Söz konusu minik bebeğiniz olduğunda sağlık sorunlarına ve kontrollerine yönelik her türlü durum sizin için en önemli konular haline gelir. Özellikle prematüre bir bebek sahibi iseniz vaktinde doğan yenidoğanlara kıyasla dikkatli olunması gereken çok daha fazla husus vardır.
Çünkü bu miniklerde bazı organlar, erken doğum sebebiyle gelişimini tamamlayamamış olabilir. Göz de bu organlardan biridir ve gözler rop hastalığına karşı rop muayenesi ile belli aralıklarla kontrol edilmesi gerekir.
Peki rop muayenesi nedir? Hangi bebeklere yapılması gerekir? Ne zaman ve nasıl uygulanır?
Rop Muayenesi Nedir?
Rop muayenesinin ne olduğunu anlamak için öncelikle rop hastalığını ve bu hastalığın nelere sebep olabileceğini bilmek gerekir.
Rop, açılımı Retinopathy of Prematurity olan ve prematüre retinopatisi olarak bilinen bir çeşit göz hastalığıdır. Görmeyi sağlayan retina tabakasını besleyen damarların anormal genişlemesi sonucu retina tabakasında yırtılma ve ayrışmaların oluşması ile meydana gelir. Zamanında teşhis ve tedavi edilmediği takdirde bu hastalık bebeklerde körlüğe kadar ilerleyebilir.
Rop muayenesi ise prematüre retinopatisi hastalığının teşhis edilmesine yardımcı olan bir muayene şeklidir. Bebeğin ilerleyen dönemlerde farklı görme sorunları ile karşılaşmasını önlemek adına hayati önem taşır.
Prematüre Retinopatisi Neden Olur?
Prematüre bebek dünyaya getiren ebeveynler için, erken doğan bebeklerde en sık görülen hastalıkların başında gelen rop hastalığının nedeni ve nasıl geliştiği büyük bir merak konusudur.
Anne karnındaki bebeğin göz gelişimi, 16-17. haftalar arasında başlar ve doğumdan sonra yaklaşık 2-3 ay daha devam eder. Fakat doğum vaktinden önce gerçekleştiğinde gözler henüz gelişimini tamamlamamış olur. Erken doğum sonrasında ise retinayı besleyen damarlar gelişimini tamamlamaya çalışarak anormal yapılara sahip farklı doku ve damarların meydana gelmesine sebep olur.
Ayrıca yine erken doğumdan kaynaklı olarak bebeklerde oksijen tedavisine başlamak gerekebilir. Oksijen tedavisi nedeniyle oluşan fazla oksijenlenme de retinayı besleyen damarlarda aşırı genişlemeye yol açabilir. Tüm bu durumların sonucunda damarlardaki anormal genişlemeler retina dekolmanı yani yırtılma ve ayrışmalar oluşturup görme yetisinde bozulmaya, hatta devamında körlüğe neden olur.
Prematüre retinopatisinin farklı evreleri vardır. Hastalık genel olarak 5 ayrı evreden meydana gelir. Damarlardaki genişleme ve ayrışmalara bağlı olarak hastalığın evresi de değişir.
Hangi Bebekler Risk Altındadır?
Rop hastalığı daha çok erken doğan bebeklerde karşılaşılan bir göz hastalığı olmasına rağmen her prematüre bebekte görülmez. Genellikle prematüre doğumların %15-20’lik bir diliminde ortaya çıkar. Bu durum her iki gözü etkileyebileceği gibi sadece bir gözde de görülebilmektedir.
Ancak bazı bebekler, prematüre retinopatisinde risk grubunda bulunurlar. Risk taşıyan gruplar ise aşağıdaki gibidir.
- Prematüre bebekler (32.haftadan önce, 1500 gramın altında doğan bebekler)
- Oksijen tedavisi alan bebekler
- Akciğer hastalığı olan bebekler
- Kan zehirlenmesi geçiren bebekler (Sepsis)
- Beyin kanaması geçiren bebekler
- Kalp-damar rahatsızlığı bulunan bebekler
Bu risk gruplarından birinde bulunan bebeklerin mutlaka rop muayenesinden geçirilmesi gerekir.
Bebeklere Rop Muayenesi Ne Zaman Yapılır?
Prematüre bebeklerde rop muayenesi için en ideal zaman doğumdan sonraki 4-6. haftalar arasıdır. Ancak bebek çok erken doğmuşsa ilk muayeneyi gerçekleştirirken zaman kaybetmemek daha doğru bir hareket olur. Özellikle 25 haftalık bebeklerin ilk göz kontrolü mümkünse yoğun bakım altındayken yani ilk 1 hafta içerisinde gerçekleştirilmelidir.
İlk muayene tamamlandıktan sonra diğer muayene zamanlarını doktorunuz bebeğin durumuna göre planlayacaktır. Duruma göre birkaç hafta aralıklarla tekrar aynı kontrollerin yinelenmesi gerekebilir.
