Öğretmenlerin Çocuklar Üzerine Etkisi
Zihnimizde eski zamanlara doğru bir yolculuk yapıp da çocukluğumuzu hatırladığımızda aklımıza ilk gelen anılar, okul zamanlarımız olacaktır.
Çünkü okul zamanları, oynadığımız oyunlar ve o dönemde yaşanan arkadaşlıklar tüm hayatımız boyunca bizi etkiledi. Ancak çocukluk döneminin öyle bir ayağı var ki, sadece bir bireyi değil bütün bir toplumu değiştirecek ve geliştirecek kadar güçlüdür.
Öğretmenlerin çocuklar üzerindeki etkisi bir toplumdaki en güçlü kelebek etkisidir.
Okul ve Öğretmenlerin Çocuklar Üzerindeki Etkisi
Okul sadece matematik, fizik, kimya, İngilizce gibi akademik bilgileri edinmek ya da bir meslek sahibi olmanın temellerini atmak için gidilen bir kurum değil, çocukların gerçek hayata hazırlanmalarını sağlayan küçük bir simülasyondur.
Okul öncesi dönemden itibaren okul, her yaştan bireyin hayatına ve kişiliğine etki etmektedir. Bu etkinin pozitif yönlü olması, okulun bireye sunduğu birden fazla faktörün kesişmesi sonucu ortaya çıkmaktadır:
- Okulun fiziki şartları ve imkânlarının iyi olması elbette ki eğitim kalitesini etkileyen önemli faktörlerden biridir. Ancak bir öğretmen, imkanların yetersiz olduğu durumlarda bile çocukların iyi bir eğitim alabilmesi için çaba göstererek çocukların geleceğine ışık tutabilir.
- Çocuğa sunulan eğitim programının çocuğun yaşına ve gelişim özelliklerine uygun olması elbette ileride başarılı bireyler olmasına katkı sağlayacaktır. Ancak bir eğitim programının, ders içeriğinin her çocuğa hitap edecek düzeye getirilebilmesi, konuların çocukların ilgi ve ihtiyaçlarına cevap verebilecek şekilde sunulması ancak öğretmenin özveriyle çalışması sonucu gerçekleşebilmektedir.
- Elbette ki öğretmenin çocuk üzerindeki etkisi onun bir birey olarak sahip olduğu insani duygular, karakter özellikleri ve akademik donanımıyla ilişkilidir.
Ses tonundan mimiklerine, konuşma şeklinden giyim tarzına, akademik bilgisinden çocuklara karşı olan duygularına kadar birçok faktör, çocuk üzerinde etki yaratacak, çocuğun gelişimine ve karakterinin şekillenmesine katkı sağlayacaktır.
Etkili Öğretmen Çocuğun Çok Yönlü Gelişimine Nasıl Katkı Sağlar?
“Öğretmenler; yeni nesli, cumhuriyetin fedakâr öğretmen ve eğitimcileri sizler yetiştireceksiniz ve yeni nesil sizin eseriniz olacaktır.” Mustafa Kemal Atatürk bu cümlesiyle öğretmenin birey ve toplum açısından ne kadar önemli olduğunu dile getirmiştir.
Bu cümleden de anlaşıldığı gibi etkili öğretmen, öncelikle bireylerin sonra da toplumun şekillenmesine yön verebilir.
Çocuklar günün büyük bir kısmını okulda geçirirler. Bu da aile bireylerinden çok arkadaşları ve eğitmenleri ile birlikte zaman geçirdikleri anlamına gelir.
Bu sebeple öğrenci-öğretmen ilişkisi çocuklarda çok yönlü olarak gelişim ve değişime sebep olur.
Eğitim ailede başlar. Çocuk temel bilgilerin çoğunu anne babasından öğrenir. Ancak ev ortamı bu becerileri deneyimlemek, geliştirmek ve pekiştirmek için yeterli bir ortam değildir.
Okul, duygusal ve sosyal gelişimin sağlanması ve karakterin oluşumu için eşsiz bir ortamdır. Çocuklar öğretmenlerinin rehberliğinde, arkadaşları ile ilişkileri esnasında adaletli davranmayı, bireysel farklılıklara saygı duymayı, dürüst olmayı öğrenir.
Etkili öğretmen çocuklarda vicdan duygusunu geliştirir ve böylece topluma erdemli bireyler kazandırmış olur.
Çocuklar ilk kelimelerini, çizgilerini, matematik hesaplamalarını daha bebeklik dönemlerinde ebeveynlerinden öğrenirler. Ancak aile bireyleri ne kadar çok öğretirlerse öğretsinler, bilgiyi işlemek ve doğru yöntemi kullanmak konusunda sıkıntı yaşayabilirler.
