Çoğu anne baba bebeklerine tam belirlenen tarihte, en fazla birkaç gün geç veya erken kavuşmayı beklerler. Ve aslında gerçekten de, birçok bebek kendileri için anne rahminin dışındaki yaşama yönelik gerekli hazırlıkları tamamlayarak en uygun zamanda yani beklenen tarihte doğarlar. Ancak her zaman işler yolunda gitmemekte ve bazı hamilelikler beklenmedik hatta kimi zaman tehlikeli bir şekilde kısa kesilmekte ve bebeğin prematüre veya çok küçük doğması ile sonuçlanmaktadır. Bu bebeklerin bir kısmı, düşük doğum tartısı sınırı olan 2500 gramdan sadece birkaç gram daha hafif doğarlar ve hızlı gelişim sonucunda, normal doğum tartılı akranlarını yakalarlar. Ancak rahim içi gelişimin birçok haftasından mahrum kalan diğerleri, kimi zaman avuç içine sığacak kadar küçük doğarlar ve rahim içinde göstermiş olmaları gereken büyüme ve gelişmeyi yakalayabilmeleri için, aylar süren yoğun tıbbi tedavi ve bakıma ihtiyaç duyarlar.Düşük doğum ağırlıklı ve prematüre bebekler gelişmiş bebeklere göre daha riskli bir grup oluşturmalarına rağmen, bebeklere yönelik tıbbi uygulamalardaki hızlı gelişmeler büyük çoğunluğunun normal, sağlıklı çocuklar olarak büyümelerini olanaklı kılmıştır. Ancak hastaneden taburcu olup evlerine götürüldükleri güne dek,anne-babalar sıklıkla sıkıntılı günler ve uykusuz geceler geçirirler.
Yenidoğan Yeni Bakım Ünitesi
Bu ünitelerle ilk karşılaşma ürkütücü gelebilir. Yine de neye bakıyor olduğunuzu bilmek sizi rahatlatacaktır. İşte tipik bir yenidoğan yoğun bakım ünitesinde görebilecekleriniz:
• Üzerlerinde sadece alt bezleri olan bir sürü çıplak, küçük bebek
• Isıtıcılı yataklar, ısı yayan lambaların altında yerleştirilmiş ayarlanabilir döşekler şeklindedir.
• Kuvöz. Etrafındaki dört giriş çıkış deliği dışında kapalı koruyucular.
• Tüpler, teller, minik plastik borular; bebeklerdeki bu aletler monitörlere, damar içi sıvılara ve solunum, kalp hızı, oksijen tüketimini değerlendirip düzenleyenaletlere uzanmaktadır.
• Hayati bulguları kaydeden ve herhangi bir değişikliği alarm vererek bildiren monitörler.
• Oksijen verilmesine ve solunum desteğine yarayan plastik başlık ya da vantilatörler.
• Her bebeğin yatağının başında, belirli zaman aralıkları ile fazla solunum salgılarını temizleyen emici sistemler.
• Sarılıklı bebeklerde fototerapi ( ışık tedavisi ) amaçlı lambalar.
Bir Prematürenin Portresi
Tam zamanında doğan bebeklerin anne-babalarının, bebeklerini ilk gördüklerinde bir şaşkınlık dönemi yaşamaları doğaldır. Prematüre bebeklerin anne babaları ise tam anlamı ile bir şok yaşarlar. Tipik bir prematüre yaklaşık 1600-1900 gr., bazısı ise daha düşük ağırlıklı doğar. En küçükleri bir erişkinin avucuna sığacak büyüklüktedir. Prematürenin cildi şeffaftır ve arterler ile venler cilt üzerinden görülebilir. Cilt altında yağ dokusu gelişmediğinden, cilt gevşek bir izlenim verir ve çoğu zaman lanugo denen yumuşak tüylerle kaplıdır ( bu tüyler dökülme fırsatı bulamamıştır). Bebeğin kahverengi yağ dokusu gelişmediğinden ısısını koruma yeteneği yoktur. Prematürenin kulakları; şekil vermeye yarayan kıkırdak dokusu henüz gelişmediğinden, düz, kıvrık ya da dalgalı bir şekilde olabilir. Cinsiyet karakterleri çoğunlukla tam gelişmemiştir ve erkeklerde testisler inmemiş olabilir. Henüz ne kas ne de sinir gelişimi tam olduğundan yenidoğanda bulunması gereken birçok refleks ( yakalanma, emme, irkilme )bulunmayabilir. Ve, nefes kuvveti olmadığından, bebek çok az ağlıyor ya da hiç ağlamıyor olabilir.”Prematüre apnesi” şeklinde adlandırılan, arada solunumun durduğu dönemleri de olabilir. Ancak prematürelik geçici bir durumdur. Premature doğanlar, gerçekte doğmaları gereken 40. haftaya ulaştıklarında boyut ve gelişim açısından tipik yeni doğanlara oldukça benzemektedir.
