Doğumdan sonra her 10 kadından en az 7’sinin ortak sorunu, gevşeyen karın kasları ve sarkan göbektir. Vücudun kendini toparlayarak hamilelik öncesi haline geri dönmesi dört gözle beklenirken bazı kadınlarda fazla alınan hamilelik kiloları, iri bebek doğumu, doğum sayısının artması, sezaryen doğum, genetik yapı gibi etkenlere bağlı olarak karnın eski halini alması uzun zaman alabilir. Bazı kadınlarda ise karnın düzleşmemesinin altında yatan neden çok daha farklıdır. Diastasis Recti yani karın kası ayrılması, bu nedenlerden biri olmasına rağmen birçok annenin maalesef hakkında çok az bilgiye sahip olduğu bir konudur.
Peki doğum yapan kadınların yaklaşık %70’ini etkilemesine rağmen birçok kişi tarafından çok da bilinmeyen diastasis recti nedir? Hangi belirtiler ile ortaya çıkar ve nasıl anlaşılır? Nasıl tedavi edilebilir, tüm merak edilenleri sizler için derledik.
Diastasis Recti Nedir?
Diastasis recti, isim olarak çok bilinmeyen fakat birçok kişinin farkında olmadan sahip olduğu bir sağlık sorunudur.
Kelime anlamı olarak diastasis ‘ayrılma’, recti ise ‘rektus abdominis’ yani abdominal kaslar (dik karın kasları) anlamına gelmektedir.
Gövdenin ortasından aşağıya doğru inen karnın hem ön hem de yan kısımlarını saran ve six pack olarak da adlandırılan baklava kasları, linea alba adı verilen yapıyı oluşturmaktadır. Bu yapı çeşitli nedenlerle baskıya maruz kalarak gerilir ve tam ortadan iki yana doğru açılarak esneyip ayrılır. Bunun sonucunda kaslar gevşemiş, iç karındaki organlar ve yağ tabakasını saran yapı deforme olduğu için bu organlar dışarıya doğru bombe oluşturup göbek görüntüsü oluşturmuştur.
Bu duruma diastasis recti yani karın kası ayrılması adı verilir.
Karın Kası Ayrılması Neden Olur?
Genel olarak diastazın tek bir nedeni yoktur. Olası sebeplerin bir araya gelmesi ile karın iç basıncında yaşanan basınç artışı kas ayrılması ile sonuçlanır.
Karın kası ayrılmasının nedenleri şunlardır;
- Hamilelikte büyüyen rahmin karın kaslarına aşırı baskı uygulaması
- Gebelik kiloları
- Gebelik hormonlarının karın kaslarını çevreleyen bağları gevşetmesi
- Yanlış egzersiz hareketleri
- Yanlış pozisyonda fazla ağırlık kaldırma ve taşıma
- Vücut anatomisi
- Yatarken ve kalkarken doğru pozisyonu kullanmama
- Dik durmak için kaburgaları ileri iterek durma
Bu nedenler zamanla kişinin görüntüsünün bozulmasına, göbeği varmış gibi görünmesine hatta ağrılarının olmasına yol açabilir.
Karın Kası Ayrılmasının Belirtileri Nelerdir?
Her doğum yapan kadının karın kaslarında belli bir miktarda açılma olması normaldir. Rahmin genişlemesi ve kasların esnemesiyle dik karın kasları ikiye ayrılarak bir açıklık oluşturur. Ancak bu açıklık ileri boyutlardaysa birtakım şikâyetlerin ortaya çıkması kaçınılmaz olabilir.
Aşağıdaki şikâyetlerin ve bulguların varlığı, diastaz şüphesini doğurabilir;
- Üst karın bölgesinde sıkılaşma olmasına rağmen alt karının bir türlü sıkılaşmaması
- Yemeklerden sonra göbeğin bombe yapacak şekilde dışarı fırlaması
- Hamilelik öncesi kiloya geri dönülmesine rağmen göbeğin yerinde durması
- Karın bölgesinde aşırı şişkinlik hali
- Sırt ve bel ağrıları
- İdrarını tutamama veya hapşırırken idrar kaçırma sorunu
- Kabızlık
- Kötü duruş
Bu belirtiler kişide karın kası ayrılması sorununa işaret ediyor olabilir.