Etkili öğretmen, çocuğa öğrenmeyi öğretir. Çocuğun bilgiyi işlemesini, öğrenilenlerin başka alanlarda kullanılarak genellemesini ve problem çözebilme becerisini geliştirir.
Böylece çocuk hem akademik hayatında, hem de sosyal hayatında çözüm odaklı düşünerek, problem karşısında işe yarar alternatif yöntemler geliştirebilir.
Bu özellik, bireyin yaşamı boyunca başarılı ve mutlu olması adına öğretmeninden aldığı altın bir anahtardır.
Okul sadece matematik, Türkçe, fen gibi pozitif bilimlerin öğrenildiği bir ortam değildir, olmamalıdır. Okul gerçek hayata hazırlık değil, hayatın kendisi olmalıdır. Öğretmen doğru bir rehberlik ile çocukların o tükenmez enerjilerini atmaları için fırsatlar yaratmalıdır.
Öğretmen, çocukları ilgi ve yeteneklerine göre farklı spor dallarına ve aktivitelere yönlendirerek onların durdurulamaz enerjisini masa üstlerinde, dolap tepelerinde ya da arkadaşları ile kavga ederek atmasını engelleyebilir.
Voleybol, basketbol, futbol, dans, jimnastik vb. spor alanları çocuğun kendini ifade etmesi, motor gelişimini desteklemesi için en iyi alternatiflerden biri olacaktır.
Öğretmen-Öğrenci İlişkisi Yaş Aralıklarına Göre Değişkenlik Gösterir
Çocuğun eğitim sürecinden en iyi şekilde faydalanmasının ilk koşulu, okula karşı pozitif tutum geliştirmesiyle doğru orantılıdır. Pozitif tutum geliştirmek ise güçlü bir öğretmen-öğrenci ilişkisi ile başlar.
Çocuk dönemde öğretmenini otorite olarak değil; içini açabileceği, yanında rol yapmadan kendisi gibi olabileceği bir rehber gibi görmelidir. Ancak öğrenci öğretmen arasındaki ilişki farklı yaş aralıklarına göre değişkenlik göstermektedir:
Bu dönem, öğretmenin çocuk üzerinde etkisinin en güçlü olduğu dönemdir. Bu dönemde ebeveynlerinden önce öğretmenin söyledikleri gelir.
Öğretmen, kesinlikle her şeyin en doğrusunu bilen ve dedikleri harfiyen dinlenmesi gereken kişidir.
Çocuğunu her akşam erken saatte uyutmaya çalışan ve bir türlü başaramayan annenin, bir akşam erkenden yatağa koşan çocuğundan “Öğretmenim erken uyumam gerektiğini söyledi.” cümlesini duymasına şaşırmaması gerekir.
Okul öncesi dönemdeki minikler öğretmenlerinin yemek yeme şeklinden konuşma şekline, davranışlarından mimiklerine kadar her yaptığını örnek alır ve benzer davranışlar gösterirler.
Ergenlik ve çocukluk arasındaki bu dönemde öğretmen-öğrenci ilişkisi yine oldukça kuvvetlidir. Çocuklar öğretmeninin davranışlarını örnek almaya devam ederken bunun yanında akademik birikiminden de faydalanmak isterler.
Öğretmen öğrenmeye aç olan çocuklara iyi bir rehberlik yaptığında, çocuklar hem okul hayatlarında hem de sosyal ilişkilerinde başarılı ve mutlu olmayı öğreneceklerdir.
Hem çocuklar hem ebeveynler hem de öğretmenler için zorlu bir dönemdir. Bu dönem öğretmen etkisi önceki dönemlere göre daha azdır.
Ergenler için yetişkinlerden çok yaşıtları model olur. Bu nedenle sağlıklı arkadaşlık ilişkileri kurabilmeleri çok önemlidir. Bu dönemde kurulan arkadaşlık ilişkileri gençlerin karakter oluşumunu ve gelecek planlarını yakından etkileyecektir.
Bu dönemin sağlıklı geçirilmesi için öğretmen-öğrenci-veli-okul sağlam bir iş birliği içinde çalışmalı ve çocuğa kendisini güvende hissedeceği bir eğitim ortamı yaratılmalıdır.
Öğretmen, çocuk için her yaşta rol model olur. Öğretmenlerin çocuklar üzerindeki etkisi öyle güçlüdür ki; sırf öğretmenimizi çok sevdiğimiz için ileride öğretmen olmaya karar verebiliriz.
Dürüst olmayı, vicdanlı olmayı, insanları sevmeyi, doğayı korumayı yaşam prensibi haline getirdiysek ve hatta iyi birer anne-baba olabildiysek bunda güzel yürekli öğretmenlerimizin etkisi de yadsınamaz.