Prematüre Bebeğin Beslenmesi
Prematüre bir bebeğin beslenmesindeki hedef haftada 90-120 gr. tartı alımıdır. Ama hedeflenen tartı alımı ne olursa olsun, prematüre bebeğin durumu stabilize olmadan bu alımın başlaması mümkün değildir. Tıpkı tam gelişmiş bebeklerde olduğu gibi prematüre bebeğinde kilo alımına başlamadan önce bir miktar kaybetmesi,beklenen bir durumdur. Prematüre bir bebeğin besinsel ihtiyaçları zamanında doğmuş bir bebekten epeyce farklılık gösterir. Zamanında doğan bebeklerin iki ana besini olan anne sütü ve mama, prematüreler için yeterli değildir. Bu minik bebekler, ana rahminde almış olacaklarına benzer bir diyete ihtiyaç duyarlar. Bu da daha fazla protein, kalsiyum,fosfor, çinko, sodyum ve başka olası besinleri de içermelidir. Ve tüm bu besinleri mümkün olduğunca konsantre bir şekilde almak zorundalar. Çünkü bir seferde alabilecekleri besin miktarı çok azdır. Çoğu prematüre, yenidoğan servisine getirildiğinde, dehidratasyonu ( sıvı kaybı ) ve elektrolit kaybını önlemek amacıyla; su, şeker ve belirli elektrolitlerii çeren bir intra venöz ( damar içi sıvı ) verilir. Böyle bir ilk beslenmeyi takiben, çok prematüre bebekte ( 30-33. haftadan önce doğanlar) henüz emme refleksi gelişmediğinden, burundan takılan ve mideye ulaşan bir nasogastrik sonda ile beslenirler.33. hafta ve daha üstü doğan( 1300 gr. ve üzeri) prematüreler direkt anne memesine verilebilirler ancak biberonla beslenmeleri gerekiyorsa daha uzun zaman beklemeleri gerekir. Birçok uzman, prematüre bebeklerin beslenmesinde, anne sütünü mamaya tercih etmektedir. Bunun bir nedeni, annedeki antikorlar, hormonlar ve başta bebeğin ihtiyaç duyduğu yağın emilmesini artıran lipaz olmak üzere birçok enzim gibi maddelerin, inek sütünde ve mamalarda bulunmamasıdır.Ayrıca doğanın sonsuz armağanlarından biri olarak, prematüre bir bebeğin annesinin sütü, tüm bu saydığımız maddeler açısından zamanında doğan bir bebek annesine göre çok daha zengin ve prematüre için daha uygundur. Annenin emzirmesinin mümkün olmadığı durumlarda, özellikle prematüreler için tasarlanmış, yüksek konsantrasyonlu formüller ( ancak sırada mama değil ) anne sütünün yerini alabilecek iyi alternatiflerdir.
Bebeğiniz henüz emmeye hazır olmasa da doğum yapar yapmaz daha sonra gerekeceğinden süt üretimine başlamalısınız. 4 saatte bir sağdığınız sütünüzü dondurucuda saklayabilirsiniz. Sütünüzü sağarken özellikle besleyici özelliği daha yüksek olan yağdan zengin son kısım sütü çıkarmak amacı ile göğüslerinizi tamolarak boşaltmayı ihmal etmeyin. Düzenli olarak pompa ile sütünüzü sağmanız, bebeğiniz şu anda sizi emmese de sütünüzün kesilmesini önleyecek ve bebeğinizin emme zamanı geldiğinde hazır olacaktır.
Prematüre Bebekler İçin Özel Bakım Önerileri
Özellikle bebeğinizin eve geldiği ilk haftalarda evinizi her zamankinden daha sıcak, yaklaşık 22,5 derecede tutun. Genellikle eve gelene kadar prematüre bebeklerin ısı ayar mekanizmaları çalışmaya başlar; fakat vücutlarının küçüklüğü ve yapa oranla ciltlerinin fazla olması nedeniyle yardımsız çok rahat olamazlar. Prematüre bebekler 2-2,5 kg. ya da 37-40 gestasyon yaşına ulaşana dek eve dönmelerine izin verilmez. Eve döndükten sonra da bazı ayrıntılara dikkat etmek gerekir.
• Gerekirse prematüre bebekler için üretilmiş bezler alın. Bu ona büyük gelmeyecek ve daha rahat etmesini sağlayacaktır.
• Biberon kullanıyorsanız sterilizasyonuna dikkat edin.
• Bebeğinizi zaman ayırıp daha sık emzirin. Prematüre bebeklerin mideleri çok küçüktür ve iki- üç saatte bir beslenmeleri gerekir. Ayrıca zamanında doğan bebekler kadar güçlü ememezler ve doymak için daha uzun süre emmeleri gerekir.
• Bebeğiniz gerekli tüm besinleri içeren bir mama almıyorsa, doktoru tarafından önerilen bir multivitamin desteği verin.
• Bebeğinize zamanında doğan bir yenidoğana davranırmış gibi davranın. Fazla dikkatli, aşırı hoşgörülü ve bağımlı olmayın. Bebeğinizin biraz daha iyi bakılması gerektiği doğrudur ama sandığınız kadar kırılganda değildir. Çok fazla çocuk merkezli bir ortam ileride gelişimi olumsuz etkileyebilir ve sonuçta şımarık,tutturan ve mutsuz bir çocuk ortaya çıkabilir.
“Bebeğinizin ilk yılında sizi neler bekler” kitabından alınmıştır.