Rop Muayenesi Nasıl Yapılır?
Yaklaşık 10-15 dakika kadar süren bu muayenenin yapılışı da oldukça basittir. Muayene sırasında kesinlikle bebeklerin canı acımaz ve herhangi bir narkoz işlemi uygulanmaz. Bu nedenle ailelerin endişe duymasına gerek yoktur.
Klasik bir rop muayenesi aşağıdaki sıra ile gerçekleşir;
- Muayene bir retina uzmanı ya da bir pediatrik oftalmolog tarafından yapılır.
- Öncelikle uygulama öncesinde bebeğin herhangi bir şey hissetmesini ve hareket etmesini önlemek amacıyla bir damla yardımı ile göz uyuşturulur.
- Göz uyuştuktan sonra göz bebekleri başka bir damla ile büyütülür.
- Göz bebekleri yeterli büyüklüğe ulaştıktan sonra bazı aparatlar yardımı ile göz kapakları açılarak sabitlenir. Bu aletler gözleri rahatsız etmez.
- Ardından indirekt oftalmoskop adı verilen ve başa takılan bir cihaz yardımı ile her iki göz de ayrıntılı olarak incelenir.
- İnceleme sırasında hastalığın varlığı ve evreleri belirlenir.
- Anormal gelişim gösteren damarlar ile sağlıklı damarlar arasında bir ayrışma hattı mevcutsa rop 1. evrededir.
- Ayrışma hattı tümsek bir hal almışsa rop 2. evrededir.
- Tümsek ayrışma hattının üzerinde yeni damarlar oluşmaya başlamışsa rop 3. evrededir.
- Kısmi retina dekolmanı mevcutsa rop 4. evrededir.
- Total retina dekolmanı mevcutsa rop 5. evrededir.
Hastalığın evresine göre takip ve tedavi planı değişiklik gösterecektir.
Dilerseniz Çocuğum ROP Hastası Muayene Gerekir Mi? Konulu videomuzu izleyebilirsiniz.
Prematüre Retinopatisi Tedavisi
Her rop tanısı için tedavi uygulamaya ihtiyaç duyulmayabilir. Çünkü prematüre retinopatisi tanısı koyulmuş bebeklerin yaklaşık %80 kadarına 1. veya 2. evrede tanı konur ve bu bebeklerde hastalık genelde kendiliğinden geçer. 1-2. evre vakalarda sadece gözlem ve kontrol altında tutmak yeterlidir. Bu bebeklerin sadece %10’u için tedaviye başvurulur.
Retinopati tedavisi, hastalık 3. evreye ulaştığında mecburi olur. Gözün görme yeteneğini tamamen kaybetmesinin önüne geçebilmek için 3. evreye sıçrayan vakalarda vakit kaybetmeden tedaviye başlanır.
Bu evrede uygulanan tedaviler genellikle başarıyla sonuçlanmaktadır. 4. veya 5. evreye ulaşan vakalarda ise tek tedavi yöntemi cerrahi ameliyattır. Ancak bu evrelerde sağlanan başarı, 3. evredeki kadar yüksek değildir. Problem karşısında uygulanabilecek tedavi yöntemleri ise aşağıdaki gibidir.
-
Lazer tedavisi
Rop hastalığında en sık kullanılan tedavi şeklidir. Bu tedavi yönteminde retinanın çevresinde anormal gelişim gösteren dokular lazer yardımı ile ortadan kaldırılır ve olası bir körlük durumunun önüne geçilmiş olur.
-
Kriyoterapi
Krio aleti kullanılarak yapılan kriyoterapi tedavisinde sorunlu damarlara soğutma işlemi uygulanarak hastalığın ilerlemesi durdurulur. Ancak lazer tedavisi çıktıktan sonra bu tedavi yöntemi çok sık kullanılmamaktadır.
-
Cerrahi tedavi
Daha ileri evrelerde (4-5.evre) başvurulan tedavi yöntemi cerrahi ameliyattır. Bu evrelerde retina tabakasında yırtılma ve ayrışmalar başlamıştır. Bu nedenle retinanın sağlam kalan dokularını ayıklamak için ameliyat şarttır. Ancak bu evrelerde uygulanan cerrahi müdahalede her zaman %100 başarı sağlanamamaktadır.
Prematüre retinopatisinde erken tanı en önemli husustur. Bu sebeple prematüre bebeklerde rop muayenesi için vakit kaybetmemek gerekir. Erken teşhis ve tedavi ile sorunu kolayca çözülecektir.
PREMATÜRE BEBEKLER HAKKINDA BİLMENİZ GEREKEN 7 ŞEY! Konulu makalemizi okumak için aşağıdaki bağlantıya tıklayın.
PREMATÜRE BEBEKLER HAKKINDA BİLMENİZ GEREKEN 7 ŞEY! https://www.bebek.com/premature-bebekler-hakkinda-bilmeniz-gereken-7-sey/
