Genellikle çevresel ve psikolojik faktörlerden kaynaklanan çocuklarda tırnak yeme alışkanlığı genel olarak 3 yaşından itibaren ortaya çıkan bir uyum ve davranış bozukluğu olarak kabul edilir.
Tıp dilinde “onikofaji” olarak isimlendirilen tırnak yeme, birçok aile için ciddi sorun haline gelebilmektedir. Ailelerin yaptığı basit hatalar sebebiyle bu problem, yetişkinliğe kadar devam edebilir.
Tırnak Yeme Hastalığı Nedir?
Tırnak yeme hastalığı, el tırnaklarının etrafındaki deriyi yeme, el ve ayak tırnaklarını koparma, kemirme ya da yeme olarak tanımlanabilecek bir davranış veya dürtü bozukluğudur. Tırnak yeme hastalığı, dürtü kontrol bozuklukları içinde bulunan, çoğunlukla kişinin stres ve baskı altında olduğunda ortaya çıkan bir problemdir.
3-4 yaşlarındayken ortaya çıkan bu hastalık sinirli bir kişiliğe sahip bebeklerde dişlerinin çıkmaya başladığı dönemde de görülebilir. Ancak bebeklerde tırnak yeme alışkanlığı dişlerinin çıkması sebebiyle yapıldığı sanılarak bazen anlaşılamayabilir.
Bu durum bir hastalık ya da sorun olarak görülse de aslında kişinin yaşadığı olaylar karşısında hissettiği duygu ve düşüncelerle baş etme metodudur. Bu sebeple genel olarak bir travma sonrası ortaya çıkabilir. Bu travmaların yanı sıra çocuklarda görülmesinin farklı sebepleri vardır.
Çocuklar, anne ve babalarının davranışlarını taklit etmeye oldukça meyillidir. Bu sebeple tırnak yeme alışkanlığı bulunan ebeveynlerin çocuklarında da bu davranış görülebilir.
Tırnak Yeme Alışkanlığının Nedenleri Nelerdir?
Küçük büyük fark etmeksizin her yaşta görülebilen bu problemi tetikleyen sebepleri aşağıdaki şekilde kategorize edebiliriz.
- Bebeklik Dönemi: Bu dönem bebekliğin 5. ayı itibariyle parmak emme ile başlayabilir. Bunun temelinde bebeğin güven ortamının değişmesi yatar. Erken dönemde kreşe gönderildiğinde ya da bakıcıya bırakıldığında fiziksel güven ortamı değiştiği için kendini güvende hissetmek ya da biraz rahatlamak için bebeklerde tırnak yeme alışkanlığı başlamış olabilir.
- Öğrenilmiş Davranış: Çocukluk döneminde birçok davranışı taklit ile öğrenen minikler bazen zararlı davranışlar da kazanabilir. Çocuğun etrafında tırnak yiyen bir ebeveyn ya da öğretmen gibi bir rol model varsa onu taklit ederek tırnak yemeye başlaması mümkündür.
- Genetik Faktör: Genetik olarak psikolojik sorunlara yatkınlığı olan kişilerde, ani duygu durum değişimleri veya kaygı bozuklukları sebebiyle bağlantılı olarak ortaya çıkabilir. Örneğin, şizofren ya da bipolar ebeveyne sahip bir çocukta ani bir psikolojik değişim yaşandığında bu genetik hastalıkla birlikte tırnak yeme sorununu da ortaya çıkarabilir.
- Psikolojik Nedenler: Tırnak yeme alışkanlığının en önemli ve en sık görülme sebepleri psikolojik kökenlidir. Bu psikolojik sebeplerden bazıları şunlardır:
- Korku
- Öfke
- Kaygı
- Gerilim
- Üzüntü
- Sıkıntı
Çocuklarda Tırnak Yeme Alışkanlığının Sebepleri
Çocuklarda tırnak yeme alışkanlığının görülmesinin başında psikolojik sebepler gelir. Küçük yaşlarda güven ya da kaygı problemi olan bebekler ilerleyen yaşlarda bunu bir şekilde dışa vurur.
Bu da önemli bir sorun olarak görülmeyen tırnak yeme alışkanlığıdır. Doğru müdahale edilmediğinde sorun daha da yerleşerek yetişkinlikte bile devam edilebilir. Çocukları tırnak yeme alışkanlığına iten bazı sebepler şunlardır:
- Ailenin otoriter ve baskıcı olması
- Çocuğun eleştirilmekten ve cezalandırılmaktan duyduğu kaygı ve korku.
- Aile içinde değersiz hissetme.
- İlgi ve sevgiden yoksun geçen bir çocukluk dönemi.
- İleri yaşlarda görülen altını ıslatma.
- Okul başarısına odaklanmış ebeveyn sebebiyle oluşan başarısızlık korkusu.
- Arkadaşlık ilişkilerindeki sorunlar.
- Sınav kaygısı ve korkusu.
- Öğretmenden ya da ceza almaktan korkma.
- Kardeşler arası kıskançlık.
- Sevilen birinin hastalığı ya kaybı.
- Anne ve baba arası tartışma, aile içi şiddet ya da boşanma, gibi..
Çocuklarda tırnak yeme sebepleri genel olarak psikolojik olsa da zihinsel gerilik, gelişimsel bozukluklar, obsesif kompulsif kişilik bozukluğu, tik, dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu ya da enürezis olarak bilinen altını ıslatma problemlerinde de görülebilir. Bu durumlar da psikolojik temelli ancak teşhisi konulmuş sebeplerdir.