Diastasis recti sadece kadınlarda değil erkeklerde ve yenidoğan bebeklerde de ortaya çıkabilen bir sorundur. Bu nedenle bu belirtilerden bazılarını gözlemliyor, karnınızdaki şişliği anlamlandıramıyorsanız, diastazınız olabilir. Mutlaka bir doktora müracaat edilmeli ve problemin derinliği ölçülmelidir.
Diastaz Tanısı Nasıl Konur?
Diastasis recti belirtileri fark edildiğinde sorunun diastaz mı göbek mi olduğuna karar vermek zor olabilir. Kesin teşhisin bir uzmanın koyması çok daha doğrudur ancak gerçekten bir karın kası ayrılması durumuyla karşı karşıya olup olmadığınızı evde kendiniz de öğrenebilirsiniz.
Basit bir parmak testi ile diastaz tanısı koyabilmek mümkündür:
- Düz bir yere sırt üstü yatın.
- Ayaklar yerde ve dizler bükülü bir şekilde pozisyon alın.
- Avucunuzun içi karnınıza bakacak şekilde bir elinizin 2-3 parmağını göbek deliğinize yerleştirin.
- Diğer elinizle baş ve boynunuzu destekleyerek mekik çeker gibi hafifçe doğrulun.
- Parmaklarınız bir boşluğun içinden geçiyor ya da derine batıyor gibi hissediyorsanız kaslar arasında bir açıklıktan söz edilebilir.
- Parmakların altındaki kaslarda gerilme hissediyorsanız durum sadece bir göbekten ibaret olabilir.
- Aynı hareketi göbek deliğinin 4 cm aşağısına ve 4 cm yukarısına da uygulayarak açıklığın başladığı ve bittiği noktaları tespit etmeye çalışın.
Testin sonucunda;
- Açıklık 5 cm uzunluğunda ve 1 cm genişliğinde ise küçük diastaz,
- Açıklık 10 cm uzunluğunda ve 2 cm genişliğinde ise hafif diastaz,
- Açıklık 10 cmden uzun ve 2 cmden geniş ise şiddetli diastaz söz konusudur.
Küçük diastaz dışındaki diastazların kendiliğinden ve tamamen iyileşmesi oldukça zorken küçük diastaz doğumdan bir süre sonra kendi kendine kapanarak güçlenir. Hafif diastazda ise günlük uygun egzersiz hareketleri ile kaslar oldukça güçlenerek şikâyetlerin azalması sağlanabilir.
Diastasis Recti Kimlerde Daha Sık Görülür?
Karın kası ayrılması sorununun oldukça sık ortaya çıkan bir problem olması göz önüne alındığında bazı risk faktörlerinden bahsetmek mümkündür.
Aşağıdaki kişilerde diastasis rectinin ortaya çıkma olasılığı oldukça yüksektir:
- Hamilelik ve doğum sayısı fazla olan kadınlarda
- Yüksek doğum ağırlığına sahip bebek dünyaya getiren annelerde
- Çoklu gebelik (ikiz, üçüz gebelik) geçirmiş kadınlarda
- Hamilelikte aşırı kilo almış kadınlarda
- Vücut kitle indeksi yüksek olan ve obezite riski bulunanlarda (Karın yağları, karın kaslarına yüksek baskı uygular ve risk artar.)
- Genetik yatkınlığı bulunanlarda
- İleri yaştaki bireylerde (Yaşlılık kasları zayıflatan bir faktördür.)
- Vücut ağırlığında sık sık ve ani değişimler yaşayanlarda (Sürekli kilo alıp verme)
- Karın kaslarına düzenli olarak baskı uygulayanlarda (Sürekli ağır egzersiz yapanlarda risk artar.)
- Karın kasları henüz gelişmemiş olan yenidoğan ve prematüre bebeklerde
Karın Kası Ayrılması Nasıl Tedavi Edilir?
Karın bölgesinin ve vücudun görünümünü etkilediği gibi çoğu zaman kişinin yaşam kalitesinde de olumsuz sonuçlar doğurabilen diastasis recti rahatsızlığının nasıl düzeleceği ve diastasis recti tedavisi özellikle yeni doğum yapan anneler için merak konusudur.
Kaslardaki gevşeme ve ayrılmanın şiddetine göre farklı tedavi yöntemleri uygulanabilmektedir.
