldiğinde tek elinizle bebeği kol altından kavrayıp kolunuzun üzerine yatırın ve diğer elinizle yıkayıp su dökün.
• En son başını ıslatın.
• Yenidoğanlar için uygun şampuan ve sabun tercih edin.
• Kulaklarına, burnuna, ağzına ve gözlerine köpük kaçırmamaya dikkat edin.

Banyo esnasında suyun ve odanın sıcaklığına dikkat etmelisiniz. Ayrıca her banyoda şampuan kullanmayabilirsiniz.

• Kişisel Bakımı ve Temizliği

Aynı yetişkinlerde olduğu gibi bebeklerin de kişisel bakıma gereksinimi vardır. Cilt, tırnak, saç, göz, burun gibi düzenli olarak temizlenmesi ve ilgilenilmesi gereken hassas noktaların unutulmaması oldukça önemlidir. Miniğiniz öz bakımını kendisi yapamayacağı için burun tıkanıklığı, gözlerde çapaklanma veya cilt kuruluğu gibi birtakım sıkıntılar meydana gelebilir.

Küçük bir bebeğin bakım rutini neleri kapsar? Ne tür bir uygulama gerekir?

1.Cilt bakımı nasıl yapılır?

Bebeklerin hassas ve narin bir cilt yapısı vardır. Derileri oldukça ince ve dış etkenlere karşı korunmasızdır. Bu nedenle ciltleri için kullanılacak her türlü ürünün içeriğine dikkat edilmesi, şampuan, nemlendirici, ıslak mendil, krem gibi ürünleri satın alırken özenli davranılması gerekir.

• Cilt kuruluğunu ve nem kaybını önlemek için her banyo sonrası vücudu uygun bir nemlendirici veya bebe yağı ile masaj yaparak nemlendirme işlemi yapılabilir. Bu uygulama günlük rutine eklenebilir.
• Vücudun özellikle diz kapağı, dirsek, ayaklar gibi en çok kuruyan bölgeleri düzenli olarak nemlendirilmelidir.
• Olası bir pişik sorununun önüne geçebilmek için bez değişimi ve alt temizliğinin ardından çinko oksit içerikli pişik önleyici koruyucu kremler kullanılmalıdır.
• Cildinin nefes almasını sağlamak için pamuklu giysiler tercih edilmeli ve bebeğin terlemesi önlenmelidir. Böylelikle yenidoğanlarda oldukça sık rastlanan isilik sorununun da önüne geçilebilir.
• Yenidoğanların ter bezleri ilk haftalarda henüz gelişmemiş durumdadır. Bu sebeple her banyoda şampuan kullanma mecburiyeti olmaksızın her gün veya gün aşırı bebekler ılık su ile yıkanabilir.

2.Göz bakımı nasıl yapılır?

Bebeklerde göz bakımı, rutin temizliğin bir parçası olarak mutlaka düzenli yapılmalıdır. Çünkü gözler, en az vücudun diğer bölgeleri kadar steril tutulması gereken hassas noktalardır.

İlk günlerde bebeklerin gözleri tamamen açılmamış olabilir. Ayrıca görme yetileri de henüz tam anlamıyla gelişmemiştir. Günün büyük bir bölümünü uyuyarak geçiren miniklerin gözleri temiz tutulmadığı takdirde gözlerde çapaklanma, sulanma hatta bazı göz enfeksiyonları oluşabilir. Bu durum, göz temizliğine olan önemi bir kat daha artırır.

Bebeklerde göz temizliği, temiz ve hafif nemli bir bez yardımı ile gözü içten dışa doğru silmek koşuluyla yapılabilir. Her silme hareketinin ardından bezin temiz tarafı çevrilmelidir. Böylelikle olası bir bulaşın önüne geçilebilir. Göz temizliğini her gün yapmak şart değildir. Çapak oluşumu gözleniyorsa, uzun gece uykularının ardından kısa bir temizlik işlemi uygulanabilir. Ancak miniğinizin gözlerinde akıntı ve enfeksiyon benzeri bir sorun gözlemliyorsanız mutlaka doktorunuza başvurmalı, bir uzmana danışmadan herhangi bir ürün kullanmamalısınız.

3.Tırnak bakımı nasıl yapılır?

Düzenli aralıklarla el ve ayak tırnaklarının kesilmesi gerekir. Çünkü bebeklerin tırnakları oldukça hızlı uzar ve uzamış tırnaklarda mikrop birikebileceği gibi miniğiniz yüzünü ve gözünü çizebilir.

• Öncelikle yavrunuza özel bir tırnak bakım seti edinmeniz gerekir. Kullanacağınız tırnak makası ona özel olmalıdır. Ayrıca ucu sivri değil, yuvarlak olan bir makas kullanılmalıdır.
• Bebekler için özel olarak üretilmiş geniş saplı ürünler daha kolay tutulduğu için kesim işlemi sırasında kolaylık sağlar.
• En az haftada bir kez el tırnakları oval şekilde kesilmelidir.
• Ayak tırnakları ise daha geç uzayacağından ayda birkaç kez küt olarak kesilmelidir.
• Eğer kesilen tırnaklarda sivri yerler kalırsa bir bebek törpüsü ile uçlarının yuvarlatılması ideal olacaktır.
• Kazaları önlemek adına tırnak kesimi bebek uyurken yapılabilir veya bir kişi bebeği sabit tutarken diğer bir kişi tırnakları kesebilir.

4.Burun bakımı nasıl yapılır?

Bebekler ağızdan solunum yapmayı bilmedikleri için sadece burundan nefes alıp verebilirler. Bu yüzden burun kanallarının her zaman açık olduğundan emin olunmalıdır. Ancak dar burun kanalları, miniklerin sık sık burun tıkanıklığı sorunu yaşamasına yol açar.

Burun kanallarını açık tutmak için neler yapılabilir?

• Yavrunuzun minik burnunun tıkanmasını önlemek için gece uyuduğu odanın sıcaklık ve nem dengesini kontrol edin. Aşırı sıcak ve yeterli derecede nem bulunmayan bir ortam, havayı kurutarak bebeğinizin burnunun kurumasına ve tıkanmasına neden olur.
• Yatmadan önce bebeğinizin odasını havalandırın. İçeriye temiz hava girmesini sağlayın.
• Nem oranını takip etmek için odasında bir nem ölçer cihaz bulundurun. Minikler için ideal oda sıcaklığı 22-24 derece arası, nem oranı ise en az %40 en fazla %60 olmalıdır.
• Odada yeterli nem bulunmuyorsa buhar makinesi kullanarak ortamın nemini korumayı deneyebilirsiniz.

Tıkanan burnu temizlemek için sprey ya da damla formundaki serum fizyolojik ürününü bebeğin burnuna bir miktar sıkın, içi yeteri kadar yumuşayınca burun aspiratörü yardımı ile pisliği çekerek burnunu açmayı deneyin.

Yenidoğan bebek bakımı konusunda dikkat edeceğiniz bu noktalar, miniğinizin ilk aylarında onun temel gereksinimlerini daha hızlı ve doğru bir şekilde karşılamanıza yardımcı olacaktır. Tüm bunlara ek olarak aklınıza takılan soruları doktorunuza danışmaktan çekinmemelisiniz. Daha fazla yenidoğan bebek içeriğimiz için: https://www.bebek.com/yenidogan-bebekler-hakkinda/