Mutlu ve uzun sürecek bir hayat için bir araya gelen çiftlerin hayatında her şey beklendiği gibi gitmeyebilir. Bunun sonucunda çiftler bazen ilişkilerini sonlandırmak isteyebilirler. Karşılıklı anlaşarak verilen bu boşanma isteği, sağlıklı anlaşmalarla sonlandırıldığında her iki taraf da yeni hayatına kolayca adapte olabilir.
Fakat arada çocuk söz konusu ise işler biraz daha derinleşir ve boşanmanın çocuğa etkisi devreye girer. Burada hem anne hem de babanın çocuğa karşı birçok sorumluluğu vardır. Çocukların boşanma sürecini sağlıklı şekilde atlatabilmesi için bu sorumlulukların maddi manevi her yönden eksiksiz yerine getirilmesi gerekir.
Sadece boşanma sürecinde olan anne babalar değil her ebeveynin bilmesi gereken bazı gerçekler vardır…
Boşanma Kararı Almadan Önce
İki yetişkin bireyin hayattan beklentileri zaman içerisinde farklılaşır ve bazen çiftler birlikte paylaştıkları hayattan keyif almamaya başlayabilirler. İnsanın her zaman değişen bir varlık olduğunu düşünürsek, birlikte uzun yıllar geçirilmiş olsa da bir süre sonra beklentilerin farklı olması son derece normaldir. İşte bu noktaya gelindiğinde, yani ayrılık konuşulmaya başlandığında, odak çocuk olmalıdır. Anne ve baba kendi hayatını kurgularken çocuğun hayatını da göz önünde bulundurmalıdır.
Boşanacak çiftlerin çocuğu okul çağında ise eğitim hayatı düşünülmeli, daha küçük bir çocuk ise bu süreçte eksiklik ve yoksunluk hissetmemesi için gerekli aksiyonlar alınmalıdır. Anne ve baba her ne kadar kendini boşanma durumuna hazırlamış olursa olsun, anne babayı tek bir figür olarak gören ve aile kavramına sahip olan bir çocuk için boşanma süreci mutlaka alışılmaz bir durum olacaktır.
Bu nedenle boşanma konusu gündeme geldiğinde bile anne, baba ve çocuk birlikte aktiviteler yapmalı, kimi zaman sadece anne ile kimi zaman sadece baba ile de vakit geçirmesi sağlanmalıdır. Bu şekilde çocuk anne babasıyla yalnız kaldığında da iyi vakit geçireceğini bilecektir.
Boşanma Kararı Çocuğa Nasıl Açıklanmalı?
Boşanma kararı anne ve babanın hayatlarında bir dönüm noktası olduğu kadar, çocuğun da hayatında bir dönüm noktasıdır. Üstelik çocuk ya da çocuklar bu konuda edilgen bir durumda bulunur, yani karar verici değil, alınan kararı dinleyici ve uygulayıcıdır. İşte bu noktada yaşı gereği benmerkezci bir düşünce yapısına sahip olan çocuk bu karardan kendisini suçlayabilir. Bu büyük yanılgının önüne geçmek sürecin sağlıklı işlemesi için en temel koşuludur.
En doğru başlangıç; çocuğa boşanma kararı açıklanırken ebeveynlerin bir arada olmasıdır. Eğer bir araya gelinemiyorsa bu durumda çocuğa bu kararı açıklarken muhakkak biz dili kullanılmalı ve ortak karar olduğu hissettirilmelidir. Çocuğa açıklama yapılırken anne ya da baba birbirini kötülememeli, sadece farklı evlerde farklı hayat yaşamalarının onları daha mutlu edeceği açıklanmalıdır. Boşanma kararının çocuğa açıklanması ile birlikte çocuğun aklında birçok soru belirecek ve bunlardan kimisini anne veya babasına yöneltecektir. Bu sorular genellikle aşağıdaki gibidir:
– Neden boşanıyorsunuz?
– Benim yüzümden mi boşanıyorsunuz?
– Ben kiminle kalacağım?
– Okulumdan ayrılacak mıyım?
– Tekrar barışıp bir araya gelir misiniz?