Karın kaslarındaki ayrılma hafif şiddetli seyrediyorsa belli bir zaman geçtikten sonra karın bölgesindeki bağların uyarılmasıyla tekrar eski gücünü kazanarak kasların kuvvetlenmesi mümkün olabilir. Doğum sonrası vücudun kendini toparlama sürecini tamamlaması ve uygulanan hafif egzersiz hareketleri ile açıklık kolaylıkla kapanabilir.
Ancak sorunun şiddetine göre iyileşme süreci de uzayabilmektedir ve çoğu zaman diastasis recti kendi kendine kapanmaz. Bu durumun gelişmesinde yaş, karın bölgesi yağları, rahatsızlık öncesinde karın kaslarının ne kadar kuvvetli olduğu gibi birçok faktör etkili olmaktadır. Bu gibi vakalarda;
- Sırt, kalça ve karın bölgesini güçlendiren hareketler,
- Fizyoterapi uygulamaları,
- Cerrahi operasyon (Karın germe ameliyatları)
seçeneklerinden biri veya birkaçı değerlendirmeye alınır.
Bu uygulamalar arasından hangi yöntemin kendi durumunuz için en uygunu olduğuna mutlaka doktorunuza danışarak karar vermeniz gerekir. Aksi halde bilinçsizce yapılan, zorlayıcı ve ters hareketler, sorunun daha çok ilerlemesine veya tekrarlamasına sebep olabilmektedir.
-
Diastazda Cerrahi Tedavi
Kendi kendine geçmeyen, hastada günlük hayatını etkileyecek olumsuz şikâyetlere yol açan ve kozmetik açıdan kötü bir görüntü oluşturan diastasis recti vakaları, cerrahi yolla tedavi edilebilir.
Cerrahi tedavilerde farklı yöntemler uygulanabilmektedir:
- Geleneksel teknik: Bu yöntem, hastanın sorunlu bölgesine cerrahi bir kesi atılması yoluyla gerçekleştirilir. Klasik karın germe ameliyatı olarak bilinir. Sorunun giderilmesine ek olarak fazla olan yağ, deri ve doku tabakası da bölgeden uzaklaştırılarak işlem tamamlanır. İyileşme süresi diğer yöntemlere kıyasla daha uzundur.
- Laparoskopik teknik: Işık, kamera ve çeşitli cerrahi aletlerin kullanımı ile gerçekleşen cerrahi işlemdir. Bölgeye yapılan küçük bir kesi içerisinden tüp yardımıyla ilerlenir. Geleneksel tekniğe göre hasta daha hızlı iyileşir.
- Endoskopik teknik: Bu teknikte karın bölgesine kesi yapılmaz. Hastanın boğazından yemek borusuna doğru ışık, kamera ve cerrahi aletler yardımıyla sorunlu bölgeye ilerlenir. Geleneksel tekniğe göre hasta daha hızlı iyileşir.
Karın kası ayrılması sorunu cerrahi yolla tedavi edildikten sonra birtakım komplikasyonların oluşma riski bulunmaktadır. Ameliyat sonrası ağrılar, yara bölgesinde yırtılma, açılma ve enfeksiyon tehlikesi, bölgede kan damarı yırtılma riski, bölgede küçük çaplı cilt kayıpları, sinir hasarı gibi komplikasyonlar meydana gelebilir.
-
Diastazda Egzersiz Uygulaması
Diastasis recti sorununun tedavisinde egzersiz oldukça etkili bir yöntem olarak kullanılmaktadır. İşinin ehli bir uzman, eğitmen veya fizyoterapist ile doğru hareketler düzenli olarak yapıldığında bağ doku uyarılarak eski gücünü kazanmaya başlar ve kaslardaki açıklık giderek kapanır. Fakat ilerlemiş şiddetli vakalar için egzersizin kesin çözüm olabileceğine yönelik herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Buna rağmen uygun hareketler ile vücudun iki tarafında bulunan dik kaslardaki ayrılmanın ilerleyip kötüleşmesi önlenebilir, duruş bozuklukları düzeltilebilir, ağrı, şişkinlik gibi şikâyetlerde azalma görülebilir. Kısacası diastasis recti egzersizlerinin kaslara yapılan baskıyı azaltarak iyileşmeye destek olduğu bilinmektedir.
