Çocuklarda Görülen Demir Eksikliği Hakkında Her şey!
Vücudumuzda bulunan kan miktarı ve kan değerleri, hayati önem taşır. Vücut sisteminin sorunsuz çalışabilmesi ve organların görevlerini yapabilmesi, bu değerlerin normal seviyelerde bulunması ile sağlanabilir.
Ancak hemen hemen herkes, ‘anemi’, ‘kansızlık’, ‘demir eksikliği’ gibi tabirleri çevresinden muhakkak duymuştur. Toplumun kronik hastalıklarının başında gelen aneminin en yaygın çeşidi olan demir eksikliği, kadınlarda ve çocuklarda daha sık görülmektedir.
Oysa ki, çocukların fiziksel ve zihinsel olarak sağlıklı bir gelişim gösterebilmeleri için günlük demir alımının önemi çok büyüktür.
Demir Eksikliği Nedir?
Kana kırmızı rengini veren bir çeşit protein olan hemoglobin, akciğerlere gelen oksijenin tüm vücuda taşınmasını sağlar. Hemoglobinin yapısında ise, demir minerali bulunur.
Bu nedenle kandaki hemoglobin miktarının azalması, ‘demir eksikliği’ olarak tanımlanır.
Demir eksikliği; aşırı kan kaybı yaşanması, kanamalar, vücutta demir emiliminin gerçekleşmemesi, yanlış ve yetersiz beslenme, bazı hastalıklar gibi durumlarda ortaya çıkmaktadır.
Demir Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?
Minik yavrunuzu kucağınıza aldığınız ilk andan itibaren, beslenmesi ve gelişimi konusunda oldukça hassas davranırsınız. Ancak buna rağmen veriler, ülkemizde her iki çocuktan birinde demir eksikliği bulunduğunu göstermektedir.
Peki çocuklarda demir eksikliği belirtileri nelerdir?
- Ağız kenarlarında ve dudaklarda oluşan çatlaklar ve yaralar
- Yorgunluk ve halsizlik hâli
- Baş dönmesi
- İştahsızlık
- Tırnaklarda oluşan yapısal bozukluklar ve kırılmalar
- Konsantrasyon bozukluğu ve dikkat dağınıklığı
- Solgun renkli cilt
- Saç dökülmesi
- Davranış bozuklukları (hiperaktivite, agresif tavırlar, aşırı hareketlilik veya içe kapanıklık)
- Kulaklarda uğuldama ve çınlama
- Zihinsel gelişimde gerilik
- Fiziksel gelişimde yavaşlama
- Kağıt, toprak gibi uygunsuz maddeleri yeme isteği (pika hastalığı)
Bu belirtiler çocuklarda daha rahat gözlemlenebilirken; bebeklerde iştahsızlık, nefes darlığı, huysuzluk, avuç içi ve ayak tabanlarında renk solukluğu, geç emekleme-konuşma-yürüme ve uyku problemleri gibi belirtilere rastlanmaktadır.
Bebeklerde Ferritin Değeri Kaç Olmalıdır?
Ferritin; kısaca vücuttaki demir deposu şeklinde tanımlanabilir. Protein türü olan ferritin, vücut içerisinde üretilir. Yetişkin kadınlarda 10 ila 150 ng/ml, erkeklerde 12 ile 300 ng/ml, yeni doğan bebeklerde 25 ile 200 ng/ml, bir aylık bebeklerde 200 ile 600 ng/ml, 2 ile 5 aylık bebeklerde 50 ile 200 ng/ml, 6 aylık bebekler ile 15 yaş arası çocuklarda 7 ile 142 ng/ml olmalıdır.
Çocuklarda Demir Eksikliği Oluşmasının Nedenleri
Bebeğinize en iyi şekilde bakıyorsunuz, ama yine de demir eksikliğine yakalandı. Bu durumda aklınıza gelen ilk şey, ‘demir eksikliği neden olur?’ sorusudur.
Çocuklarda demir eksikliğinin birçok farklı nedeni olabilmektedir;
Aşırı İnek Sütü Tüketimi
Çok fazla inek sütü tüketen çocuklarda demir eksikliği meydana gelmektedir. İnek sütü, demir değeri bakımından oldukça zayıftır.
Anne sütü yerine inek sütü verilen bebeklerde veya beslenme programında inek sütü bulunan çocuklarda demir eksikliğinin yaşanma olasılığı, bu sebeple çok daha yüksektir.
Anne Sütünden Ek Gıdaya Geçişte Yetersiz Beslenme
Anne sütü, ilk 6 ay bebekler için gerekli olan tüm vitamin ve mineralleri sağlamaktadır. 6 ay sonunda, büyüyüp gelişen bebeğin vücudunun ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için ek gıdaya başlanması gerekir.