– Büyükanne ve büyükbabamı görebilecek miyim?
Bu sorulardan da göreceğiniz üzere çocuğun aklında bilinmezlerle dolu bir dünya oluşacak. Bu nedenle, çocuğun aklındaki soru işaretlerini en aza indirmek için sorduğu tüm sorulara net cevaplar vermelisiniz. Gittiği okula ve sosyal ortamına aynı şekilde devam edecekse bu kendisine aktarılmalı, eğer farklı okul ve farklı şehre gitmek gibi daha köklü değişiklikler yapılacaksa bunun da sebebi ve kendisini nelerin beklediğini en iyi şekilde açıklanmaya çalışılmalıdır.
Çocuk elbette ilk konuşmada hemen bu değişikliğe ikna olmayacak ve kafasında sorular oluşmaya devam edecektir. Bu nedenle hem anne hem de babasıyla bu konu hakkında her zaman konuşabileceğini ve merak ettiği soruları sorabileceğini bilmek onu rahatlatacaktır. Yine en önemli nokta olan, bu boşanma kararında kendisinin bir suçunun olmadığı ona mutlaka belirtilmeli, sadece anne babayla ilgili bir durum olduğu vurgulanmalıdır.
Çocuklar Boşanmadan Nasıl Etkilenir?
Boşanma elbette her çocuk için beklenmedik ve üzücü bir durum olacaktır. Ancak bu büyük olayın kendisi kadar sürecin nasıl gerçekleşeceği de son derece önemlidir. Eğer anne babanın birbirine kötü sözler söylediği, evde seslerin yükseldiği, ebeveynlerin birbirine kötü sözler söylediği bir boşanma söz konusu ise çocuklarda depresif bulgular görülmesi olasıdır. Depresif bulgular arasında en çok karşılaşılanlar:
– Suçluluk ve değersizlik hissi
– Ağlama nöbetleri
– Uyku problemleri
– Derslerde kötüye gitme
– Bir oyuncağa aşırı bağlılık oluşturma
– İçe kapanma, sessizleşme
Çocuklarda bu davranışlar genel olarak gözlemlenmekle birlikte kendisinde en yoğun hissettiği duygu suçluluktur. Çünkü çocuklar küçük yaşlarında tüm dünyanın kendi çevrelerinde döndüğünü ve anne babanın da bunun için çabaladığını düşünürler. Bu nedenle boşanmayı da kendi hatasından kaynaklı bir olay olarak yorumlamaları doğaldır.
Çocukların bu süreçte yoğun olarak hissettiği duygulardan bir diğeri de yalnızlık duygusudur. Alışmış oldukları hayat, belki oturduğu ev değişecek, annesi ya da babası artık her an yanında olmayacak, belki de kardeşinden ayrı kalacak… Bu belirsizlikler kendisini kimsenin anlamadığını hissettirecek ve yalnızlık duygusunu beraberinde getirecektir.
Boşanma sonrası çocuklarda iştahsızlık görülebilir. Hatta iştahsızlık görülebildiği gibi tam tersi çok fazla yemek yeme sendromuna da kapılabilirler. Her ikisinin de sonuçları çocuğun sağlığını kötü etkileyeceği için bu süreçte çocuk anne ve baba tarafından yakın takip edilmelidir. Yeme alışkanlıklarında herhangi bir köklü değişiklik olması durumunda derhal çözüm aranmalıdır.
Boşanmanın çocuk üzerindeki olumsuz etkileri ile baş edebilmek için psikolojik bir destek almak gerekebilir. Bu nedenle fiziksel bir hastalıkta olduğu gibi boşanma durumunda da çocukların psikolojisi gözlemlenmeli ve mümkünse en erken şekilde destek alınmalıdır. Psikolog desteği sadece çocuk için değil kimi boşanmalarda ebeveynler için de oldukça etkilidir. Bu zorlu süreçte çocuğu için ne yapması gerektiğini bilemeyen anne-babalar da tüm bu süreç boyunca destek alarak olayı en az hasarla, daha profesyonel şekilde yönetmeyi tercih edebilirler.