Karın Kası Ayrılması için Uygun Egzersizler
Linea alba yapısını güçlendirmeye yönelik birtakım egzersiz hareketleri bulunmaktadır. Bu hareketlerin temelinde çekirdeği yani iç gücü artırmak esastır. Gevşeyen ve eski gücünü yitiren kasların tekrar kuvvet kazanması amaçlanırken karın duvarında var olan baskı da azaltılmaya çalışılır.
- Karın vakumu: Transvers abdomin olarak bilinen karnın en derinindeki kası hedef alan bu hareket, karın bölgesinin bir vakum gibi içeri çekilmesi ile 3 farklı pozisyonda yapılabilir.
- yöntem: Ayakta durun ve ellerinizi belinize yerleştirip destek alın. Derin bir nefes alıp aldığınız nefesi ağızdan kuvvetlice verirken karnınızı ve midenizi çekebildiğiniz kadar içeri hatta sırtınıza çekin. Kaslarınız kasılmış durumda durabildiğiniz kadar durun. Ardından 3’e kadar sayıp hareketi tekrarlayın.
- yöntem: Dizlerinizin ve ellerinizin üzerinde durun. Dizler kalçayla eller ve kollar omuzlarla aynı hizada olacak şekilde pozisyon alın. Nefes hareketini yaparken karnınızı sırtınıza kadar çekin ve hareketi tekrarlayın.
- yöntem: Ayaklar yerde dizler bükülü şekilde sırt üstü pozisyonda yere yatın. Nefes hareketini yaparken karnınızı sırtınıza kadar çekin ve hareketi tekrarlayın.
- Russian twist: Gövde geriye doğru hafif eğik pozisyonda yere oturun. İki avucunuzla kavrayabileceğiniz bir top alın. Ayaklarınız bitişik ve dizleriniz bükük konumdayken ayakları havada tutun. Bu sırada dengenizi koruyun ve önce sağa sonra sola dönerek hareketi tekrarlayın.
- Glute bridge (Kalça kaldırma): Sırt üstü pozisyonda yere yatın. Dizlerinizi bükün ve ayaklarınızı topuklara ağırlık verecek şekilde rahat edebileceğiniz seviyeye kadar kalçaya doğru yaklaştırın. Kollarınızı iki yanınıza yere koyun. Nefes alırken topuklarınızdan destek alın ve nefesinizi kontrollü bir şekilde verirken kalçanızı yukarıya doğru itin. Kalça kaslarınız gerginleştiğini hissedip hareketi tekrarlayın.
- Bird dog: Ellerinizin ve dizlerinizin üzerinde yerde pozisyon alın. Eller omuzla dizler kalçayla aynı hizada olacak şekilde durun. Sağ bacağınızı sırtınızla aynı hizaya gelecek kadar havaya kaldırırken aynı anda sol kolunuzu da ileriye doğru kaldırın ve dengenizi koruyun. Ardından diziniz ile dirseğinizi birbirine temas ettirecek kadar içeri çekip hareketi 15 kez tekrarlayın. Aynı hareketi tersi yönde yani sol bacak ve sağ kol için yapın.
- Tablo top: Beliniz ve sırtınız tamamen yere yapışık olacak şekilde yere yatın. Kollarınızı iki yanınıza doğru uzatın. Dizler hafif bükülü ve ayak tabanlarınız yere basık durumdayken ayaklarınızı sırayla kalçayla aynı hizaya gelecek yani 90 derecelik bir açı oluşturacak şekilde havaya kaldırıp indirin.
- Superman hareketi: Yüzükoyun pozisyonda yere yatın. Kollarınızı ileri doğru uzatarak pozisyon alın. Çapraz yönde bir kolunuzu ve bacağınızı aynı anda havaya kaldırarak sırayla hareketi tekrarlayın. Uygulama sırasında sırt ve karın kaslarının gergin olduğundan emin olun.
Karın kası ayrılmalarında egzersiz yaparken karın duvarını dışa doğru iterek baskı uygulayacak hareketlerden kaçınmak gerekir. Bu hareketler diastazı tetikler niteliktedir.
Yeni doğum yapan anneler durumları elverdiğince doktor onayı dahilinde egzersizlere başlayabilirler.
Gebelikte Karın Sertleşmesi Neden Olur? : https://www.bebek.com/gebelikte-karin-sertlesmesi-neden-olur/