Ancak bu geçiş döneminde, bebeğe demir bakımından zengin besinler verilmez, kısacası yetersiz beslenme gerçekleşirse bebeklerde demir eksikliği oluşmaya başlayabilir.
Ek gıdaya geçiş döneminde size yardımcı olacak makalelerimizi aşağıdaki linklere tıklayabilirsiniz.
6 aylık bebek beslenmesi: https://www.bebek.com/6-aylik-bebek-beslenmesi/
Bebekler için en faydalı ek besinler: https://www.bebek.com/bebekler-icin-en-faydali-ek-besinler/
Erken Doğan, Prematüre Bebekler
Anne sütünün bebeklerin demir ihtiyacı için yeterli olmasının bir nedeni, vaktinde doğan bebeklerin kan depolarının tam dolu olmasıdır.
Demir Emilimini Önleyen Hastalıklar
Bazı çocukların vücudu demir mineralini yeterli miktarda ememez. Bu sorunun temelinde bazı kronik hastalıklar bulunuyor olabilir.
Çölyak hastalığı, Chron hastalığı gibi hastalıklar, bebeklerin demir emilimini gerçekleştirememesine neden olmaktadır.
Artan Demir İhtiyacı
Hızlı büyüme dönemine giren çocukların demir ihtiyacında artış meydana gelir. Bu durum, kansızlığa yol açabilir.
Facebook ve YouTube üzerinden gerçekleşen Çocuklarda Demir Eksikliği Anemisi konulu canlı yayınımızı izleyebilirsiniz.
Demir Eksikliği Çocuklarda Ne Gibi Sorunlara Yol Açar?
Çocuğunuzun kanındaki hemoglobin değerleri düşüş gösterdiğinde ve bu durum uzun süre devam ettiği takdirde bazı sorunlarla karşılaşabilirsiniz:
- Fiziksel gelişimde yavaşlama ve çocuğunuzun yaşıtlarından daha ufak durması, bu sorunlardan biridir. Demir eksikliği bulunan bebeklerin yaşıtlarına kıyasla daha küçük ve minyon yapıda oldukları gözlemlenmektedir.
- Yavrunuzun öğrenmede güçlük çekmesi ve zor algılayıp öğrenmesi, bir diğer sorundur. Özellikle okul çağındaki çocukların derslerinde başarısız olmasına ve eğitim hayatlarının olumsuz olarak etkilenmesine yol açabilmektedir. Konsantrasyon bozukluğu da bu sebeplerdendir.
- Vücudun oksijen taşıma kapasitesinin azalmasından kaynaklı çocukların saç kökleri zayıflayabilir ve buna bağlı saç dökülmeleri yaşanabilir.
- Demir eksikliği yaşayan çocuklarda nefes darlığı, kalp çarpıntısı ve göğüs ağrısı gibi şikayetler meydana gelebilir.
- Zihinsel aktivitelerde düşüş, kansızlık durumunda ortaya çıkabilen bir diğer sorundur. Hiperaktivite ve dikkat eksikliği, demir eksikliğine bağlı olarak gelişebilmektedir.
Demir Eksikliğine İyi Gelen Besinler Nelerdir?
Çocuklarda demir eksikliği yaşanmaması adına, ebeveynlerin çocuğun beslenme şekline özen göstermesi çok önemlidir.
Demir eksikliğine iyi gelen besinler;
- Kırmızı et (dana eti, kuzu eti, ciğer vb.)
- Beyaz et (tavuk eti, somon gibi balıklar)
- Baklagiller (mercimek, nohut, barbunya)
- Kuruyemişler (ceviz, badem, fıstık)
- Kurutulmuş meyveler ( kuru kayısı, kuru erik, kuru dut, kuru üzüm)
- C vitaminince zengin besinler (portakal, domates, avokado, kivi)
- Pekmez
- Yumurta
- Elma, armut, incir gibi meyveler
- Susam
- Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı, ısırgan otu)
- Taze sebzeler (brokoli, karnabahar, fasulye, bezelye
Çocuklarda Demir Eksikliği Tedavisi
Gelişim çağındaki çocuklarda demir eksikliğini tedavi etmenin en ideal yolu, sağlıklı ve dengeli beslenme alışkanlıkları edindirmektir.
Ancak demir eksikliği sorunu ilerlemişse, demir içeren ilaçlar (hap, damla veya şurup) ile 6 aya kadar ilaç tedavisi uygulanabilmektedir. Bu ilaçlar aç karnına verilir; fakat çocuğunuzun midesi hassasiyet gösterirse yemeklerle birlikte alınması da uygundur.
Demir depoları dolduktan sonra tedaviye ara verilir. Tedaviden en hızlı ve en iyi sonucu alabilmenin yolu ise, çocuklarda demir eksikliği nedenlerinin tespit edilerek ortadan kaldırılması olacaktır.