Bu sorunlarda tırnak yeme ile beraber aşağıdakilere benzer davranışlar da görülebilir:
- Diş gıcırdatma
- Parmak emme
- Kendi saçını çekme ya da koparma
Çocuklarda Tırnak Yeme Alışkanlığının Zararları
Yapılan araştırmalar çocukların %30’unda, ergenlik döneminde olanların %45’inde tırnak yeme alışkanlığı olduğunu göstermiştir. Bu oran yetişkinliğe geçiş sürecinde artarken yetişkinlik döneminde belirgin şekilde azalır.
Ancak yetişkinlik döneminde de tırnak yeme alışkanlığı olanlar azımsanmayacak orandadır. Toplumun genelinde, küçük büyük ayrımı yapmadan bu alışkanlık yaygın bir biçimde görülür. Bu kadar yaygın olan bu alışkanlığının aşağıdaki gibi zararları da mevcuttur.
- Kız çocuklarında daha sık görülen tırnak yeme alışkanlığı, tırnak ve tırnak etrafındaki dokunun zarar görmesi sebebiyle zaman içinde bir şekil bozukluğuna sebep olabilir. Bu sebeple özellikle kız çocuklarında bu durum yaşandığında ilerleyen dönemlerde sosyal hayatını olumsuz etkileyebilir. Aynı zamanda kişinin özgüven kaybına, kaygılanmasına ve kendini kötü hissetmesine sebep olabilir.
- Uzun dönemde tırnak yeme alışkanlığı devam ettiğinde tırnak yatakları zarar görebilir. Bu durum tırnak düşmesi ile sonuçlanabilir.
- Tırnak ya da etrafındaki doku yutulduğunda ise mide enfeksiyonu gibi rahatsızlıklar görülebilir.
- Diş ve diş etleri bu davranış sonrası zarar görebilir. Dişlerde aşınma, diş eti iltihabı ve çenenin normal kapanmaması gibi durumlar yaşanabilir.
- Tenya ve kıl kurdu parazitlerinin bulaşması da tırnak yeme alışkanlığının zararlarından biridir.
- Tırnak yeme alışkanlığı olan biri eğer saç koparma ve bunu yeme gibi bir alışkanlığa da sahipse ilerleyen dönemlerde bağırsak tıkanması gibi bir problem yaşayabilir.
Tırnak Yeme Nasıl Bırakılır?
Çocuğunuzun tırnaklarını yemeye başladığını fark ettiğinizde hemen paniğe kapılmayın. Önce tırnak yeme nasıl bırakılır konusunda güvenilir kaynaklardan bilgi edinin. Ardından süreci kontrol altına almaya çalışın. Aşağıdaki ipuçları problemin üstesinden gelmek için size yardımcı olacaktır.
- Öncelikle sakin olmalı ve çocuğunuza doğru bir şekilde yaklaşmalısınız. Tırnak yediğini gördüğünüzde aşırı tepki vermek, cezalandırmak ya da bu alışkanlığı bırakması konusunda ısrarcı olmak çocuk üzerinde bir baskı oluşturur. Bu baskı ise tırnak yeme alışkanlığının tekrarlanmasına, perçinlenmesine sebep olur.
- Oluşan baskı sebebiyle çocuğunuzda bir özgüven eksikliği ya da kaygı oluşabilir. Bu sebeple zorlayıcı ve baskıcı değil onu anlayan ve yol gösteren bir ebeveyn modeli oluşturmalısınız.
- Tırnak yemenin zararlarını yapıcı bir dille anlatarak anlamasını sağlamalısınız. Bazen yanlış davranışın yerine sağlıklı olan davranışın yerleştirilmek işe yarayabilir.
- Tırnak yeme alışkanlığının bırakılması için ceza değil tırnak yemediği zamanlarda ödül verme yöntemini deneyebilirsiniz.
- Bu sorunu azarlayarak ya da eleştirerek çözmek yerine davranışı görmezden gelerek çöze Dikkatini başka yöne çevirebilecek aktiviteler yapabilirsiniz. Birlikte oyun oynamak, resim ya da puzzle yapmak bu aktivitelerin başında gelir. Böylece çocuğunuzun ellerini meşgul ederek tırnak yemeye ara vermesini sağlamış olursunuz.
- Davranışa sebep olan sorunun temelinde ne olduğunu bulmak çok önemli Bu sayede bu problemi ortadan kaldıracak yöntemi belirleyebilirsiniz.
- Çözüm bulamadığınız ve endişe duyduğunuz durumlarda mutlaka uzman bir psikologdan destek almak gerek.
- Tırnak yeme alışkanlığının bırakılmasında piyasada “acı oje” adıyla satılan ojeleri kullanabilirsiniz. Ancak bu ojeleri kullanmadan önce çocuğunuzun yaşına uygun olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Bu sebeple bu ojelerin daha ileriki yaşlarda kullanılmasını tavsiye ederiz.
Erken yaşlarda çocuğunuzun kişiliği oluşmaya başlar. Bu sebeple bu dönemlerde yaşadığı sorunlar yetişkinlik dönemlerindeki alışkanlıklarının temelini oluşturur. Tırnak yeme alışkanlığı hem sağlık açısından hem de toplumsal yaşam içinde hoş görülmeyen bir davranıştır.
Ebeveyn olarak doğru yaklaşıldığında kolayca üstesinden gelebileceğiniz çocuklarda tırnak yeme alışkanlığı yanlış bir yaklaşım ya da yöntemle yetişkinliğe kadar uzanabilecek bir davranış hâline dönüşebilir. Bu sebeple uzman bir psikologa danışarak en doğru yöntemle bu sorunun üstesinden kolayca gelebilirsiniz.
“Bebeklerin Tırnakları Nasıl Kesilir?” Konulu yazımızı okumak için aşağıdaki bağlantıya tıklayın.
Bebeklerin Tırnakları Nasıl Kesilir? : https://www.bebek.com/bebeklerin-tirnaklari-nasil-kesilir/
